شاید آن زمانی که رازی -دانشمند ایرانی- الکل را کشف کرد، در تصورش نمی‌گنجید مهم‌ترین کشف او علاوه بر خدمات فراوانی که به علم پزشکی ایران و جهان می‌کند، با مصرف ناصواب از سوی برخی افراد به ویژه جوانان سبب مسمومیت یا کوری آنان شود. در گفتگو با دکتر شاهین شادنیا، متخصص مسمومیت‌ها و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با الکل و سوءمصرف آن بیشتر آشنا می‌شویم.
اگر موافق‌اید، با معرفی الکل از لحاظ شیمیایی آغاز کنیم؟
اتانول یا اتیل الکل از تخمیر قند موجود در میو‌ه‌ها، غلات و سبزی‌ها حاصل می‌شود که ماده‌ای است بی‌‌رنگ با بوی خاص.
از الکل در پزشکی استفاده‌های فراوانی می‌شود. این استفاده‌ها را توضیح می‌دهید؟
الکل در پزشکی به عنوان عاملی ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از الکل در صنایع داروسازی به‌عنوان حامل در بسیاری از لوسیون‌ها، کرم‌ها و الگزیرها استفاده می‌شود و حتی در ترکیب بسیاری از دهان‌شویه‌ها و عطرها نیز وجود دارد.
سلامت : مصرف الکل در بدن دارای عوارض نامطلوبی است، به نظر شما مهم‌ترین این عوارض کدام‌اند؟
همان‌طور که می‌دانید، الکل جزو عوامل مهارکننده دستگاه اعصاب مرکزی تقسیم‌بندی می‌شود گرچه در سطوح سرمی کم نیز تحریک‌کننده دستگاه اعصاب مرکزی به شمار می‌رود اما یکی از عوارض مهم مصرف الکل بروز مسمومیت حاد و یا بروز مسمومیت با الکل‌های سمی است. مصرف مزمن الکل سبب بروز وابستگی می‌شود، همچنین یکی دیگر از عوارض مصرف الکل بروز اعتیاد است که به پدیده الکلسیم معروف است.
مواردی که نام بردید، بیشتر مشکلات حاد ناشی از عوارض الکل بود. آیا مصرف طولانی‌مدت الکل نیز مشکل‌آفرین است؟
به طور قطع و یقین سبب بروز مشکل می‌شود، به طوری که می‌تواند اختلالات روان‌پزشکی شدید مشابه اختلالات شخصیت از نوع ضد اجتماعی، اسکیزوفرنی، سایکوز، مانیا، اقدام به خودکشی و سوءمصرف این ماده را به‌بار بیاورد. همچنین عوارض گوارشی آن می‌تواند سبب بروز ازوفاژیت (التهاب مری)، واریس مری، گاستریت (التهاب معده)، خون‌ریزی از دستگاه گوارش، پانکراتیت الکلی (التهاب لوزالمعده) و هپاتیت و سیروز یا همان درگیری و نارسایی کبد شود.
آیا مصرف الکل می‌تواند عوارض عصبی نیز ایجاد کند؟
بله مصرف طولانی مدت الکل موجب آنسفالوپاتی (درگیری و التهاب مغز)، آتاکسی (درگیری مخچه و اختلال تعادل) و نوروپاتی (درگیری و التهاب بافت عصبی محیطی) می‌شود. همچنین می‌تواند موجب عوارضی مانند نارسایی احتقانی قلب، سوءتغذیه، کم‌خونی، کاهش تعداد پلاکت‌های خون و اختلالات انعقادی و درنهایت تضعیف دستگاه ایمنی بدن و بروز عفونت شود.
بعضی مواقع در صفحه حوادث روزنامه‌ها می‌خوانیم که مصرف الکل از نوع دست‌ساز در جوانان سبب کوری یا مرگ شده است. نظر شما چیست؟
عوارض مصرف مشروبات دست‌ساز مشابه عوارض ناشی از مصرف الکل در بدن است، مضاف بر اینکه در بسیاری از موارد به علت اضافه شدن الکل‌های سمی به مشروبات دست‌ساز به وسیله عده‌ای افراد ناآگاه و سودجو خطر بروز مسمومیت ناشی از مصرف الکل‌های سمی نیز وجود دارد، از جمله عوارض ناشی از مصرف الکل‌های سمی موجود در مشروبات دست‌ساز بروز اختلالات بینایی از جمله کوری، اختلالات مغزی از جمله کاهش سطح هوشیاری و کما، اختلالات کلیوی و بروز نارسایی کلیوی و در نهایت، مرگ است.
در صورت مواجهه با مسمومیت‌های ناشی از الکل چه اقدامات اولیه‌ای باید انجام شود؟
نخست باید خونسردی خود را حفظ کنید و سپس راه هوایی بیمار را بررسی کنید و در صورت بسته بودن آن، با پاک کردن ترشحات موجود در دهان و دادن وضعیت مناسب به بیمار اقدام به باز کردن راه هوایی کنید. در این صورت بهتر است بیمار در وضعیت خوابیده به پهلوی چپ قرار داشته باشد. در صورت وجود علایمی مانند عرق سرد و رنگ‌پریدگی به افت و کاهش قند خون بیمار ناشی از مصرف الکل مشکوک شوید و در صورت توانایی بلع در بیمار برای وی مایعات شیرین و قندی تجویز کنید و بلافاصله بیمار را برای بررسی و اقدامات درمان بیشتر و به خصوص از نظر بررسی وجود علایم مسمومیت با الکل‌های سمی و درمان آن به سرعت به نخستین مرکز درمانی انتقال دهید (به خصوص در صورت وجود علایم چشمی و یا کاهش سطح هوشیاری).
حرف آخر؟
همه ساله تعدادی از جوانان، دچار مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات دست‌ساز تقلبی حاوی الکل‌های سمی می‌شوند که به هدف دست‌یابی به یک خوشی گذرا و بی‌اساس، اقدام به مصرف مشروبات دست‌ساز کرده‌اند و متاسفانه به عوارضی مانند کوری دچار شده‌اند که تا پایان عمر با مسایلی از آن دست به گریبان هستند و حتی در مواردی به مرگ این جوانان نیز منجر شده است بنابراین از والدین جوانان تقاضا می‌کنم توجه بیشتری به مسایل رفتاری آنان داشته باشند.
پی نوشت ها :
* متخصص مسمومیت‌ها
منبع:www.salamat.com
/ع
