دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی
افراد زیادی در جهان دارای حساسیت (آلرژی)های مختلفی هستند که از مواد بسیاری ناشی می‌شود که در اطرافشان وجود دارد. یکی از گسترده‌ترین انواع حساسیت مربوط به گرده‌های گیاهان، به‌خصوص در فصل بهار است که با توجه به فصل گرده‌افشانی و وجود بادهای فصلی در هوا پراکنده شده و باعث حساسیت می‌شود. گرچه بسیاری از افراد باید زیر نظر پزشک از داروهای ضدحساسیت استفاده نمایند، ولی بعضی از گیاهان که به صورت غذا و یا دارو مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای خاصیت ضدحساسیت بوده و می‌توانند در کاهش علائم و عوارض حساسیت‌ها نقش داشته باشند. در زیر به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:
انگور
میوه‌ای شناخته‌شده با اثرات متعدد و بسیار ارزشمند است که از خواص مهم آن می‌توان اثرات آنتی‌اکسیدان، کاهش‌دهنده چربی خون، محرک ایمنی بدن، ضدچسبندگی پلاکت‌ها (رقیق کردن خون)، خلط‌آور، ضد آسم، ضد تصلب شرائین و ده‌ها خاصیت دیگر از جمله ضدحساسیت را نام برد. گرچه انگور دارای انواع فراوان است، ولی همه آنها خاصیت ضدحساسیتی دارند. البته خواص انگورهای رنگی (قرمز و سیاه) در اثرات ضدسرطان و آنتی‌اکسیدان و ضد شکنندگی عروق موئینه بیشتر از انگورهای سبزرنگ است.
بادرنجبویه
گیاهی از خانواده نعنا و به نام ملیس در جهان مشهور است. قسمت مورد استفاده گیاه برگ‌های آن است که دارای عطری ملایم و مطبوع می‌باشد. از خواص آن می‌توان به اثرات ضدنفخ، ضددرد، ضداسپاسم (ضد دل‌درد)، آرامبخش، خواب‌آور، ضدویروس تبخال، کاهش تب، مقوی معده و ضدحساسیت اشاره کرد. مصرف آن می‌تواند به صورت دم‌کرده روزی یک یا دو نوبت و هر نوبت 5 گرم از گیاه خشک باشد.
نارنج
آب نارنج دارای خاصیت ضدحساسیت بوده و می‌توان آن را به اشکال مختلف همراه با غذا، سالاد و یا به طور مستقیم مصرف نمود.
شاهتره (شاتره)
گیاهی است بوته‌ای که از قسمت هوایی آن استفاده می‌شود. از قدیم شاتره را برای بیماری‌های پوستی و کبدی مورد استفاده قرار می‌دادند و در سال‌‌های اخیر این اثرات از نظر علمی کاملاً به اثبات رسیده است. یکی از اثرات ارزشمند این گیاه خاصیت ضدحساسیت آن است. گرچه در بسیاری از نقاط دنیا محصولات صنعتی زیادی از این گیاه با نام (Fumitory) فرمیتوری به صور قرص، کپسول و قطره تهیه شده و در حال استفاده می‌باشد، ولی متأسفانه این محصولات در ایران تهیه نشده و وجود ندارند، بنابراین برای بهره بردن از اثرات خوب این گیاه باید از جوشانده آن استفاده کرد. نکته قابل اهمیت اینکه جوشانده گیاه دارای اثراتی به مراتب قوی‌تر و بهتر از عرق شاتره است.
زردچوبه
یکی از ادویه‌های بسیار باارزش است که خواص ارزشمند برای سلامتی انسان دارد. زردچوبه دارای خواصی چون ضدنفخ، ضدمیکروب، آنتی‌اکسیدان، ضدالتهاب، ضدسرطان، ضد سموم کبد، صفراآور و ضدحساسیت است. البته ممکن است در بعضی افراد ایجاد حساسیت کند. مصرف زردچوبه تا روزی 3 گرم بلامانع است. البته میزانی که در غذاها به طور روزمره استفاده می‌شود، کمتر از این مقدار است.
سیاه‌دانه
دانه‌‌های گیاه سیاه‌دانه از قدیم در بسیاری از غذاها، ادویه‌جات، ترشی‌ها و داروهای سنتی مورد استفاده بوده و امروز هم مصرف بالایی دارد. از خواص بسیار مهم سیاه‌دانه می‌توان به اثرات آنتی‌اکسیدان، ضدویروس، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، کاهش‌دهنده اوره خون، شیرافزا، محرک سیستم ایمنی بدن، هضم‌کننده غذا، بازکننده برونش‌ها، محافظ کبد، ضددرد، ضدسرطان، محرک تنفسی، تقویت‌کننده معده و ضدحساسیت اشاره کرد. سیاه‌دانه را می‌توان به طرق مختلف و در بسیاری از مواد غذایی مصرف نمود.
عناب
میوه‌های درختچه عناب به صورت تازه و عمدتاً خشک مصرف می‌شود. در طب سنتی از عناب جهت کاهش قندخون و فشار خون استفاده می‌شود، ولی غیر از این آثار دارای خواص دیگری از جمله اثرات ضدچسبندگی پلاکت‌ها (رقیق کردن خون)، ضدالتهاب، ضد تب، ضد سرفه، خلط‌آور، محافظ کبد، خواب‌آور، محرک سیستم ایمنی بدن و ضد حساسیت نیز می‌باشد.
عسل
عسل دارای خواص متعددی از جمله آثار ضدمیکروبی، انرژی‌زایی، خلط‌آور، ضد سرفه، نرم‌کننده گلو و ضد خشونت صدا و موارد دیگر است. همچنین قدرت ایمنی بدن را افزایش می‌دهد و ضدحساسیت می‌باشد. گذشته از این آثار، در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی به عنوان ضدالتهاب و ضدزخم و نرم‌کننده موضعی کاربرد دارد. همه افراد می‌توانند عسل را مصرف کنند و ضمن ارزش غذایی به عنوان یک داروی مفید در سلامتی نقش داشته باشد.
