تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای سلامت
بیش از نود درصد از مردم دنیا راست دست هستند. به عبارت دیگر، تعداد راست دستها بسیار بیشتر از چپ دست‌هاست. اما اگر چپ دست هستید، خود را در دنیای راست دستها تنها حس نکنید؛ زیرا از این بیلیون‌ها نفر ساکن کره زمین، میلیون‌ها نفر چپ دست‌اند.
این روزها تعداد افرد چپ دست بسیار بیشتر از گذشته شده است، چرا؟ در گذشته معلم‌ها کودکان چپ دست را مجبور می‌کردند با دست راست خود بنویسند؛ زیرا فکر می‌کردند راست دست بودن درست است و چپ دستی اشتباهی است که باید آن را تصحیح کرد. حتی برخی افراد کوتاه‌بین فکر می‌کردند مغز افراد چپ دست دچار نوعی نقصان و یا اختلال است؛ اما امروزه همه می‌دانند که چپ دست بودن امری کاملاً طبیعی و ذهن افراد چپ دست کاملاً نرمال است و هیچ تفاوتی با راست دستها ندارد.
چه چیزی باعث چپ دست شدن و یا راست دست شدن افراد می‌شود؟ پس از پژوهش‌ها و مطالعات بسیار، دانشمندان هنوز هم علت قطعی چپ دست شدن برخی افراد را نمی‌دانند؛ اما می‌دانند که چپ دستی ریشه در خانواده و ژنتیک (DNA) افراد دارد. علاوه بر ژنتیک، آسیب دیدگی دست راست نیز باعث می‌شود برخی افراد مجبور به استفاده از دست چپ باشند.
همین اتفاق می‌تواند به طور برعکس هم روی دهد و فردی که در ابتدا چپ دست بوده، راست دست شود. در افراد چپ دست، نیمکره راست مغز فعال‌تر است. نیمکره راست و چپ مغز عملکرد متفاوتی دارند. نیمکره چپ به نیمکره راست برتری دارد. اعصابی که از مغز خارج می‌شوند، به دو سمت راست و چپ بدن می‌روند.
نیمکره چپ مغز، عملکرد طرف راست بدن را کنترل می‌کند و برعکس. افراد راست دست در نوشتن، خواندن و صحبت کردن ماهرتر از چپ‌دست‌ها هستند. دو طرف بدن عملکرد یکسانی ندارند و همیشه به طرف دیگر غالب است. به همین دلیل همیشه یک گوش بهتر از گوش دیگر می‌شنود و یک چشم بهتر از چشم دیگر می‌بیند. به هر حال، دلیل چپ دست و راست دست شدن افراد هنوز کاملاً مشخص نیست.
برخی از دانشمندان آن را به ژنتیک ربط می‌دهند و برخی دیگر به ترشح زیاد هورمون‌های جنسی قبل از تولد. افراد چپ دست به احتمال زیاد، بستگانی دارند که چپ دست هستند. پژوهشگران درصدد یافتن ژنی هستند که باعث ترجیح استفاده از یک دست نسبت به دست دیگر می‌شود.
هنوز ژن خاصی در این زمینه پیدا نشده است. روانشناسان می‌گویند که مجبور کردن کودکان به استفاده از دست راست به جای دست چپ، باعث ایجاد مشکلات روانی در آنها می‌شود. چپ دستی و راست دستی یک صفت و یا خصیصه ژنتیکی است و زمینه ارثی دارد و تا حد زیادی ناشی از فعالیت مغز است.
چپ دستها چه مشکلاتی دارند؟
بسیاری از ابزارآلات و امکانات جامعه مخصوص راست دستها طراحی شده‌اند مثل قیچی، چرا که تعداد راست دستها بسیار بیشتر از چپ دست‌هاست. مدرسه یکی از مهم‌ترین مکان هایی است که چپ دستها در آنجا نیاز به امکانات خاص خود دارند. مثلا میزهایی برای راست دستها طراحی شده‌اند و چپ دستها به هنگام استفاده از آنها دچار ناراحتی در آرنج و ستون فقرات می‌شوند.
چپ دستها همواره با موانع بیشتری روبه‌رو بودهاند. چپ دستی در بسیاری از جوامع نوعی ناهنجاری و عادت ناپسند محسوب می‌شده و اغلب کودکان را تشویق می‌کردند که از دست راست استفاده کنند. حتی در برخی فرهنگ‌های قدیمی چپ دستی را بدیمن می‌دانستند.
با آنکه جهان ما راست دست‌گرا است و تمام وسایل و ابزار برای راست دستها ساخته شده‌اند، ولی تعداد چپ دستها نیز کم نیست و باید کاری کرد که آنها دچار مشکل نشوند. استفاده از دوربین عکاسی، استفاده از سازهای مختلف موسیقی، حتی نشستن سر میز غذا در کنار افراد راست دست، رانندگی کردن و ... برای چپ دستها بسیار سخت‌تر از راست دستها است.
به هر حال بسیاری از باورهای اشتباه و نادرست گذشته در مورد چپ دستها این روزها دیگر وجود ندارد و افراد زیادی چپ دستها را باهوش‌تر و خلاق‌تر از راست دستها می‌دانند؛ ولی لازم است به چپ‌دست‌ها دلگرمی بیشتری داده شود. ما نباید اقلیت چپ دست را نادیده بگیریم.
خوشبختانه جمعیت چپ دستها در حال رشد است و از 4 درصد به 11 درصد رسیده است و دلیل آن هم تغییر طرز فکر مردم و باورهای آنها راجع به چپ دست‌هاست؛ زیرا آنها دیگر کودکان را هنگام استفاده از دست چپ تنبیه نکرده و وادار به استفاده از دست راست نمی‌کنند.
همیشه چپ دستها باهوش‌تر و با استعدادتر از راست دستها نیستند. در هر دو گروه، مغز به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می‌شود. یک نیمکره در سمت چپ مغز است و یک نیمکره در سمت راست مغز. نیمکره راست حرکت‌های سمت چپ بدن از جمله دست چپ را کنترل می‌کند و نیمکره چپ مغز حرکت‌های سمت راست بدن را.
افکار خلاقانه مثل سرودن یک ترانه و کشیدن یک نقاشی، در قسمت راست مغز صورت می‌گیرد؛ بنابراین اگر چپ دست هستید، طبق این نظریه استعداد بیشتری در افکار خلاقانه دارید و باهوش‌تر از راست دستها می‌باشید. اما فرایندهای فکری در مغز بسیار پیچیده‌اند و نمی‌تواند آنها را فقط به یک نیمکره محدود کرد.
وقتی که فکر می‌کنیم، هر دو سمت مغز با هم شروع به کار می‌کنند و استفاده از دست چپ، دلیل کافی برای باهوش‌تر بودن نیست. البته بسیاری افراد هنرمند و خلاق چپ دست بودهاند؛ مثل داوینچی، پیکاسو، اینشتین، چارلی چاپلین و بسیاری افراد دیگر. در افراد چپ دست رشد بخشی از مغز قبل از تولد و هنگامی که هنوز در شکم مادر هستند، صورت می‌گیرد.
سمت چپ مغز، قسمت راست بدن را کنترل می‌کند که قدرتمندتر از سمت چپ است. از آنجایی که افراد چپ دست از هر دو نیمکره مغزشان به طور همزمان استفاده می‌کنند، اطلاعاتی را که وارد مغزشان می‌شود، بسیار آسان‌تر و سریع‌تر به شکل‌‌های مختلف پردازش می‌کنند.
به دلیل آنکه نیمکره راست مغز مسوول کنترل موسیقی، هنر، ادراک و سایر موارد مربوط به هوش و خلاقیت است، بسیاری بر این باورند که چپ دستها باهوش‌تر و خلاق‌تر از راست دستها هستند.
چند نکته بیشتر راجع به چپ دستها
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که راست دستها حدود 9 سال بیشتر از چپ دستها زندگی می‌کنند. یعنی عمر چپ دستها کوتاه‌تر از راست دستها است؛ اما این نظریه را نمی‌توان از طریق علمی ثابت کرد. چپ دستها بیشتر مستعد بیماری‌ها و مشکلاتی از قبیل ناراحتی‌های معده، بیماری‌های روده (مثل ورم روده) و بیماری کرون هستند.
چپ دستی بیشتر در دوقلوها دیده می‌شود. از میان دوقلوها معمولاً یکی چپ دست و دیگری راست دست است. چپ دستها 4- 5 ماه زودتر از راست‌دست‌ها وارد مرحله بلوغ می‌شوند. چپ دستها ترسوتر از راست‌دست‌ها هستند. آنها به هنگام مواجهه با شرایط و موضوعات ترسناک، بیشتر دچار ترس و وحشت می‌شوند.
خرافات رایج قدیمی‌ها درباره چپ دستها
براساس بسیاری باورهای خرافی، شیطان و جادوگرها چپ دست هستند، لذا در گذشته‌ها چپ دستی را نشانه‌ای از وجود شیطان و یا داشتن قدرت‌های جادویی می‌دانستند. مردم چپ دستها را نفرین شده می‌دانستند و هیچ اعتمادی به آنها نداشتند. آنها مرتباً روی شانه‌های افراد چپ دست نمک می‌پاشیدند تا بدشناسی و نحسی را از وجودشان پاک کنند.
براساس برخی خرافات و عقاید اشتباه، افراد چپ‌دست، مجرم‌ترند و رفتارهای ضداجتماعی بیشتری دارند. این نظریه کاملاً نادرست است، کلیه امکانات جامعه به گونه‌ای برای افراد راست دست طراحی شده‌اند و همین مسأله ممکن است موجبات ناراحتی و گاهی رنجش چپ‌دست‌ها را فراهم کند؛ ولی این موضوع باعث خلافکارتر شدن آنها نمی‌شود.
