حتما شما هم کودکانی را در خیابان دیده‌اید که با وسایلی عجیب و غریب روی صورت‌شان در جمع دوستان‌شان ظاهر می‌شوند و وقتی از این وسایل می‌پرسید، می‌فهمید که این دستگاه‌های حجیم، وظیفه‌شان این است که دندان‌ها را مرتب کنند. می‌دانید چرا باید از این وسایل استفاده کرد و چه نکاتی را هنگام استفاده از آنها باید رعایت کرد؟
دستگاه مورد استفاده برای ارتودنسی خارج‌دهانی شامل هدگیر، چین‌کپ و فیس‌مسک است. در ارتودنسی نوین، عیب این دستگاه‌ها نمایان بودن آنها است. هرچند شکل ظاهری این دستگاه‌ها بهسازی شده و از رنگ‌های شاد و متنوع برای ترغیب کودکان استفاده شده است، با وجود این، شکل ظاهری خوبی ندارند و مورد پسند عام نیستند.
هدگیر
این دستگاه برای عقب بردن فک بالا یا دندان‌های عقبی فک بالا استفاده می‌شود. استفاده از این دستگاه به‌منظور زیبایی و عملکرد سریع‌تر و برقراری رابطه بین دندانی است. از معایب آن امکان صدمه دیدن صورت یا چشم بیمار هنگام باز کردن یا ضربه خوردن به دستگاه است. دستگاه‌های جایگزین متفاوتی با حجم کمتر و امکان قرارگیری داخل دهان ساخته شده ولی در بعضی از موارد توانایی‌های دستگاه هدگیر را ندارند.
استفاده از این دستگاه برای عقب بردن فک بالا در سن رشد توصیه می‌شود اما برای عقب بردن دندان‌های‌آسیای بالا پس از سن رشد نیز می‌توان از این دستگاه استفاده کرد.
هدگیر دارای 3 نوع مختلف است که با توجه به قرار گرفتن کش یا تسمه خارج دهانی به انواع مختلف تقسیم می‌شود. حین استفاده از این دستگاه مانند سایر دستگاه‌های ارتودنسی استفاده از غذاهای چرب و چسبناک ممنوع است. این دستگاه، دستگاهی متحرک است و بخشی از آن به دستگاه‌های داخل دهان وصل شده و بخشی از آن به قسمت کششی یا تسمه پشت سر بیمار وصل می‌شود. استفاده از آن هنگام خواب الزامی و بین روز بیش از 4 ساعت است. در بخشی از هدگیر درجه‌بندی داریم که در 10 سطح مختلف می‌توان نیروها را تغییر داد. میزان نیرو و مدت‌زمان استفاده از این دستگاه از طرف پزشک معالج تعیین می‌شود.
چین‌کپ
این دستگاه روی چانه بیمار وصل شده و فک پایین را به سمت عقب فشار می‌دهد. این دستگاه در بیمارانی که فک پایین آنها به علت ژنتیک یا عوامل محیطی، از حد معمول بزرگ‌تر است، کاربرد دارد. در ارتودنسی نوین به علت ضعیف بودن تاثیرات دستگاه چین‌کپ و موفقیت‌های ظریف آن، استفاده از این دستگاه برای بیماران با فک پایین بزرگ‌تر توصیه نمی‌شود و بیشتر جنبه روانی برای کودک دارد. بخش جلویی چین‌کپ روی چانه قرار گرفته و بخش عقبی آن پشت‌سر قرار می‌گیرد. از معایب این دستگاه تحریک چانه بیمار است. در برخی موارد که موفقیت‌هایی در درمان با چین‌کپ طی دوره طولانی به دست آمده است پس از برداشتن این دستگاه نتایج درمان نیز در مدت زمانی کوتاه از بین می‌رود. بنابراین استفاه از این دستگاه در ارتودنسی نوین توصیه نمی‌شود و بیشتر جنبه روانی دارد.
فیس‌مسک
این دستگاه برای حرکت رو به جلوی فک بالا استفاده شده و روی صورت بیمار وصل می‌شود. دارای تاثیر مناسب بوده و تاکنون جایگزینی برای آن یافت نشده است. استفاده از این دستگاه در سنین 7 تا 5/9 سالگی توصیه می‌شود و تقریبا پس از آن تاثیری ندارد. مدت زمان استفاده از این دستگاه یک دوره 6 تا 9 ماهه و بیش از 20 ساعت در روز است. فقط هنگام غذا خوردن این دستگاه برداشته می‌شود. این دستگاه را بلافاصله نمی‌توان جایگزین کرد. قبل از آن فک بالای بیمار باید قدری باز یا بزرگ‌تر شود و بعد از طی این دوره دستگاه جایگذاری می‌شود. از معایب این دستگاه تحریک پوست چانه و پوست پیشانی است و چون استفاده از آن هنگام خواب الزامی است، باعث اذیت شدن کودک می‌شود.
تعیین نیاز به استفاده از این دستگاه‌ها با آنالیزهای دقیقی روی مدل‌های گچی فک بالا و پایین، عکس‌های رادیوگرافی و عکس‌های چهره از نیم‌رخ و تمام‌رخ بیمار تعیین می‌شود. نحوه جایگذاری و خارج کردن دستگاه به بیمار آموزش داده می‌شود و این دستگاه توسط بیمار یا والدین وی، جایگذاری و فعال می‌شود. شرط اصلی موفقیت در درمان با این دستگاه‌ها وجود انگیزه در بیمار و والدین و همکاری کافی آنها است.
منبع: www.salamat.com