بعضی افراد از احساس طعم و مزه بد در دهان، که عمدتاً ناشی از عوارض جانبی برخی داروها است شکایت دارند. مشاهده شده است که سرطان دهان، عفونت لثه و بیماری‌های وابسته به دندان نیز طعم بدی در دهان بوجود می‌آورند. این مقاله علل مختلف طعم بد دهان و درمان آن را معرفی می‌نماید.
دهان حاوی حدود 10000 جوانه یا پرز چشایی است که بیشترین تعداد آنها بر روی زبان و اطراف آن واقع شده‌اند. آنها برآمدگیهای کوچک در اطراف زبان را احاطه می‌کنند. علاوه بر زبان، این جوانه‌های چشایی همچنین در سقف دهان، در ناحیه‌ی داخلی گونه‌ها، بر روی لب‌ها و در پشت گلو وجود دارند. هر جوانه چشایی قادر به تشخیص پنج طعم اولیه مانند شیرینی، ترشی، شوری، تلخی و اومامی (Umami) (نمک برخی اسیدها مانند مونو سدیم گلوتامات) است. تمام طعم‌هایی که تجربه می‌کنیم، ترکیبی از حواس چشایی اولیه می‌باشند. با این حال، بعضی از افراد، دچار حس تغییر کرده از طعم و یا نارسایی چشایی می‌شوند. این وضعیت می‌تواند در قالب طعم فلزیِ تغییر یافته یا طعم بد در دهان احساس شود.
چه عواملی باعث بروز طعم بد در دهان می‌شوند؟
بارداری
بعضی زنان باردار با طعم بد و یا تلخی در دهان، به خصوص در سه ماهه اول خود روبرو می‌شوند. اهمیتی ندارد که چه می‌خورند، این طعم بد به نظر می‌رسد که همچنان ادامه دارد. بعضی حتی از داشتن مزه‌ی بد در دهان پس از نوشیدن جرعه‌ای آب شکایت دارند. مشخص شده است که هورمون‌ها، به ویژه استروژن این طعم و مزه بد در دهان را بوجود می‌آورند. برخی ویتامین‌های دوران بارداری و یا قرص‌های هورمونی همچنین می‌توانند پس مزه، یا طعم و اثر خود را در دهان برجای گذارند. در صورتی که طعم و مزه بد بسیار شدید باشد، می‌تواند منجر به تهوع و افزایش تهوع صبحگاهی شود. با این حال، طعم و مزه بدی که در دوران بارداری تجربه می‌شود، صرفاً موقتی بوده و با گذشت ماه‌های بارداری به تدریج از بین می‌رود.
دارو
تعداد زیادی از افراد طعم بد فلزی ناشی از مصرف برخی داروها را در دهان خود احساس می‌کنند. داروهای ضد تیروئید و داروهای مغز و اعصاب، دارو و ترکیبات دارای روی، داروهای ضد افسردگی، و غیره باعث طعم فلزی در دهان می‌شوند. با این حال، لزوماً تمام کسانی که این داروها را مصرف می‌کنند، با این نشانه روبرو نمی‌شوند. چنانچه پس مزه‌ی این داروها غیر قابل تحمل باشد، از پزشک خود بخواهید داروهای دیگری را تجویز نماید. گزینه‌های درمانی همچون شیمی درمانی نیز می‌تواند علت داشتن طعم بد در دهان باشد.
هالیتوزیس یا بوی بد دهان
پدیده‌ی هالیتوزیس همراه با بوی بد، طعم و مزه‌ی بدی را در دهان برجای می‌گذارد. پروتئین در دهان به مولکول‌های گوگرد (که می‌تواند بوی بدی در دهان ایجاد کند) شکسته می‌شود. باکتری‌های بی هوازی و تولیدات جانبی طعم بسیار ناخوشایند و بدی دارند. ذرات مواد غذایی که در بین دندان‌ها گیر کرده‌اند، موجب رشد چنین باکتری‌هایی می‌شوند. علاوه بر این، بیماری‌های دهان و دندان رشد این باکتری‌ها را تحریک کرده، در نتیجه منجر به ایجاد بو یا طعم بد دهان می‌شوند.
مشکلات دندانی
مشکلات دندانی، مانند پوسیدگی دندان ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان نیز منجر به بروز طعم و مزه بد در دهان می‌شوند. علاوه بر این، عفونت و بیماری‌های لثوی همچنین می‌توانند موجب ایجاد طعم و مزه بد در دهان شوند. گاهی اوقات، پر شدگی دندان همچنین می‌تواند به تدریج سست شده و ممکن است عامل پشت این طعم بد باشد.
رفلکس اسید
بازگشت اسید معده از معده به داخل مری و ناحیه‌ی گلو را رفلکس اسید نامند و می‌تواند علت زمینه‌ای احساس طعم بد در دهان باشد. این طعم بد را همچنین طعم فلزی یا اسیدی گویند. رفلاکس اسید و یا بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) عمدتاً پس از پرخوری، الگوهای غذا خوردن نامنظم و یا مصرف بیش از حد مواد غذایی تند و ادویه‌ای رخ می‌دهد.
عفونت ویروسی دهان
اختلال در سلول‌های حسی زبان ناشی از عفونت ویروسی دهان، می‌تواند موجب ایجاد تغییراتی در طعم و مزه‌ی دهان شود. علاوه بر این، دیگر اختلالات مربوط به زبان و یا دهان مانند زخم‌های دهانی، عفونت‌های قارچی بر روی زبان و دیگر نواحی دهان نیز به طعم و مزه بد در دهان منجر می‌شوند.
مشکلات بینی
بسیاری از افراد نسبت به این واقعیت بی‌اطلاع هستند که آنچه ما به عنوان طعم و مزه احساس می‌کنیم، در واقع توانایی ما در احساس بو است. بنابراین، اگر کسی دچار سرماخوردگی، عفونت بینی، پولیپ بینی، سینوزیت و آبریزش بینی ناشی از آلرژی باشد، با طعم بدی در دهان روبرو می‌شود.
افرادی که دچار کمبود ویتامین یا مواد معدنی باشند نیز ممکن است از این تغییر احساس چشایی شکایت داشته باشند. چندین بیماری مانند سرطان، بیماری لثه، و غیره که بر بافت گلو و دهان تأثیر می‌گذارند، باعث طعم بد در دهان می‌شوند. موارد خاصی از خشکی دهان و بیماری پریودنتیت یا التهاب لثه شناخته شده است که موجب بروز طعم و مزه بدی در دهان می‌شوند. برخی بیماری‌های سیستمیک به دلیل مواد جانبی که به بزاق منتقل و از طریق آن تخلیه می‌کنند، موجب احساس مزه‌ی بدن در دهان می‌شوند. کشیدن سیگار و کمبود ویتامین B12 یا کمبود مواد معدنی نیز به تغییر مزه‌ها می‌انجامد.
درمان طعم و مزه بد در دهان
راه‌هایی وجود دارد که از طریق آنها می‌توان از شر مزه‌ی بسیار بد دهان خلاص شد. بسته به علت بوجود آورنده‌ی مزه‌ی بد، فرد می‌تواند با این مشکل مقابله نماید. چنانچه بوی بد دهان علت این مشکل باشد، در این صورت می‌توان آن را با حفظ بهداشت مناسب دهان و دندان درمان ساخت. مراقبتهای شخصی دهان و دندان مانند مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و غرغره کردن مرتب می‌توانند به دور نگاه داشتن طعم بد و همچنین بوی بد از دهان کمک کنند. علاوه بر آن، مصرف میوه و سبزیجات نیز به مقابله با مسائل مربوط به طعم بد دهانی کمک می‌کند. چنانچه علت این مشکل مصرف دارو باشد، آنگاه داروهای مشابهی که چنین عوارض جانبی با خود نداشته باشند می‌توانند مصرف شوند. چنانچه بیماری پریودنتیت علت آن باشد، در این صورت بایستی با مراجعه به دندانپزشک، آن را درمان ساخت. زنان باردار می‌توانند مصرف چیزی ترش مانند، آب لیمو و غیره را جهت رفع مزه‌ی بد از دهانشان امتحان کنند. از مزه‌ی بد در دهان می‌توان با حفظ مناسب بهداشت دهان و دندان جلوگیری کرد. شستن دهان پس از خوردن و نوشیدن نوشیدنی‌ها یا محصولات شیری می‌تواند به جلوگیری از این وضعیت کمک کند. غرغره‌ی آب نمک دو مرتبه در روز نیز توصیه می‌شود.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
