التهاب مفاصل در گفتگو با دکتر احمدرضا جمشیدی، روماتولوژیست
بیشتر خانم‌های ایرانی وقتی پا به میانسالی می‌گذارند، دست‌درد و کتف‌درد را به عنوان واقعیتی در زندگی خود می‌پذیرند؛ انگار که در باور ما این دردها همان نشانه‌های پیر شدن هستند. به همین خاطر، خیلی‌ها به جای درمان، تنها این دردهای مزمن را تحمل می‌کنند. اما دکتر احمدرضا جمشیدی، استاد روماتولوژی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، دیدگاه دیگری دارد که با ایشان گفتگو نموده ایم.
آقای دکتر! پیری است و هزار درد بی‌درمان! شما این ضرب‌المثل را قبول دارید؟
نه! این‌طور نیست که هرکس پا به میانسالی گذاشت، وجود هر دردی طبیعی باشد و باید تحمل کند. هر دردی در هر زمان علت خاص خود را دارد و باید ریشه‌یابی شود. دردهای ذکر شده هم غالبا ناشی از استفاده نادرست از عضو مربوطه است که موجب التهاب تاندون‌ها، بورس‌ها و کپسول مفصلی و خود مفاصل است. برخی مواقع نیز بیماری‌ها می‌توانند عامل ایجاد این دردها باشند که از جمله نرمی استخوان و آرتروز را می‌توان نام برد.
بهترین راه تسکین این دردهای مزمن کدامند؟
بهترین راه، پیشگیری مناسب با تقویت عضلات، آموختن راه استفاده درست از اعضای بدن به‌خصوص مفاصل، نشست و برخاست درست، تغذیه مطلوب، تنظیم وزن و مراجعه به‌موقع به پزشک هنگام بیماری‌هاست.
یعنی مسکن‌ها جایی در شیوه درمانی شما ندارند؟
ببینید؛ مهم‌ترین نکته درباره دردهای استخوانی- عضلانی، پیدا کردن علت آنهاست. در مورد یک درد طول‌کشیده و مزمن، بدترین کار، استفاده بی‌حساب و کتاب از مسکن‌هاست. با این کار، شما تنها علایم یک بیماری را پنهان می‌کنید؛ در حالی که علت اصلی همچنان پابرجاست و در حال تخریب یا آسیب رساندن به عضو شماست. به عبارت دیگر، شما با مسکن آژیر خطر را خاموش می‌کنید اما خطر را رفع نکرده‌اید.
پس چرا در نسخه بسیاری از بیماران، مسکن دیده می‌شود؟
من به موارد تجویز غلط مسکن کاری ندارم. اما اگر پزشکی در بررسی‌های یک درد طول‌کشیده و مزمن به این نتیجه رسید که درد علت مکانیکی دارد، در آن صورت، فیزیوتراپی و حرکت‌درمانی بخشی از راهبرد معالجه بیمار خواهد بود. منظور از درد مکانیکی آن است که این درد هنگام استفاده از مفصل، بیشتر و با خوابیدن و استراحت بهتر می‌شود. در این شرایط، مسکن‌های ضدالتهابی مثل ایبوپروفن و ایندومتاسین به بیمار تجویز می‌شود تا فرد با درد کمتری بتواند مفاصل خود را به حرکت در آورد. به عنوان نمونه در آرتروز، درد مفاصل باعث ایجاد یک سیکل معیوب می‌شود. درد مفصلی اغلب به صورت درد عمقی است که با حرکت مفصل تشدید می‌شود و با استراحت بهبود پیدا می‌کند؛ هرچند در اثر پیشرفت بیماری ممکن است این درد به صورت دایمی درآید. بیمار از ترس درد مفصل دچار آرتروز را حرکت نمی‌دهد و به تدریج عضلاتش تحلیل می‌روند.
خیلی از خانم‌های میانسال دردهای اندام فوقانی را مترادف با آرتروز می‌دانند. تا چه حدی این باور عمومی، صحیح است؟
آرتروز، شایع‌ترین بیماری غیرالتهابی مفاصل است که بعد از سنین30 تا 35 سالگی، علایم آن آرام‌آرام آشکار می‌شود. هرقدر سن افراد بالاتر رود، احتمال ابتلا به آرتروز افزایش پیدا می‌کند. آرتروز به زبان ساده، یک بیمار پیشرونده است که ساییدگی و تخریب غضروف مفاصل را در پی دارد. برخلاف استخوان‌ها که در تمام طول عمر می‌توانند بازسازی شوند، غضروف‌ها از دوران جنینی دیگر تولید نمی‌شوند. بنابراین اگر غضروف یکی از مفاصل ما ساییده شود، هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد. با افزایش سن، ساختمان غضروف دچار تغییر و تحول می‌شود؛ به طوری که آب زیادتری داخل غضروف می‌رود و در نتیجه، تقریبا تمام افراد مسن در صورت عکس‌برداری، متوجه بروز آرتروز در مفاصل‌شان می‌شوند؛ هرچند یافته‌های عکس‌برداری لزوما با علایم فرد همخوانی ندارد. به‌طور کلی، آرتروز مفاصل لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت‌ها و زانو در زنان شایع‌تر است. از سوی دیگر خانم‌ها به دلایل مختلفی، از جمله آنکه عضلات ضعیف‌تری دارند یا به دلیل عوارض بارداری، بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند. اگرچه چاقی و عدم تحرک فیزیکی را از مهم‌ترین عوامل ابتلای خانم‌های خانه‌دار ایرانی به آرتروز می‌دانند.
ورزش چقدر می‌تواند در بهبود این دردهای مزمن نقش داشته باشد؟
ورزش در تقویت عضلات و پیشگیری و تحمل ضربات مختلف نقش موثری داشته و از طرفی باعث پیشگیری از پوکی استخوان می‌شود. ولی این ورزش باید به‌طور منظم و با راهنمایی مربی آگاه و گاه مشورت با پزشک معالج باشد. ورزش‌های سنگین و بی‌نظم ممکن است مضر هم باشد.
کی اوضاع خطرناک می‌شود؟
وقتی درد شدید و غیرقابل‌تحمل باشد، بیش از 2هفته طول بکشد، همراه با علایم عمومی مثل تب، ضعف، لاغری، بی‌اشتهایی و... باشد یا در هنگام استراحت تشدید شود، در این موارد باید حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرد.
فرض کنید این گفت‌وگو را یک دختر 14ساله و یک خانم 25ساله هم می‌خوانند. برای هر کدام از اینها چه توصیه‌ای دارید؟
ورزش منظم، تغذیه مناسب با لبنیات و مواد غذایی حاوی کلسیم و اجتناب از عادات غذایی نامناسب در همه سنین بهترین توصیه است. ولی در 25 سال به بالا اجتناب از عادات بدی مثل سیگار کشیدن هم خیلی مهم است.
منبع:www.salamat.com
