آب معدنی از جمله پدیده‌های جالب و جذابی است که از نظر گردشگری و پزشکی همواره مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ما بیش از 550 دهانه چشمه آب معدنی شناسایی شده است که از این تعداد بیش از 80 چشمه در استان اردبیل واقع شده است و به همین جهت منطقه کوهستانی اردبیل از مراکز مهم آب معدنی و آبگرم کشور محسوب می‌شود.
مجتمع سبلان: مجتمع سبلان بزرگ‌ترین مرکز آب درمانی خاورمیانه است که در داخل شهر سرعین واقع شده است. در این مجتمع چندین استخر سرپوشیده، حوضچه‌های جکوزی، سونای خشک و بخار، وان‌های انفرادی، در دو بخش مردانه و زنانه تأسیس شده است و علاقمندان می‌توانند از خدمات پزشکی و درمانی این مجتمع نیز بهره‌مند شوند. این مجتمع علاوه بر برخورداری از کلیه امکانات رفاهی دارای یک پارکینگ اختصاصی جهت مراجعه‌کنندگان می‌باشد.
آبگرم گاومیش گلی: آبگرم گاومیش گلی پرآب‌ترین چشمه معدنی سرعین است که علاوه بر آبدهی بالا، از وسعت زیادی نیز برخوردار است. این آبگرم روی دره‌ای قرار دارد و مراجعه‌کنندگان می‌توانند در استخری روباز به مساحت 400 متر با عمق 130 سانتی‌متر شنا کنند. دمای آب حدود 46 درجه سانتی‌گراد است و به علت داشتن ترکیب کلرو بیکربناته سدیک و کلسیک، در درمان بیماری‌های عمومی، سیستم حرکتی (دردهای مزمن روماتیسمی)، بیماری‌های زنان، خنازیر و بیماری‌های قلبی و نیز تقویت عمومی بدن سودمند است.
مرکز آب‌درمانی بِش باجیلار: مرکز آب درمانی بِش باجیلان (پنج خواهران)، دومین آبگرم بزرگ شهر سرعین است و مراجعه‌کنندگان می‌توانند از امکانات این مجموعه همچون استخر سرپوشیده بزرگ، سونای خشک و بخار، جکوزی، خدمات پزشکی و درمانی و پارکینگ بهره‌مند شوند. دمای آب استخر در حدود 35 درجه حرارت دارد و کدر و بودار است و کمی مزه ترش دارد. از این آبگرم برای درمان بیماری‌های عمومی و تسکین دردهای عصبی و مفصلی استفاده می‌شود.
چشمه آب چشم: چشمه آب چشم یکی دیگر از چشمه‌های سرعین است که در مجاورت قهوه‌خانه ممتاز قرار دارد و دمای آن نسبت به سایر چشمه‌های شهر سرعین کمتر و در حدود 21 درجه سانتی‌گراد است. آب این چشمه از نظر شیمیایی تقریباً اسیدی بوده و مزه گس دارد و بی‌بو است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های چشم مناسب است.
چشمه آبگرم ژنرال: چشمه آبگرم ژنرال که به نام‌های یرنال و جنرال نیز خوانده می‌شود در شمال شهر سرعین در کنار خیابانی به همین نام واقع شده است. دمای آب این چشمه 43 درجه سانتی‌گراد است و کمی مزه ترش دارد. آب چشمه ژنرال برای تسکین دردهای عضلانی و رماتیسم مناسب است.
در جریان جنگ جهانی اول هنگامی که روس‌ها آذربایجان را به تصرف خود درآورده بودند، یک ژنرال روسی در مدت اقامت خود در سرعت با استفاده از آب این چشمه جراحات و درد پای خود را بهبود بخشید و به همین خاطر این چشمه به نام ژنرال معروف شد.
چشمه آبگرم پهنلو: چشمه آبگرم پهنلو در شمالی‌ترین نقطه شهر سرعین واقع شده است. آب این چشمه 42 درجه سانتی‌گراد حرارت دارد و متمایل به رنگ سبز می‌باشد. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های عمومی و تسکین دردهای مفصلی و اعصاب مناسب است.
چشمه آبگرم ساری سو: چشمه آبگرم ساری سو یکی از چشمه‌های شهر سرعین می‌باشد که خاصیت اسیدی دارد و دمای آن 45 درجه سانتی‌گراد است. آب این چشمه برای درمان دردهای رماتیسمی و مفصلی مفید است و موجب گشاد شدن رگ‌های خونی و کند شدن ضربان قلب می‌شود. آب معدنی ساری سو فعالیت دستگاه گوارش و کلیه را زیاد می‌کند.
چشمه آبگرم قره‌سو: چشمه آبگرم قره‌سو در مجاورت آبگرم ساری سو قرار دارد و دمای آن 45 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. آب این چشمه بی‌رنگ بوده و مزه گس دارد و برای بهبود دردهای رماتیسمی مفید بوده و موجب آرامش اعصاب و روان می‌گردد.
چشمه آب معدنی ارجستان: روستای ارجستان در 21 کیلومتری غرب اردبیل واقع است. در مرکز روستا و نیز در حومه آن چند چشمه آب معدنی سرد و گازدار وجود دارد. آب این چشمه سرد، بی‌بو و گس می‌باشد و دمای آن 10 تا 15 درجه سانتی‌گراد است. آب این چشمه به دو صورت می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. یکی به صورت بسته‌بندی شده در بطری‌های 5/1 لیتری که توسط کارخانه‌های اطراف روستا برای مصرف خوراکی بسته‌بندی می‌شود و دیگری به صورت چشمه‌ای دائمی که در محل خروج آب حوضچه‌ای سیمانی سرپوشیده ساخته شده که بعد از پر شدن حوضچه، آب به وسیله لوله‌ای در قسمت شرقی به بیرون سرازیر شده و مورد استفاده اهالی و گردشگران قرار می‌گیرد.
چشمه آب معدنی بوشلی: چشمه آب معدنی بوشلی (برجلو) در 500 متری روستای بوشلی، در 4 کیلومتری شهر نیر و 40 کیلومتری شهر اردبیل واقع شده است. آب در مظهر چشمه به صورت جوشان از شکاف سنگ‌های تراورتن خارج می‌شود و زیاد بودن مقدار گاز دی‌اکسید کربن، نشان‌دهنده منشأ عمیق آب چشمه است. آب این چشمه 54 درجه سانتی‌گراد حرارت دارد و از نظر ظاهری زلال و بی‌رنگ، بی‌بو و کمی شور است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های پوستی، بیماری‌های مزمن زنان، دردهای رماتیسمی، بیماری‌های اعصاب و بیماری‌های متابولیکی و گوارشی مفید است.
چشمه قینرجه: چشمه قینرجه در 4 کیلومتری شهر نیر و بالاتر از چشمه بوشلی در مجاورت جاده اردبیل- سراب در پای کوهی واقع شده است. آب این چشمه به صورت دائمی و جوشان از زمین خارج می‌شود و دمای آن در حدود 65 درجه سانتی‌گراد است. آب از نظر ظاهری زلال و بی‌رنگ بوده و دارای بوی هیدروژن سولفورو است. در آب این چشمه املاحی همچون آهن، سیلیس و مواد رادیواکتیو نیز یافت می‌شود. آب این چشمه برای درمان دردهای سیستم حرکتی (دردهای مزمن رماتیسمی و پا)، بیماری‌های پوستی و زنان مفید تشخیص داده شده است.
چشمه ایستی سو: چشمه ایستی سو در 4 کیلومتری شهرستان نیر و یک کیلومتری روستای سقزچی قرار دارد و به همین دلیل این چشمه با نام چشمه سقزچی نیز خوانده می‌شود. دمای آب در مظهر چشمه 39 درجه سانتی‌گراد است و ظاهری زلال و بی‌رنگ دارد و بی‌بو و کمی شور می‌باشد. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های عمومی، اعصاب و سیستم حرکتی مفید تشخیص داده شده است.
چشمه دیپگل: چشمه دیپگل یا دیپ سیز گل در 4 کیلومتری شهر نیر و یک کیلومتری روستای سقزچی در نزدیکی چشمه ایستی سو واقع شده است. دمای آب در مظهر چشمه در حدود 30 درجه سانتی‌گراد است و ظاهری شفاف، بی‌رنگ دارد و بی‌بو و کمی شور می‌باشد. از آب این چشمه برای درمان بیماری‌های مفاصل، گوارشی و متابولیکی و دردهای عصبی استفاده می‌شود.
چشمه آب معدنی بیله دره: چشمه آب معدنی بیله دره در 3 کیلومتری شمال سرعین در دره‌ای واقع شده و از نقاط مختلف از زمین خارج می‌شود. اطراف این چشمه را رسوب‌های آبرفتی حاصل از تخریب و تجزیه سنگ‌های آذرین و سخت، فرا گرفته است.
چشمه گل علی: چشمه گل علی در روستای ویلا درق در بالای تپه‌ای واقع شده است. آب این چشمه درون حوضی جمع شده و دمای آن 17 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و ظاهری کاملاً زلال دارد. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های دستگاه گوارش و کلیه مناسب است. در فاصله 50 متری از این چشمه، چشمه دیگری قرار دارد.
چشمه قره شیران: چشمه قره شیران در روستای قره شیران در 5 کیلومتری شهر نیر واقع شده است. آب این چشمه تقریباً کدر، کمی شور و بودار است. آب این چشمه برای درمان دردهای مفاصل، رماتیسم و امراض پوستی توسط اهالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چشمه آب معدنی قینرجه مشگین شهر: چشمه آب معدنی قینرجه مشگین شهر در دامنه‌های ییلاقی کوه سبلان در 12 کیلومتری جنوب مشگین شهر واقع شده است. این چشمه با دمای آب 86 درجه سانتی‌گراد، گرم‌ترین چشمه آب معدنی در جهان است. تفاوت دمای آب این چشمه با آب خنک رودخانه مجاور آن در فصل زمستان و خلق مناظر زیبایی از یخ، برف و بخار، انسان را به شگفتی وامی‌دارد.
در سال‌های اخیر با احداث مجتمع آب‌درمانی قینرجه، استفاده از این چشمه از حالت سنتی خارج شده و به صورت مدرن انجام می‌شود.
چشمه آب معدنی دودو: چشمه آب معدنی دودو در 16 کیلومتری مشگین شهر قرار دارد. دمای آب این چشمه 43 درجه بوده و ظاهری شفاف و بی‌رنگ دارد و بی‌بو و بی‌مزه است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های رماتیسمی و عصبی مفید است.
چشمه آبگرم شابیل: چشمه آبگرم شابیل در 27 کیلومتری لاهرود شهرستان مشگین شهر قرار دارد. حرارت آب این چشمه 48 درجه بوده و ظاهر آن شفاف، بی‌رنگ، کمی بودار و کمی ترش مزه است. آب این چشمه مقدار زیادی اسید کربنیک دارد و به همین جهت برای درمان دردهای پا و کمر مفید است و بیشتر مورد استفاده کوهنوردان است.
چشمه آب معدنی ایلاندو: چشمه آب معدنی ایلاندو در 15 کیلومتری مشگین شهر و در نزدیکی چشمه دودو قرار دارد. دمای آب این چشمه 36 درجه است و از نظر ظاهری بی‌رنگ، بی‌مزه و کمی بودار است. از آب این چشمه برای درمان بیماری‌های چشم، مفاصل و پوست استفاده می‌شود.
چشمه آب معدنی موئیل: چشمه آب معدنی موئیل در 16 کیلومتری مشگین‌شهر قرار دارد. دمای آب این چشمه 45 درجه سانتی‌گراد است و از نظر ظاهری بی‌رنگ، شفاف، بی‌بو و کمی شور است. اهالی روستای موئیل از آب این چشمه برای درمان بیماری‌های عمومی، ترمیم زخم‌ها، سیستم حرکتی، اعصاب و بیماری‌های گوارشی استفاده می‌کنند.
چشمه آبگرم قوتور سوئی موئیل: چشمه قوتور سوئی در 17 کیلومتری مشگین شهر و 500 متری روستای موئیل قرار دارد. دمای آب این چشمه 27 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و از نظر ظاهری بی‌رنگ، بی‌بو و کمی ترش مزه است. آب این چشمه دارای گاز کربنیک بوده و برای درمان بیماری‌های سطحی و پوستی مفید است.
چشمه آبگرم آق سو: چشمه آق سو در 3 کیلومتری مشگین شهر و در 6 کیلومتری روستای وله زیر در سه راه قنیرجه به ملک سویی واقع شده است. از آب این چشمه برای درمان دردهای عصبی و بیماری‌های دست و پا و نیز تقویت عمومی بدن استفاده می‌شود.
چشمه آبگرم ملک سویی: این چشمه در 23 کیلومتری مشگین شهر و بالاتر از موئیل واقع شده است. آب این چشمه 35 درجه حرارت دارد و برای درمان دردهای روماتیسمی مفید است.
چشمه آبگرم قوتور سویی لاهرود: چشمه قوتور سویی یکی از مشهورترین چشمه‌های مشگین شهر می‌باشد که در 25 کیلومتری لاهرود و 48 کیلومتری مشگین شهر قرار دارد. آب این چشمه از نظر ظاهری زلال، شفاف، کمی ترش مزه، بی‌رنگ و بودار است. دمای آب این چشمه 35 درجه و به دلیل داشتن گوگرد، بسیار اسیدی است و برای درمان بیماری‌های پوستی و چربی مفید است اما استفاده بیش از 45 دقیقه از این آب در هر نوبت به دلیل وجود گازهای سمی خطرناک است.
چشمه یل سوئی وکیل‌آباد: این چشمه یکی از چشمه‌های آب معدنی روستای وکیل‌آباد است که در 28 کیلومتری شمال غرب شهرستان اردبیل قرار دارد. ارتفاع این چشمه از سطح دریا 1700 متر و آبدهی آن کم و در حدود 2 لیتر در ثانیه می‌باشد. دمای آب در مظهر در حدود 30 درجه سانتی‌گراد بوده و از نظر ظاهری شفاف، کمی ترش مزه و بی‌رنگ است. در اطراف این چشمه بوی شدید هیدروژن سولفوره به مشام می‌رسد. این چشمه به علت داشتن گوگرد برای درمان بیماری‌های پوستی و اگزما، بواسیر، ناراحتی‌های عصبی و دردهای مزمن رماتیسمی استفاده می‌شود.
چشمه آب معدنی یدی بلوک: این چشمه در 3 کیلومتری وکیل‌آباد واقع شده است. آب این چشمه به طور دائمی و جوشان جریان دارد و دمای آن 32 درجه بوده و مزه آن گس و رنگ آن مایل به آبی و بودار است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های پوستی و دردهای مفصلی مفید است. چشمه آب معدنی یدی بلوک دارای 7 دهانه می‌باشد.
چشمه ازناو: ازناو یا ازنو منطقه‌ای کوهستانی است که در جنوب شهر خلخال واقع شده است. بلندترین نقطه این محدوده قله ازنو می‌باشد که در 2350 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و از دامنه ضلع غربی این قله و از ارتفاع حدود 1900متری چشمه آبی گوارا و خنک خارج می‌شود که به چشمه ازناو شهرت دارد. به سبب وجود 5 غار طبیعی بزرگ و کوچک در سازه‌های آهکی، شرایط زیستگاهی بسیار مناسب برای کبک، کل و بز وحشی وجود دارد.
چشمه میرعدیل: چشمه میرعدیل یا میرعادل از جمله چشمه‌های پرآب و گوارا همراه با مناظر و چشم‌اندازهای بدیع شهرستان خلخال است که در شمال شرقی روستای اندبیل قرار دارد. چشمه میرعدیل در ارتفاع حدود 2000 متری ضلع غربی رشته ارتفاعات باغرو واقع شده است.
چشمه خلخال: چشمه آب گرم خلخال در 22 کیلومتری شمال غربی هروآباد به فاصله 96 کیلومتری میانه از زمین خارج می‌شود. آب گرم خلخال از دسته آب‌های بیکربناته سدیک گرم و گازدار است که در درمان بیماری‌های مفصلی و رماتیسم مؤثر است.
