خواندنی ها با برترین ها (۱۲۹)

برترین ها  - محمودرضا حائری: در این شماره از خواندنی ها با شاهکار نیکلای گوگول «نفوس مرده»، آشپزخانه مارگریت دوراس، اقتصاد خیر و شر و... آشنا شوید.

 

 

 

نفوس مرده تصویری زنده از مردم روسیه آن روز است. از مردمی اسیر خرافات، بیکارگی، خیال‌پردازی، شکمبارگی، میخوارگی، تشریفات احمقانه، وراجی‌های بی پایان، که نویسنده آنها را به‌صورت‌های گوناگون در صحنه‌ای خنده‌دار، شگفت‌انگیز، قصه‌وار یا در بحث‌های فلسفی نمایان می‌سازد.

---

درآمدی بر علم تصمیم گیری

 

 

 

این کتاب بر پایه‌ی یادداشت‌های کلاس پرطرفدار نویسنده در دانشگاه استنفورد شکل گرفته است. جیمز مارچ در این کتاب دری به دنیای تصمیم‌گیری‌ ـ این فعالیت اساسی بشری ـ می‌گشاید؛ فعالیتی که در زندگی فردی، گروهی، سازمانی، و اجتماعی اهمیت بنیادی دارد. مارچ در این کتاب از نتایج پژوهش‌های علوم اجتماعی و علوم رفتاری بهره می‌گیرد تا تصمیم‌گیری را در وسیع‌ترین گستره‌ی آن به ما بشناساند. به جای پرداختن به «چگونه باید تصمیم گرفت»، تأکید او بر آن است که «تصمیم در عمل چگونه گرفته می‌شود». بدین‌گونه، مارچ کسانی را که دست‌اندکار تصمیم‌گیری هستند یا آن را مطالعه می‌کنند، قادر می‌سازد تصمیم‌گیری را بهتر فهم کنند.

جیمز جی. مارچ (تولد 1928) استاد ممتاز دانشگاه استنفورد و دارای درجه‌ی دکتری از دانشگاه ییل است (1953). شهرت او به دلیل مطالعاتش در زمینه‌ی علوم سیاسی و تحقیق درباره‌ی نظریه‌ی سازمانی و نیز طرح نظریه‌ی شرکت است. او طی بیش از هفتاد سال فعالیت دانشگاهی خود ده‌ها مقاله و نزدیک به سی عنوان کتاب به‌تنهایی یا با همکاری دیگر پژوهشگران، تألیف کرده است.

 

علاوه بر این، او صاحب چند مجموعه شعر است؛ نیز نویسندگی دو فیلم‌نامه را در موضوع‌عای مرتبط با زمینه‌های پژوهشی‌اش برعهده داشته است. مارچ عضو آکادمی‌های مهم در کشور خود (ایالات متحده) و سوئد و نروژ است، و به خاطر خدمات علمی‌اش از 16 دانشگاه مهم در جهان دکترای افتخاری دریافت کرده است. کتاب حاضر نخستین تک‌نگاشت از اوست که به فارسی ترجمه می‌شود.

---

آشپزخانه مارگریت

 

 

 

این کتاب به واقع نه یک رمان است و نه یک کتاب آشپزی. همان صورت واقعی و جریان رونده و سیال ذهن مارگرین دوراس است که هرگز در یک جا متوقف نمی‌شود. یادداشت‌های پراکنده‌ای است که در زمان و موقعیت‌های مختلف نگاشته شده و دو وجه مختلف اما مکمل از یک فرد را باز می‌نمایاند. در این نوشته‌ها با تمامیت انسانی یک نویسنده مواجه هستیم: یک زن فرهیخته، یک مادر و یک دوست صمیمی که بخش بزرگی از حواس زنانه‌اش را در یادداشت‌های روزمره‌ی خود ثبت می‌کند.

جهانی پر از نوعی دوگانگی وآمیزه‌ای از حواس غریزی و اندیشمند: گاه درست در میانه‌ی یادداشت کردن دستوریک غذا، نویسنده‌ی متفکر و گاه تلخ، بر مادری که آشپزی می‌کند غالب می‌شود و واژگان را چنان در خیال می‌پروراند که همه‌چیز از یک دستور ساده‌ی آشپزی به جهانی در هم پیچیده کشیده می‌شود. موضوع یادداشت‌ها همواره حول آشپزی کردن، تهیه‌ی خوراک و یا آن‌چه در حین خوردن چیزی به ذهن نویسنده آمده می‌چرخد، اما تفسیر‌های دوراس در تمامی این لحظات همان تصاویری است که از او به عنوان یک نویسنده‌ی پیشرو می‌شناسیم.

 

او در یادداشت‌های پراکنده‌ی خود نگران غذای مخاطبی است که شاید روزی نوشته‌ی او را بخواند و نگران این است که غذای او برای مهمان‌ها کم نیاید، شور یا شیرین نشود، نسوزد...و این‌ها را با چنان نگارش دوستانه‌ای می‌نگارد که گویی در زمان حال، حاضر و هویدا، در گفت‌و گویی دوستانه با شما سخن می‌گوید.

 

در قالب یک کتاب آشپزی نمی‌نگارد، فقط در چند مورد اندازه و پیمانه می‌دهد، در باقی موارد همه‌چیز را به عهده خواننده می‌گذارد. در بین دستورهای غذایی درد دل می‌کند، خاطره‌اش را از آن غذا می‌گوید...انگار او روزی را در کنار شما نشسته، دستور پخت یک خوراک را بدون آداب و تشریفات و اندازه به شما می‌دهد، می‌خندند و قهقه می‌زند و گاه در خاطرات بسیار دور فرو می‌رود...و در تنهایی و خیال‌پردازی، همراه با بوی غذا و بخاطر عطر آگین آب جوشیده، همان چیزی که بسیاری از زنان آن را در زمان آشپزی کردن تجربه کرده‌اند پرسه می‌زند.

---

اقتصاد خیر و شر (جستجوی معنای اقتصاد از گیل گمش تا وال استریت)

 

 

 

توماش زدلاچک از معدود کسانی است که پایه‌های علم اقتصاد را لرزانده‌اند. او عضو شورای ملی اقتصاد در پراگ است و آثارش جزو پرفروش‌ترین کتاب‌هاست. زدلاچک در اقتصاد خیر و شر در رشته اقتصاد تجدید نظر اساسی می‌کند و فرض‌های ما را درباره جهان به چالش می‌کشد. اقتصاد را نه‌فقط پژوهشی ریاضی بلکه در واقع پدیده‌ای فرهنگی و محصول تمدن می‌داند: اقتصاد که کار خود را از فلسفه آغاز کرد با تاریخ و افسانه و دین و اخلاق در هم تنیده است.

 

حتی پیچیده‌ترین الگوی ریاضی هم در واقع داستان و حکایت است؛ کوشش ماست برای فهم عقلانی جهان پیرامون‌مان. علم اقتصاد هم جهان را توصیف می‌کند و هم معیارهای بهنجاری را تبیین و وضعیت آرمانی را مشخص می‌کند. در سراسر کتاب پرسش‌های فرا-اقتصادی دقیق و هوشمندانه‌ای مطرح می‌‌شود: معنی و هدف اقتصاد چیست؟ آیا می‌توانیم هر کاری را که به لحاظ فنی قادر به انجام آن هستیم به لحاظ اخلاقی انجام دهیم؟ اقتصاد خیر و شر با برتر نهادن حکمت فیلسوفان و شاعران بر الگوهای خشک ریاضی، تغییر شیوه محاسبه ارزش اقتصادی را نوید می‌دهد.

---

فلسفه فون تریه

 

 

 

سینمای فون‌تریه مواجهه‌ای عمیق، دردناک پرسش‌برانگیز را رقم می‌زند، و بیش از آن‌که شعفی به همراه داشته باشد، تجربه‌ای ویرانگر و برآشوبنده را موجب می‌شود. پرسش‌های بی‌شمار و بهتری که آثار او ایجاد می‌کنند، اندوهی را به یاد می‌آورد که گویی در لحظات از دست دادن چیزی مطلوب، انسجام درونی یا هرگونه پیوندی با جهان تجربه می‌کنیم...سینمای فون‌تریه چالشی است با هر تصویر منسجمی از جهان و جایگاه بیننده‌ای که همواره می‌کوشید فاصله‌ی خود را با جهان اثر حفظ کند. کتاب حاضر تلاشی است برای قرائت جهان پیچیده‌ی سینمای فنون‌تریه از منظر فلسفه‌ی متفکرانی چون لویناس، لکان، دریدا، دلوز و...