اگر در طبیعت گم شدید یا احساس خطر کردید از راه درست منحرف شده اید و یا در وسط بوته زاری گیر افتادید خود را نبازید ! ابتدا سعی کنید بر ترس و اضطراب و احساس دلتنگی و تنهایی خود مسلط شوید و بعد نکات زیر را رعایت کنید :
از تلاش و تقلا بپرهیزید ، در سایه بمانید و اگر در محل سایه نبود از لباس یا پارچه ای که به همراه دارید استفاده کرده ، و با درست کردن سایه بان خود را از تابش آفتاب محفوظ نگه دارید. در نظر داشته باشید بدون غذا مدتی طولانی می توان دوام آورد ولی آنچه به آن نیاز دارید آب است . در گوشه ای آرام بنشینید و اگر غذایی با خود دارید کمی بخورید و بعد راه بیفتید و اگر نقشه ای با خود ندارید سعی کنید تا از آنچه که در منطقه پیش رویتان می بینید نقشه ای ترسیم کرده و با استفاده از روش های مخصوص سمت شمال را تعیین کنید . از محلی که شروع به حرکت می کنید سعی کنید ، دستمال کاغذی و یا تکه پارچه های رنگی یا دستمال گردن و یا هر چیز پارچه ای که دارید به درختان آن منطقه آویزان کنید و علامتی از خود به جای بگذارید و در صورتیکه در مسیر انتخاب شده راه بازگشت را پیدا نکردید بتوانید دویاره به همان جایگاه اول خود برگردید . یک راه آسان برای علامت گذاری آویختن نشانه ای در روی بوته ها و یا درختان کم ارتفاع هنگام راه رفتن است . اگر می توانید روی تپه بلندی بروید و یا از درخت بلندی بالا روید و از آن بالا به اطراف خوب نگاه کنید تا شاید محل آشنایی ببینید . اگر به شناسایی محیط اطراف خود پرداختید ولی راه برگشت را پیدا نکردید دوباره به همان محل اولیه برگردید و مسیرهای بعدی را امتحان کنید . به یاد داشته باشید اگر هوا زیاد روشن باشد آفتاب از پشت سر بتابد مسافت کمتر از مقدار حقیقی به نظر می رسد . اکثر آنهایی که در طبیعت گم می شوند چون می ترسند گیج می شوند و خود را می بازد ، فکر می کنند از مسیر خود خیلی دور افتاده اند درحالیکه اینطور نیست و گاهی مه ، برف و انعکاس نورهای غیر عادی آنها را نسبت به مکانی که هستند گمراه می کنند .
به هر حال در هر سفر طبیعت دوراندیش باشید و آدرسی از محلی که می روید در منزل بگذارید تا در صورت تاخیر در بازگشت بتوانند دنبال شما بگردند.
برای آنکه زود خسته و عصبی نشوید ، سعی کنید پناهگاهی در مکانی که در آن دسترسی به آب و غذا آسان تر است درست کنید زیرا در صورت تاریک شدن هوا یا بروز طوفان بهتر است در پناهگاه خود بمانید و راهپیمایی نکنید . آتشی درست کرده دراز بکشید و منتظر بمانید و راهپیمایی نکنید . آتشی درست کرده دراز بکشید و منتظر صبح شوید . در صورت پیش آمدن صاعقه در پناهگاه خود بمانید زیرا بهترین راه ایمنی است . حتی پناه گرفتن در کنار انبوه بوته ها بهتر از ماندن در فضای باز است به درختان بلند یا هر چیز افراشته دیگری نزدیک نشوید ، هر گز فراموش نکنید که صاعقه دارای شارژ بسیار قوی است پس منتظر نمانید طوفان به محل شما برسد تا به دنبال پناهگاه بگردید صاعقه معمولا جذب بلندترین نقطه در یک محدوده می شود . اگر تصمیم دارید راه برگشت را پیدا کنید موقعیت مکانی خود را به خوبی بررسی کرده و یک نقشه درست کنید و راه های مختلفی را که به شما در پیدا کردن مسیر اصلی کمک می کنند ، امتحان کنید نقشه شما با انتخاب راه های مختلف بزرگتر می شود . همیشه قبل از اینکه رودخانه ای را دنبال کنید کمی تامل کنید گاهی رودخانه ها کیلومترها شما را به سمت مسیر اشتباه می کشانند و بعضی از رودخانه ها هم پیچ و تاب زیادی دارند و گاهی در قسمتی از مسیر از میان باتلاق ها عبور می کنند و گاهی هم به آبشار خطرناکی منتهی می شوند . اگر به ناحیه صخره ای رسیدید بهترین راه این است که روی یک لبه بلند شوید و آن را با ارتفاع کمتری دنبال کنید و سعی کنید ردپایی از خود بجا بگذارید .
برای پیدا کردن جهت درست حرکت خود به آسمان نگاه کنید . طبق قرارداد 4 جهت اصلی داریم ( شمال ، جنوب ، مشرق ، مغرب ) که با پیدا کردن یکی از آنها می توان جهات دیگر را به راحتی مشخص نمود بدین ترتیب که هر گاه رو به شمال بایستید پشت سرشما جنوب و سمت چپ شما مغرب و سمت راست شمال مشرق خواهد بود .
صبر کنید شروع یک راه برای تعیین جهت در طول روز این است که چوبی را در زمین فروکنید و انتهای سایه آن را با سنگی نشانه بگذارید و کمی منتظر شوید و دوباره انتهای سایه آن را با سنگ دیگری نشانه گذاری کنید . مسیر یک خط که از اولین سنگ به دومین سنگ کشیده شود جهت شرق را نشان می دهد .
در شب با پیدا کردن ستاره قطبی می توان جهت شمال را مشخص نمود در بالای قطب شمال ستاره ای به نام ستاره قطبی وجود دارد که اگر رو به آن بایستیم رو به شمال ایستاده ایم ، ستاره قطبی ستاره کم نوری است (لازم به تذکر است که به ستاره قطبی ، ستاره جدی و ستاره شمالی نیز می گویند ). دب اکبر از هفت ستاره تشکیل شده است که به شکل ملاغه در آسمان قرار گرفته اند ، اگر دو ستاره قسمت جلوی ملاغه را ( که در شکل مشخص شده است ) در امتداد هم به سمت جلو 5 برابر ادامه دهیم به ستاره قطبی خواهیم رسید که ستاره قطبی در این منطقه نسبت به ستارگان اطراف خود پرنور تر است ( عکس شماره 4 ) ذات الکرسی شامل 5 ستاره است که به شکل M یا W در آسمان پدیدار می گردند ، که اگر به فاصله 5 برابر الکرسی نسبت به ستاره های اطراف به طرف جلو ادامه دهیم به ستاره قطبی برخورد خواهیم کرد . ستارگان ذات الکرسی و دب اکبر در ظاهر به دور ستاره قطبی در حرکت و گردش هستند ، به همین دلیل همواره جای آنان تغییر می کند اما ستاره قطبی همواره بین آنها واقع شده است . همچنین یک راه آسان برای پیدا کردن جهت شمال این است که چوبی را به طور عمودی در مرکز ساعت مچی خود قرار دهید و سپس ساعت را بچرخانید تا سایه چوب با عقربه کوچک ساعت شما تطابق پیدا کند در این صورت نقطه بین عقربه و عدد جهت شمال را نشان خواهد داد . خوشه پروین مجموعه ای از 10 الی 15 ستاره است که به شکل خوشه انگور در آسمان مشاهده می شود این ستارگان خوشه مانند از شرق به غرب در حرکت هستند ولی دم خوشه همواره به طرف مشرق می باشد . ( عکس شماره 5)
در نیمه اول ماه های قمری یعنی از اول ماه تا شب دوازدهم قوس خارجی ماه به سمت مغرب و در نیمه دوم ماه یعنی از هفدهم تا بیست و هشتم قوس خارجی و بیرونی ماه به سمت مشرق می باشد ، که با استفاده از این قاعده می توان تعیین جهت نمود. زمانی که ماه به صورت قرص کامل باشد می توان از حرکت ظاهری آن که از مشرق به طرف مغرب است جهت را تعیین کرد.
مغرب ( نیمه اول ماه ) ( عکس شماره 6) مشرق ( نیمه دوم ماه ) برای اینکه بدانیم در نیمه اول ماه قرار داریم یا در نیمه دوم میتوان بدین صورت عمل نمود که وقتی ماه در آسمان نمایان است خود را در امتداد فرورفتگی ماه قرار داده و خطی فرضی از بالا به طرف پایین ترسیم می کنیم در این حالت اگر شکل بدست آمده شبیه P انگلیسی باشد در نیمه اول ماه و اگر شکل بدست آمده شبیه q باشد در نیمه دوم ماه قرار داریم ( عکس شماره 7) . بادهای متداول همیشه از یک جهت نمی وزند در حالی که خزه ها روی طرف شمالی یک درخت رشد می کنند . مشاهده چگونگی ذوب برف ها نیز می تواند ارزشمند باشد . در کوهستانها هنگام بهار ، برف در سطح جنوبی صخره ها یا سراشیبی ها زودتر آب می شود . همچنین در سطح جنوبی سراشیبی ها ، پوشش گیاهی انبوه تر بوده و میوه ها زودتر می رسند . امروزه بسیاری از مردم از ساعت های دیجیتالی استفاده می کنند . در چنین حالتی ، روی تکه کاغذی تصویر یک ساعت آنالوگ را رسم کنید و آنگاه با استفاده از ساعت دیجیتالی عقربه ساعت نما را بکشید . زاویه بین عقربه کوچک و ساعت 12 را با خطی فرضی به دو قسمت کنید . خط مزبور در امتداد جنوب خواهد بود .
با دقت و تیز بینی و با کمک نشانه های آسمانی و حافظه خود می توانید بر ترس و نگرانی خود چیره شوید و با اطمینان در طبیعت به را خود ادامه دهید.
