تنگی‌نفس بعد از دویدن، در حال کوهنوردی، موقع بالا رفتن از پله‌ها و هنگام هر فعالیت سنگینی، پدیده نسبتا شایعی است اما اگر در حال استراحت به این مشل دچار شوید، باید به پزشک مراجعه کنید تا مشکلتان بررسی شود. با دکتر حمید سهراب‌پور، فوق تخصص بیماری‌های ریوی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در همین خصوص به گفتگو نشسته‌ایم.
علامت تنگی نفس در چه بیماری‌هایی دیده می‌شود؟
خیلی از بیماری‌ها. می‌شود گفت تنگی نفس یکی از مهم‌ترین علایم بیماری‌های ریوی است که در آسم، بیماری‌های انسدادی مزمن ریه، نارسایی احتقانی قلب، سینه‌پهلو، پنوموتوراکس یا حبس هوا، آمبولی ریه و حتی در اختلالات اضطرابی مشاهده می‌شود.
اگر موافقید از تنگی نفس در بیماری آسم آغاز کنیم.
بله، آسم بیماری مزمنی است که در پی التهاب مجاری هوایی اصلی ریه (نایژه‌ها) ایجاد می‌شود. عضلات دیواره‌های نایژه تنگ و کشیده شده و غشای مخاطی که سطح داخلی این مجاری را می‌پوشاند، مخاط بیشتری ترشح می‌کند که خود باعث تنگی راه‌های هوایی می‌شود. این موضوع می‌تواند به هر اتفاقی از یک خس‌خس جزیی گرفته تا مشکل شدید تنفسی منجر گردد. هر حمله آسم از چند دقیقه تا چند روز طول می‌کشد.
تنگی‌نفس بیماری آسم چگونه تشدید می‌یابد؟
این بیماری ممکن است با حساسیت، عفونت تنفسی، هوای سرد یا ورزش تشدید شود.
و تنگی نفس در بیماری‌های انسدادی مزمن ریوی چطور؟
این عبارت در کل به دو اختلال اشاره می‌کند: برونشیت مزمن و آمفیزم. این بیماری‌ها به تدریج ایجاد می‌شود و در مراحل اولیه علایم کمی تولید می‌کند. از آنجا که مردم معمولا وقتی پیرتر می‌شوند فعالیت‌شان نیز کاهش می‌یابد لذا آسان‌تر این است که علایم این بیماری را به سن بالا یا عدم تناسب اندام خود نسبت دهند. همان‌طور که گفته شد تنگی نفس یکی از مهم‌ترین علایم این مشکلات است و همچنین سرفه مزمن خلط‌دار.
این بیماری چرا بروز می‌کند؟
در صورت مصرف سیگار، احتمال ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی افزایش می‌یابد. دود سیگار و قلیان استنشاق شده، مو یا مژه‌های بسیار ظریف پوشاننده نایژه‌ها را فلج می‌کند. در نتیجه مواد محرک و میکروب‌ها که در ترشحات تنفسی گیر افتاده‌اند، در نایژه‌ها باقی می‌مانند زیرا مژه‌ها قادر نیستند آنها را به سمت بیرون جارو کنند. به دنبال آن، غشاهای نایژه‌ای ملتهب شده و درنهایت انسداد مزمن ایجاد می‌شود.ناگفته نماند اگر چه مصرف سیگار شایع‌ترین علت بیماری و تنگی نفس ناشی از آن است اما تماس شغلی با بخارات شیمیایی یا گرد و غبار پنبه، چوب، زغال‌سنگ یا سایر مواد نیز می‌تواند افراد را در معرض خطر قرار دهد. علاوه بر این، آلودگی هوا هم در ایجاد این بیماری در افراد سیگاری نقش دارند.
و اگر سیگار را ترک کنیم، چه؟
ترک سیگار به پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کند اما نمی‌تواند به طور کامل آسیبی را که قبلا ایجاد شده است، ترمیم نماید.
سینه پهلو هم نفس را تنگ می‌کند؟
بله. همان‌طور که می‌دانید سینه‌پهلو به التهاب بافت‌های ریه (ذات‌الریه) اطلاق می‌شود که می‌تواند بیش از 50 علت متفاوت داشته باشد. نتایج حاصل از این عفونت از حالتی شبیه سرماخوردگی خفیف تا یک بیماری مرگبار متغیر است. علایم و نشانه‌های سینه پهلو بسته به نوع و وسعت عفونت متغیرند. در ابتدا، سینه پهلو ممکن است با سرماخوردگی اشتباه شود یا در پی یک سرماخوردگی ایجاد گردد. در این بیماری تب اتفاقی است که به طور معمول، همراه با سرفه در اغلب موارد دیده می‌شود. چنانچه عفونت به سطح ریه‌های شما گسترش یابد ممکن است دچار درد تیز و خنجر مانندی شوید که با نفس کشیدن شدت می‌یابد.
و پنوموتوراکس یا حبس هوا؟
یعنی وجود هوا در فضای جنب (مابین ریه و دیواره قفسه سینه) که اگر این حالت خود به خود روی دهد علت شایع آن حباب‌های هوای واقع بر سطح ریه است. پنوموتوراکس خود به خودی در افراد جوان‌تر از 40 سال بیشترین شیوع را دارد. هوا می‌تواند از طریق دیگر نیز وارد فضای جنب شود. به ویژه حین یک حمله آسم هوا می‌تواند به فضای مرکزی قفسه‌سینه واقع در بین دو ریه، وارد شده و سپس به داخل فضای جنب راه یافته و موجب بروز پنوموتوراکس شود. اگر پنوموتوراکس کمتر از 20 درصد از ریه را روی هم خوابانده بود، امکان جذب کامل هوا و باز شدن مجدد ریه وجود دارد.
در آمبولی ریه چه اتفاقی می‌افتد؟
در آمبولی یا بسته شدن یکی از رگ‌های ریه علاوه بر تنگی نفس ممکن است همراه سرفه خون بالا آورده شود و هنگام کشیدن نفس عمیق نوعی درد خنجر مانند در قفسه سینه احساس شود. به یاد داشته باشید که در آمبولی ریه، تنگی نفس ناگهانی آغاز می‌شود و به مداخله فوری نیازمند است. واژه آمبولی به معنی انسداد شریان توسط یک جسم متحرک است. این جسم متحرک معمولا یک لخته خون است اما گاهی اوقات یک توده چربی، یک حباب هوا، تکه‌ای از یک تومور یا دسته‌ای از باکتری‌هاست. این جسم متحرک به یک رگ خونی واقع در ریه‌ها وارد شده و در آنجا گیر افتاده و مانع از تداوم جریان خون می‌شود.
حرف آخر
همان‌طور که ابتدا اشاره شد نارسایی احتقانی قلب نیز می‌تواند تنگی نفس بدهد که این نفس تنگی با دراز کشیدن بدتر می‌شود.
پی نوشت ها :
*فوق تخصص بیماری‌های تنفسی
منبع:www.salamat.com
/ک
