عمارت سالار سعید واقع در خیابان امام و کوچه حبیبی، در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار توسط ملا لطف‌الله شیخ‌الاسلام که یکی از علمای مشهور اهل سنّت در دوره قاجاریه بوده است احداث شد. پس از درگذشت ملا لطف‌الله، این عمارت توسط وُراث آن مرحوم به صورت دو بخش بیرونی و اندرونی به اشخاص دیگری واگذار شد. بخش بیرونی به تملک عبدالحمید خان سنندجی معروف به سالار سعید و بخش اندرونی به تملک خانواده حبیبی درآمد. سالار سعید در شهریور ماه سال 1336 خورشیدی بخش بیرونی را به اداره فرهنگ (آموزش و پرورش فعلی) واگذار نمود و این بنا تا سال 1351 در تملک این سازمان بود و در این مدت تحت عناوینی چون دانشسرا، اداره فرهنگ، کتابخانه، خانه پیشاهنگی و امور تربیتی مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1349 وزیر فرهنگ و هنر وقت در دیداری که از سنندج داشت، از این خانه بازدید به عمل آورد و این خانه را برای تبدیل به موزه مناسب تشخیص داد. در سال 1354 خورشیدی دستور خریداری این ملک صادر شده و موزه سنندج در این عمارت در دو بخش مردم‌شناسی و باستان‌شناسی افتتاح می‌شود.
این بنا دارای ویژگی‌های خاص معماری به سبک معماری مرکزی ایران، گچبری‌ها و آینه‌کاری‌ها با قدمتی بیش از 140 سال می‌باشد که در بناهای قدیمی سنندج نظیر آن را کمتر می‌توان یافت. بنای اصلی در ضلع جنوبی واقع و شامل زیرزمین و یک طبقه فوقانی است. زیرزمین این بنا به شکل حوضخانه است که دارای سقف گنبدی شکل با تزئینات آینه‌کاری و گچبری تلفیقی است. شاه‌نشین‌ها و حوض سنگی شش ضلعی این قسمت بسیار جالب توجه است.
در طبقه فوقانی بنا سالن بزرگی خودنمایی می‌کند که از ضلع شمالی به وسیله یک ارسی هفت دری به حیاط مشرف بوده و منظره‌ای بدیع به این سالن که تالار تشریفات محسوب می‌شود بخشیده است. ارسی این تالار از بزرگ‌ترین ارسی‌های ایران است که توسط استاد معروف کردستانی به نام استاد حبیب‌الله سنندجی معروف به استاد نساء به همراه دو پسرش در مدت 4 سال ساخته شده است. این ارسی هفت لنگه شاهکاری از هنرهای چوبی است که پس از انقلاب به علت نامعلومی در پی یک آتش‌سوزی خسارت‌هایی به ارسی‌ها و سقف‌های این بنای تاریخی وارد شد. در حال حاضر این خرابی‌ها بازسازی و تعمیر شده و بنا زیبایی اولیه خود را بازیافته است.
در بخش مردم‌شناسی این موزه شیوه زندگی قوم کُرد از لحاظ پوشاک، کشاورزی، هنرهای دستی و موسیقی سنتی و … به نمایش گذاشته شده است.
