اسراف را مد نکنید!

فرا رسیدن بهار، فرا رسیدن سال جدید و جشن گرفتن نوروز، همیشه یکی از زیباترین تحولات زندگی ما ایرانی ها بوده و هست. رسوم زیبائی هم که ایرانی ها دارند، اغلب این جشن بهاری را بیش تر مزین می کنند. رسومی مانند دید وبازدید ودیدار دوستان وآشنایان، رفتن به سفرهای نوروزی وشادی بخش، خرید و پوشیدن لباس های نو و زیبا، چیدن سفره ی سرسبز هفت سین و...اما راستش را بخواهید، چند سالی است که وقتی اسفند ماه فرا می رسد، دلم می گیرد! اوایل این حالت برایم عجیب بود وعلتش را نمی دانستم، خصوصاً که هرچه به سمت سال جدید نزدیک تر می شدم، این احساس دل گرفتگی بیش تر می شد. اما به هر حال من روانشناسم، پس نشستم وکمی دراحساس خودم عمیق تر شدم تا آن که متوجه شدم آنچه باعث ناراحتی من می شود، خود بهارو نوروز نیست، بلکه چشم وهم چشمی ها، اسراف وزیاده روی، خرج تراشی های بی حاصل و خریدهای زیاده ازحد است که متأسفانه با فرا رسیدن سال جدید، درمن تداعی می شوند و نمی توانم با آن ها کنار بیایم. گرچه اسراف نکردن از آموزه های دینی ماست، اما به نظر می رسد این آموزه، آنطورکه باید شناخته نشده ومعنای حقیقی آن و تأثیری که در زندگی ما انسان ها دارد، کشف نشده یا لااقل، اگر هم کشف شده، به عمل تبدیل نشده است. دراین جا می خواهم زوایائی ازاین آموزه ی مذهبی را از جنبه ی معنوی وانسان گرایانه وحتی کمی ازجنبه ی انرژیائی آن برایتان بازگو کنم.می دانم که خود شما هم نتیجه ی اسراف را به نسبتی که در زندگیتان شاهد آن بوده اید، درک کرده اید. اما امسال وقت عمل است.

اسراف، هدردادن روزی
 

همان طور که از نام «روزی» مشخص می شود، همه ی ما انسان ها وبلکه همه ی موجودات عالم، سهمی از روزی داریم که دریک بازه ی زمانی مشخص که می تواند یک شبانه روز یا همان 24 ساعت باشد، نصیب ما می شود. یکی ازکارکردهای منفی اسراف، هدردادن این سهم روزانه است.این، درست مثل این است که شما یک روز تمام سرکار بروید و زحمت بکشید و وقتی درپایان روز دستمزدتان را می گیرید، آن را در سطل آشغال بیندازید ودست خالی به منزل بروید! کدام عقل سلیم چنین کاری را تایید می کند؟

اسراف، صرف انرژی در راه های بیهوده!
 

وقتی تمام زمان خود را صرف خریدهای زیاده از حد وغیر ضروری می کنید وبعدش هم زمانتان را صرف تهیه ی وسایل، غذاها، پوشاک و...، نا لازم وغیر ضروری از آن می کنید، در واقع انرژی خود را هدر داده اید. این کار، مانند این است که بنزین ماشین را به جای آنکه در باک اتومبیلتان بریزید، ببرید درکارخانه تبدیل به وسایل پلاستیکی کنید وبعدش ماشینتان بی بنزین بماند. انرژی انسان هم محدود است. خداوند این انرژی را برای این به انسان داده که با آن، به مأموریت الهی یا همان رؤیای شخصی خود بپردازد، به وسیله ی آن، روح و روان خود را تکامل بخشد و به بقیه ی همنوعانش کمک کند. اگر شما این انرژی را درهرکاردیگری صرف کنید، در واقع وسط راه می مانید وهرگز به سر منزل مقصود نمی رسید. مولوی، شاعر وعارف بزرگ ایرانی، تعبیرجالبی از این موضوع دارد. اومی گوید اگر پادشاهی به شما اسب و توشه ی راه دهد وشما را برای کاری به شهری دیگر بفرستد، چنانچه شما به آن شهر بروید وتمام کارهای خوب عالم را انجام دهید، اما کاری که پادشاه خواسته انجام ندهید، ناچارید دست خالی و خجل به حضور پادشاه برگردید. اگر هم از همه ی امکانات و انرژی ای که خداوند به شما داده، درهر کاری استفاده کنید ولی به مأموریت الهی وهدف اصلی زندگی خلقت خود نائل نشوید، ناچارید سرافکنده وشرمگین به حضورخالق هستی برگردید. پس مراقب انرژی خود باشید.

اسراف خارج شدن ازجاده ی طلائی تعادل
 

یکی دیگرازمزایای اسراف نکردن، این است که موجب می شود که انسان همچنان در جاده ی طلائی تعادل باقی ودرحرکت بماند.افراط وتفریط، هرکدام به نوبه ی خود ما را از حالت تعادل وهماهنگی با جهان خارج می کنند و هر کدام به نوبه ی خود از اقتدار ما می کاهند وما را در رنج و ناراحتی قرار می دهند. خط تعادل انسان، خطی است که در آن، انسان به اوج شکوفائی وآرامش خود دست می یابد. هر کاری که ما را از این خط خارج کند، در واقع کمال و آرامش ما را تهدید کرده است. برای مثال، اگر شما بیش از حد نیازغذا بخورید، ده ها مشکل برای خود ایجاد می کنید. ازجمله معده درد، روده درد، هضم کند غذا، صرف انرژی بدن در راه هضم غذا به جای سایر فعالیت ها، کرختی وسستی، درست کار نکردن مغز، ناتوانی در حل مسائل ومشکلات دراثر کارکرد نادرست مغز، خواب زیادتر، احساس سنگینی و... اگر به اندازه ی نیازتان نخوابید واستراحت نداشته باشید ودرخواب تفریط کنید نیز، با مشکلات زیادی روبه رو خواهید شد. دراین صورت هم زود عصبانی می شوید، تحریک پذیریتان بالا می رود، اعمال داخلی بدن بدرستی انجام نمی شوند، مغزتان خوب کار نمی کند، تمرکز و دقتتان پائین می آید و...همه ی این ها به دلیل خارج شدن از خط تعادل است. همین طورکه درهرکار دیگری هم اگرازخط تعادل خارج شوید، تبعات منفی آن را خواهید دید. اسراف هم نوعی خارج شدن از تعادل است و در نتیجه، مسائل و تبعات خود را خواهد داشت.

دلایل اسراف در آستانه ی سال جدید
 

اینک کمی در رفتارهای خود وحتی در رفتارهای اطرافیان خود، خصوصاً در آستانه ی سال جدید دقت کنید. آیا می توانید دلایل بریز و بپاش های اضافه و بیهوده را پیدا کنید؟ آیا واقعاً دارید به رسم و رسوم عمل می کنید؟ آیا همه ی شیرینی های رنگارنگ وآجیل های درشت ومغز شده ومفصلی که می خرید، مهمانان عید مصرف می کنند؟ آیا وقتی لباس لازم ندارید، باز هم لباس و کیف وکفش جدید می خرید؟ آیا از همه ی این ها لذت می برید؟ یا بیش ترآن ها برای نمایش در جلوه ی دیگران تهیه می شوند؟ اگر از میزان وکیفیت این خریدها کم کنید، با پولی که ذخیره می شود، کار بهتری می توانید انجام دهید؟
اگرمنصفانه به این پرسش ها پاسخ دهید، خودتان متوجه خواهید شد که تا چه اندازه اسراف در زندگی شما نقش دارد. متأسفانه برای بعضی ازما اسراف، مختص ایام نوروز نیست والگوی خرج کردن ما، کلاً اشکال دارد. حتی بعضی ازما برای بالا بردن اعتماد به نفس یا برای گریز ازافسردگی یا زمانی که احساس می کنیم کسی ما را دوست ندارد، به خرید کردن افراطی مشغول می شویم. درحالی که این قبیل مسائل را باید با کمک روانشناس ومشاور وافزایش خودشناسی درمان کرد نه با خرید کردن.
همچنین، باید توجه داشته باشیم که افراط درخرج کردن یا اسراف درمصرف کردن، ربطی به میزان پول و درآمد افراد ندارد؛ بلکه ازالگوی خرج کردن او تبعیت می کند. الگوی خرج کردن، می تواند الگوئی کارا وسالم یا ناکارا وبیمار باشد. برخلاف تصور اکثرما، الگوی خرج کردن افراد خیلی ثروتمند، خرج کردن نامحدود نیست، بلکه یکی از شگردهای آن ها، این است که پولشان را مدیریت می کنند.

مراحل مدیریت پول درخانواده
 

بخشی از هزینه های خانواده ثابت است، یعنی ما همیشه درهرماه باید حتماً این خرج ها را انجام دهیم وشماری دیگراز هزینه ها متغیر می باشد. یعنی همیشگی نیست. و مثلاً ممکن است فقط در یک ماه از سال اتفاق بیفتند یا موردی باشند. بهترین راه، این است که ما هزینه های ثابت و متغیرمان را تفکیک کنیم. دراول ماه، ابتدا پول های مربوط به هزینه های ثابت را کنار بگذاریم ومبلغی را هم برای هزینه های متغیر درنظر بگیریم. درمورد این گونه اقلام، اول باید درمورد هدف های مصرف آن ها تصمیم گیری کنیم. بعد هدف هائی را یادداشت کنیم که برای تمام خانواده یا برای تمام ایام سال برایمان مهم است. سپس راه هائی را که می توانیم با آن به این اهداف برسیم، مشخص کنیم ودر آخر، فهرست نهائی اقلامی را که ما و خانواده مان به آن نیازداریم، تهیه و زمان خرید آن ها را مشخص کنیم. می توانیم برای منظم کردن این کار، ازسه جدول جداگانه استفاده کنیم. پس از تهیه ی فهرست، هر جنسی که خریداری شد، آن را خط می زنیم. دست کم یک بار در هفته مخارج خوراک، آب و برق، حمل ونقل، لباس، دکتر ودارو و البته مخارج مصرفی را یادداشت کنیم. طی چندماه، باید این کار را مداوم انجام دهیم. به این ترتیب، مخارج متوسط ماهانه مشخص می شود. رسیدهای خرید را هم بهتراست همیشه نگهداری کنیم. درمرحله ی بعدی، درآمد نیست. بعد از کنار گذاشتن هزینه های ثابت ومتغیر وخیریه، می توانیم مقداری از پولمان را هم (هر چند ناچیز) پس اندازکنیم. چرا که می گویند، قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود، وچقدرخوب است که وقتی بعد از مدتی، پولمان به مقدار قابل توجهی رسید، آن را درکار مناسبی سرمایه گذاری کنیم. و به کار بیندازیم. نکته، این است که به طورکلی قناعت کردن را نباید نادیده گرفت. مسلماً دربین خرج هایمان خرج هائی غیر ضروری داریم که می توانیم در راستای مدیریت پولمان، به سمت کم کردن این ها حرکت کنیم. به عنوان مثال، می توانیم قبل ازانجام هر خریدی، این سؤال را از خودمان بپرسیم که خرید این کالا، چقدر درحال حاضر برایمان ضروری می باشد؟ آیا می توانم فعلاً از آن صرف نظر کنم؟
اگر این کالا را نخرم، دچار مشکل عمده ای می شوم؟ اگربه این کالا نیاز جدید دارم، آیا می توام آن را با قیمت پائین تر ازفروشگاه های ارزان تهیه کنم؟ آیاخود من وخانواده ام به این وسیله یا کالا نیاز داریم یا آن را برای نشان دادن به دیگران می خرم؟ اگر به این سوالات پاسخ دهید وخرج کردن خود را مدتی کوتاه تحت کنترل درآورید، به تدریج به الگوی سالم تر و موثرتری برای خرید و جلوگیری از اسراف دست پیدا می کنید. سعی کنید در سال جدید، برای هر کاری الگوهای موثرتر وکاراتر پیدا کنید ومدیریت کلی زندگی خود را به دست گیرید. این، یکی از گام های اولیه ومهم موفقیت و ذخیره کننده ی انرژی وامکانات است. پس زودتر شروع کنید. موفق باشید.

پی‌نوشت‌ها:
 

* کارشناس ارشد مشاوره

منبع:نشریه آشپزباشی، شماره50.