لایه‌های اپیدرم و کارکردهای آن‌ها

اپیدرم که بالاترین لایه پوست است در واقع 5 زیرلایه دارد. لایه بازال عمیق‌ترین لایه است درحالیکه لایه شاخی بیرونی‌ترین لایه اپیدرم است. در این مقاله نگاه دقیق‌تری به این لایه‌ها و کارکردهای آن‌ها خواهیم داشت.
درم که زیر لایه اپیدرم قرار دارد ضخامتی 15 تا 40 برابر لایه اپیدرم دارد. پوستی که ما مشاهده می‌کنیم در واقع اپیدرم است – بیرونی‌ترین لایه پوست. درم و هیپودرم لایه‌های دیگر پوست هستند که زیر اپیدرم قرار دارند. اپیدرم حاوی رگ‌های خونی نیست و بنابراین به لایه درم برای تأمین تغذیه وابسته است. اپیدرم به 5 زیرلایه تقسیم می‌شود که کارکردهای متفاوتی دارند. آن‌ها در زیر بحث شده‌اند.

پنج لایه اپیدرم

لایه بازال

لایه بازال درونی‌ترین لایه اپیدرم است که درست بالای درم قرار گرفته است. سلول‌های کراتینوسیت ستونی قسمت عمده‌ای از لایه بازال را تشکیل می‌دهند. برخلاف لایه‌های دیگر اپیدرم که چند لایه از سلول تشکیل شده‌اند، لایه بازال تنها از یک لایه سلول تشکیل شده است ولی، کار مهم ایجاد سلول‌های جدید را انجام می‌دهد. در لایه بازال، میتوز اتفاق می‌افتد که منجر به تولید سلول‌های جدید می‌شود که در نهایت به قسمت بالا می‌روند تا با سلول‌های مرده لایه شاخی جابجا شوند. سلول‌های واقع در اپیدرم توسط لایه درم که در زیر آن قرار دارد تغذیه می‌شوند. ولی، این سلول‌ها با ترک لایه بازال زنده باقی نمی‌مانند.

لایه خاردار

این دومین لایه اپیدرم است که شامل 5 تا 15 لایه سلول‌های چند ضلعی است. لایه خاردار درست بالای لایه بازال واقع شده است که حاوی سلول‌های لانگرهانس است. این سلول‌ها قسمتی از دستگاه ایمنی هستند و از پوست در مقابل عفونت ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کنند. به این لایه لایه خاردار گفته می‌شود چون، برآمدگی‌های کوتاهی روی سلول‌های کراتینوسیت وجود دارند. این برآمدگی‌های ریز به اتصال به سلول‌های مجاور کمک می‌کنند ولی، ظاهر خارداری به لایه می‌دهند. سلول‌های کراتینوسیت در لایه خاردار نیز حاوی هسته‌های بیضی شکل هستند. ترشح سیتوکراتین که پیش‌ساز کراتین است در لایه خاردار اتفاق می‌افتد که به تقویت چسبندگی سلول به سلول در این لایه کمک می‌کند.

لایه دانه‌دار

این سومین لایه اپیدرم است که حاوی 3-5 لایه از سلول‌های دانه‌دار مسطح است. چون سلول‌های کراتینوسیت از لایه دانه‌دار به این لایه حرکت می‌کنند، به سلول‌های سنگفرشی تبدیل می‌شوند و هسته‌های خود را از دست می‌دهند. در نتیجه، سلول‌ها مسطح می‌شوند و حاوی کراتوهیالین یا دانه‌های لاملار خواهند بود. کراتوهیالین موجود در این دانه‌ها ساختار پروتئینی است که نقش حیاتی در تشکیل کراتین در لایه‌های بالایی ایفا می‌کند. درحالیکه دانه‌های لاملار حاوی گلیکولیپید‌هایی خواهند بود که به عنوان مانع در مقابل آب عمل می‌کنند.

لایه شفاف

این لایه معمولاً در قسمت‌هایی از پوست شناسایی می‌شود که اپیدرم ضخیمی دارند. این‌ها عبارتند از کف دست‌ها و پاها. این نواحی از پوست مستعد اصطکاک و ساییدگی هستند. از اینرو، شامل لایه شفاف هستند که لایه اضافی برای محافظت از پوست است. این لایه هنگام بررسی زیر میکروسکوپ شفاف به نظر می‌رسد ولی، حاوی سلول‌های پوستی مرده است.

لایه شاخی

این بیرونی‌ترین لایه اپیدرم است که پوست را از محیط خارجی جدا می‌کند. لایه شاخی به عنوان پوششی محافظ عمل می‌کند و به حفظ رطوبت داخل پوست کمک می‌کند. به خاطر این لایه است که پوست نسبت به برخی مواد شیمیایی و محلول‌های آبی نفوذناپذیر است. حدود 10 درصد لایه اپیدرم از لایه شاخی تشکیل شده است. این لایه ضد آب 10 میکرونی شامل 15-20 لایه از سلول‌های مرده کراتین است. لایه‌های سطحی اپیدرم اغلب به خاطر ساییدگی و پارگی پوسته پوسته می‌شوند.