رشد و نیازهای تغذیه ای کودک نوپا

رشد جسمانی و فیزیکی کودک نوپا
 

در سال دوم زندگی رشد فیزیکی یعنی افزایش قد و وزن کودک قدری کندتر از سال اول است، یعنی حدود 5/2 کیلوگرم به وزن او و تقریبا 12 سانتیمتر به طول قد کودک اضافه می شود (قبل از یک سالگی حدود 7 کیلوگرم به وزن تولد و حدود 25 سانتیمتر به قدش اضافه شده بود) . تکامل مغزی و حرکتی در این فاصله زمانی زیاد است بطوری که مغز کودک تا پایان 2 سالگی سریع ترین دوران رشد خود را پشت سر می گذارد. فرم بدن او نیز نسبت به یک سالگی تغییر فاحشی پیدا می کند، و بسیاری از چربی های بدن به ویژه در نواحی پشت، سرین و پاها از بین می روند و ماهیچه ها محکم تر و قوی تر شده و استخوان پاها کشیده تر می شود.

تکامل کودک نوپا
 

از نظر تکامل، کودک در این سن راه می رود، کلماتی را بیان می کند، محیط اطراف خود را با دقت نظاره می نماید، کنجکاو بوده و مرتب در حال اکتشاف است و می خواهد چیزهای جدید را بشناسد. هر چند استقلال طلبی می کند ولی به مراقبت بیشتری برای جلوگیری از خطر نیاز دارد، دوست ندارد به او کمک کنند ولی نباید تنهایش گذاشت. کارهایی می کند که مورد توجه قرار گیرد و احساساتش را بهتر می فهماند. او به امنیت خانواده نیازمند است . بازی را دوست دارد و یاد می گیرد که چگونه با دنیائی که در آن زندگی می کند آشنا شود.
سرعت کسب و پیشرفت این توانایی ها با ساختار ژنتیکی، محیط زندگی، نوع تغذیه و عوامل عاطفی- روانی او ارتباط دارد. رفتار تغذیه ای او هم تغییر می کند و در مورد نحوه غذا خوردنش دخالت و گاهی اوقات کمک می کند.

غذا خوردن کودک نوپا
 

گاهی غذا را در دهان نگه می دارد و آن را نمی بلعد، ولی ممکن است برای خوردن همان غذا بعد از چند ساعت علاقه نشان دهد. در این زمان به تدریج یاد می گیرد که چگونه می تواند از قاشق بطور نسبتا صحیح استفاده کند، به ویژه اگر خیلی گرسنه باشد. در گرفتن فنجان هم مهارت پیدا کرده، آن را با یک دست می گیرد و می تواند شیر و مایعات را از فنجان یا لیوان بنوشد.

الگوی رشد و نیازهای تغذیه ای متناسب در نوپا
 

هر یک از کودکان 1 تا 2 ساله الگوی رشد خاص خود را دارند و نباید با الگوی رشد سایر کودکان مقایسه شوند. در اشتها و رشد هر کودک نیز معمولا نوساناتی مشاهده می شود یعنی گاهی از اشتها و رشد بیشتری برخوردارند و برخی اوقات اشتهای خوبی ندارند. بدیهی است اگر مادران از این تغییرات اشتها و رشد باخبر باشند نگرانی و یا جنگ و جدال در مورد غذاخوردن کودک بوجود نمی آید.
معمولا متناسب با میزان رشد خوب کودکان و مراحل تکامل مناسب آنان، نیاز به مواد مغذی نیز تغییر می کند و عواملی مانند حرکت، بازی، فعالیت و اندازه بدن کودک، سوخت و ساز معمولی بدن، وضع سلامت یا بیماری کودک همه به عنوان معیار نیاز های تغذیه ای او به شمار می روند. بنابراین مواد غذایی که در اختیار کودک قرار می گیرد باید به گونه ای باشد که موارد زیر را تامین نماید.
1. سرعت رشد جسمی کودک (افزایش اندازه اسکلت بدن نظیر استخوان، ماهیچه ها و غیره)
2. رشد سریع مغز و افزایش سلول های آن
3. تکامل سریع سیستم ایمنی کودک
4. فعالیت فیزیکی
5. ترمیم سریع بافت ها و جبران آنچه که در جریان بیماری از بین می رود.
مسلما در سرعت رشد جسمی، تامین انرژی لازم، استفاده از پروتئین با ارزش بیولوژیک بالا(نظیر تخم مرغ)، کلسیم، فسفر، پتاسیم، روی (بامصرف لبنیات و گوشت) و... بسیار موثر بوده و کمبود هر یک از آنها و سایر مواد مغذی لازم، می تواند بر روند رشد اثر گذاشته و حتی آن را مختل نماید.

کلیاتی در مورد انرژی و مواد مغذی مورد نیاز یک کودک 1 تا 2 ساله
 

در مورد میزان انرژی یا کالری دریافتی از مواد مغذی آنچه در کتاب ها به عنوان مقدار مورد نیاز روزانه توصیه می شود به عنوان یک راهنما است و چون این میزان ازمواد غذایی، برای برنامه ریزی غذایی جمعی تدوین شده و ممکن است برای برخی از کودکان بسیار بیشتر از نیاز فیزیولوژیک آنان باشد. لذا مقدار مواد مورد نیاز برای فرد فرد کودکان باید بر اساس عواملی نظیر اشتها، اندازه جثه، میزان فعالیت و حتی نوع رابطه مادر با کودک پایه ریزی شود.
وزن به تنهایی نمی تواند معیاز خوبی برای تعیین انرژی مورد نیاز و مقدار مواد غذایی دریافتی کودک باشد. به ویژه در زمانهایی که کودک رشد بیشتری دارد نظیر سال اول زندگی و یا بعد ها در سال های بلوغ، همچنین برای کودکانی که زیر وزن استاندارد هستند یا آنهایی که افزایش وزن دارند مقدار انرژی و غذای مورد نیاز متفاوت است. به هر حال می توان گفت معیار وزن فقط یک راهنما است.
در سال دوم زندگی همزمان با کاهش آهنگ رشد، میزان نیاز به پروتئین و کالری بر اساس کیلوگرم وزن بدن نیز کاهش می یابد ولی باید به میزان دریافتی مواد مغذی دیگر مانند کلسیم، آهن، ویتامینC، ویتامینA، اسید فولیک و ویتامین B6 توجه داشت.
کلسیم و آهن برای رشد کودک ضروری است، بنابراین در صورتی که برنامه غذایی کودک حاوی مقدار مناسبی از مواد غذایی نظیر لبنیات (شیر و ماست و ...) باشد کلسیم او تامین می شود. گوشت، حبوبات، نان(غلات)، بعضی از سبزی ها و میوه های تازه و خشک غنی از آهن هستند و می توانند نیاز های تغذیه ای کودک را از نظر آهن تامین کنند. ولی هنوز هم باید آهن را به میزان 15 میلی گرم در روز تا سن 2 سالگی دریافت کنند که معمولا به صورت قطره یا شربت آهن (قاشق 5/1 ت cc 2 ) خواهد بود.
در برنامه غذایی روزانه کودک میوه و سبزی باید گنجانده شود تا کودک قسمتی از ویتامین های مورد نیاز خود را از این طریق هم دریافت کند.

آیا کودک نوپا به مولتی ویتامین نیاز دارد؟
 

استفاده از قطره مولتی ویتامین در سال دوم زندگی ضروری است و در موارد زیر اهمیت این ضرورت چشمگیر تر است:
• کودکانی که در سن یک سالگی از شیر مادر محروم می شوند.
• تماس کافی با نور خورشید ندارند.
• غذاهای گوشتی و پروتئینی کم می خورند و مصرف مستمر لبنیات جزو عادات غذایی خانواده نیست.
• کودکان کم اشتها و یا محروم از توجه و عطوفت خانواده که به مقدار کافی منابع مهم ویتامین را دریافت نمی کنند.
• کودکانی که بدغذا هستند یا به لبنیات علاقه نداشته و یه به آن حساسیت دارند.
منبع:www.ninisite.com
/ک