درمان مجدد ریشه از درمان اولیه سخت‌تره
گفتگو با دکتر محمدجعفر اقبال، درباره عصب‌کشی مجدد
ممکن است دندانی که قبلا درمان ریشه شده دردناک و عفونی شود و به درمان مجدد ریشه احتیاج داشته باشد. دکتر محمدجعفر اقبال، متخصص درمان ریشه دندان و عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به سوالات ما در این مورد پاسخ داده‌اند.
آقای دکتر! ممکن است یکی از دندان‌هایی که قبلا درمان ریشه شده، نیاز به معالجه مجدد پیدا کند؟
بله، امکان دارد. در برخی موارد، دندان‌هایی که معالجه ریشه شده‌اند، درمانشان با موفقیت همراه نیست و توصیه می‌شود برای اینکه نقایص درمان قبلی رفع شود مجددا تحت درمان قرار گیرند و به این می‌گویند درمان مجدد ریشه.
چه نقایصی ممکن است وجود داشته باشد تا درمان مجدد توصیه شود؟
درمان ریشه دندان کاری وقت‌گیر و مشکل است. در برخی موارد، حین کار برای دندان‌پزشک مشکل‌هایی ایجاد می‌شود یا به علت ساختمان، آناتومی و شکل دندان در ریشه‌ها کار ایده‌آل انجام نمی‌شود. بنابراین ممکن است درمان اولیه ناموفق باشد. همچنین ممکن است به علت عفونت قبلی ریشه‌ها، ضایعه در انتهای ریشه شکل بگیرد که در این صورت دندان با تشخیص دندان‌پزشک کاندیدای درمان مجدد خواهد شد.
ممکن است یک درمان ریشه ایده‌آل هم به درمان مجدد نیاز پیدا کند؟
بله. در برخی موارد با وجود درمان ایده‌آل نتیجه درمان موفقیت‌آمیز نیست و به عبارت بهتر درمان با شکست مواجه می‌شود. در این صورت ممکن است دندان‌پزشک متخصص تصمیم بگیرد مجددا دندان را تحت درمان قرار دهد یا اینکه جراحی کند. همچنین در صورتی که دندانی درمان شده باشد و پرکردگی تاج آن تخلیه شده باشد با نظر دندان‌پزشک مجددا تحت درمان قرار می‌گیرد.
اگر درمان قبلی صحیح و مناسب انجام شده باشد و تاج آن ترمیم نشده باشد، باید مجددا معالجه ریشه شود؟
بله، حتی اگر درمان اولیه درست انجام شده باشد ولی ترمیم مناسب تاج انجام نشده باشد یا پانسمان برای مدت بیش از 2 هفته افتاده باشد لازم است درمان مجدد انجام شود.
چرا؟
چون محیط دهان بسیار آلوده است و میکروب‌های زیاد و متنوعی در محیط دهان و بزاق وجود دارد. اگر تاج دندان ترمیم نشود، ارتباط بین محیط دهان و کانال دندان وجود دارد. در آزمایش‌های مختلف ثابت شده که اگر تاج دندان ترمیم نشود باوجود درمان ریشه مناسب، میکروب‌ها ظرف 2 تا 3 هفته مجددا کانال را آلوده می‌کنند. به همین دلیل و به خصوص در مواردی که دندان درمان ریشه شده احتیاج به روکش دارد، لازم است با نظر دندان‌پزشک درمان مجدد ریشه انجام شود.
درمان ریشه مجدد چه مراحلی دارد؟
کلا درمان ریشه مجدد از درمان ریشه اولیه سخت‌تر است و به همین علت احتمال موفقیت آن نیز از درمان اولیه کمتر است. لازم است دندان‌پزشک کانال پر شده را تخلیه کند. این کار با استفاده از مواد و وسایل مخصوص انجام می‌گیرد. پس از تخلیه کامل کانال یا کانال‌ها کار پاک‌سازی انجام شده و نهایتا کانال با مواد مناسب پر خواهد شد.
چه ایرادهایی ممکن است منجر به درمان مجدد شود؟
در برخی موارد ممکن است دندان‌پزشک کانال دندان را به صورت کامل پاک‌سازی نکند یا نتواند تمام طول ریشه را تمیز کرده و با مواد مناسب پر کند. بنابراین دندان‌پزشک متخصص معالجه ریشه تصمیم می‌گیرد که درمان مجدد را انجام دهد. نیز در برخی از موارد دندان‌ها، ریشه یا کانال‌های اضافه دارند که در درمان اولیه یا تشخیص داده نشده یا درست درمان نشده است. در این مورد نیز ممکن است نیاز به درمان ریشه مجدد وجود داشته باشد.
درمان مجدد به وسیله چه کسانی انجام می‌شود؟
بهترین کسی که می‌تواند در تشخیص و درمان مجدد ریشه به بیمار کمک کند، دندان‌پزشک متخصص معالجه ریشه یا اندودنتیست است. البته بعضی از دندان‌پزشکان عمومی که سال‌ها فقط کار درمان ریشه انجام داده‌اند نیز توانایی درمان ریشه مجدد را دارند.
آیا اندودنتیست هر درمان شکست‌خورده‌ای را می‌تواند مجددا درمان کند؟
نه! بسیاری از موارد شکست درمان به علت نقص کار درمان ریشه نیست. نقص گاهی چنان بزرگ و شدید است که امکان اصلاح آن وجود ندارد، بنابراین در برخی از موارد امکان اصلاح درمان انجام شده وجود ندارد و لازم است درمان دیگری انجام شود.
مگر راه دیگری برای حفظ و نگهداری دندان‌هایی که درمانشان با شکست مواجه شده وجود دارد؟
بله؛ در بعضی از موارد، مثلا دندان‌هایی که روکش‌های مناسبی دارند یا داخل کانال پین یا پست گذاشته شده است، امکان درمان مجدد وجود ندارد یا اصلا درمان مجدد به صلاح نیست. در این موارد دندان‌پزشک متخصص معالجه ریشه اقدام به جراحی پریاپیکال می‌کند.
میزان موفقیت درمان مجدد ریشه چقدر است؟
در کل، میزان موفقیت درمان ریشه از درمان اولیه کمتر است اما به شرایط شخص و درمان قبلی نیز بستگی دارد. در مواردی که در درمان قبلی به ساختمان ریشه و شکل کانال صدمه نخورده است کار راحت صورت می‌گیرد و نتیجه درمان هم معمولا مطلوب است اما در بعضی موارد اشکال‌هایی ایجاد شده است که یا به سختی رفع می‌شود یا اصلا امکان رفع آن مشکل وجود ندارد. در این موارد نتیجه درمان مورد سوال است.
چگونه و در چه زمانی می‌توان راجع به نتیجه درمان قضاوت کرد؟
کنترل نتیجه درمان بین 6 ماه تا 2 سال انجام می‌شود. در طول این مدت و پس از درمان نیز لازم است معاینه کلینیکی به وسیله دندان‌پزشک انجام گیرد و مشاهده‌ها و علایم مورد بررسی قرار گیرد، به این معنی که دندان‌پزشک مطمئن شود که دندان مشکل ندارد و فاقد درد و عفونت است. همچنین ضرورت دارد با توجه به شرایط دندان به‌صورت دوره‌ای از دندان رادیوگرافی تهیه شده و ضمن مقایسه تشخیص داده شود. به عبارت بهتر، معاینه دندان و دهان پس از 2هفته و گرفتن رادیوگرافی 6 ماه، 1 سال و 2 سال پس از درمان توصیه می‌شود.
اگر درمان مجدد با شکست مواجه شد، چه راه‌حلی وجود دارد؟
در اکثر موارد می‌توان برای نجات دندان جراحی پریاپیکال را انجام داد البته نتیجه درمان جراحی نیز تضمینی نیست و احتمال عدم موفقیت وجود دارد. در اصل درمان مجدد و جراحی پریاپیکال تلاش برای حفظ دندان است و در این دو درمان نیز احتمال شکست وجود دارد بنابراین بیمار ضمن آگاهی باید ریسک عدم موفقیت درمان را قبول کند.
اگر شخص راضی به انجام درمان مجدد نباشد یا ریسک عدم موفقیت درمان را نپذیرد، چه راه‌حلی وجود دارد؟
در برخی موارد، این امکان وجود دارد که بدون درمان مجدد کار جراحی پریاپیکال انجام شود. بنابراین اندودانتیست می‌تواند جراحی پریاپیکال را به بیمار پیشنهاد دهد و در صورت رضایت بیمار جراحی پریاپیکال انجام شود. در صورتی که بیمار به هیچ‌کدام از دو راه برای درمان راضی نباشد قاعدتا راهی جز خارج کردن دندان وجود ندارد.خوشبختانه امروزه با رایج شدن درمان ایمپلنت جایگزین کردن دندان‌ها راحت‌تر شده است هر چند که این درمان نیز شرایط و مشکلات مخصوص به خود را دارد اما دندان‌پزشکان و بیماران ترجیح می‌دهند دندان‌های مشکوک را خارج کرده و با ایمپلنت جایگزین کنند.
منبع:www.salamat.com