«تالاسمی» نام گروه ناهمگونی از اختلالات ژنتیکی است که در آن تولید قسمتی از هموگلوبین نرمال و یا تمام آن کاهش یافته که البته ناشی از اختلال ساخت یک یا چند زنجیره هموگلوبین است. مقدار کمی از آهن غذاهایی که مصرف می کنیم، جذب بدن می شود. این میزان جذب هنگامی که هموگلوبین خون پایین است افزایش می یابد. افرادی که هموگلوبین خون آنها پایین است از جمله افرادی که تالاسمی متوسط دارند و یا تالاسمیک های ماژوری که به طور منظم تزریق خون نمی کنند، می توانند با رژیم غذایی، نه تنها میزان آهن موجود در مواد غذایی مورد استفاده، بلکه میزان آهن موجود در خون خود را نیز کاهش دهند.
آهن گوشت: درگوشت های قرمز و قسمت های پررنگ گوشت پرندگان و غذاهای دریایی وجود دارد. جگر یکی از منابع غنی آهن است. افراد مبتلا به تالاسمی بهتر است به جای این گوشت ها، غذاهای حاوی پروئین سویا را مصرف کنند. البته نباید گوشت مرغ و ماهی را به کلی کنار گذاشت زیرا حاوی مواد غذایی با ارزش (به ویژه برای کودکان) می باشند. کلسیم موجود در شیر، پنیر و ماست میزان جذب آهن را کاهش می دهد. بهتر است بیماران مبتلا به تالاسمی همراه با غذای گوشتی خود یک لیوان شیر بنوشند و یا در پختن غذاها از شیر استفاده کنند.
جذب آهن از مواد غیر گوشتی از قبیل تخم مرغ، شکلات، غلات، صبحانه (ازجمله کورن فلکس)، سبزیجات، میوه ها، سبزیجات ریشه دار(مانند سیب زمینی) و حبوبات به مراتب کمتر از جذب آهن موجود در گوشت است، ولی ممکن است تا 20 برابر کمتر متغیر باشد که این امر بستگی به ترکیبات غذاهای مصرفی دارد.
غلات: سبوس گندم، ذرت، جوی دو سر، برنج و سویا، آهن جذب شده در بدن را کاهش می دهد. و با اثرات ویتامین C مقابله می کنند. غذاهایی که ویتامین C ندارند، در کاهش جذب آهن موثرند. بهتر است غلات به همراه لبنیات مصرف شود؛ همانند شیر با غلات صبحانه یا ساندویچ پنیر و یا ماکارونی همراه با پنیر. پروتئین سویا نیز میزان جذب آهن در بدن را کاهش می دهد.
چای، قهوه و ادیه جات: چای، قهوه و بعضی از ادویه جات (آویشن) از میزان جذب آهن می کاهند، بنابراین بیماران مبتلا به تالاسمی روزانه هر قدر مایلند چای یا قهوه بنوشند (به ویژه همراه با غذا). البته بهتر است آن را با شیر همراه کنند.
تولیدات لبنی: شیر، پنیر و ماست که همراه دیگر غذاها مصرف می شوند، از میزان جذب آهن در بدن می کاهند.
غذاهایی که جذب آهن از مواد غیر گوشتی را افزایش می دهند عبارتند از:
ویتامین C: بهتر است از آشامیدن آبمیوه به ویژه آب پرتقال با غذا یا صبحانه پرهیز شود. به جای آن یک فنجان چای یا قهوه مناسب تر است، زیرا از جذب آهن جلوگیری می نماید. ماءالشعیر جذب آهن را افزایش می دهد، بنابراین از نوشیدن آن با غذا پرهیز نمایید.
گوشت، برنج، ماهی و غذاهای دریایی: این غذاها نه تنها حاوی آهن به میزان فراوان هستند بلکه موجب جذب آهن بیشتری از غذاهای غیر گوشتی نیز می شوند، البته بهتر است همه آنها از برنامه غذایی بیماران تالاسمی حذف نشوند، زیرا دارای موادمغذی ارزنده دیگری هستند.
ترشیجات: موجب جذب بیشتر آهن می شوند. در صورتی که ترشیجات با نان و دانه های چاودار مصرف شوند، میزان جذب آهن باز هم بیشتر خواهد شد.
آنتی اکسیدان ها در غذا: وجود این مواد در برنامه غذایی به دلیل آنکه از خسارت های ناشی از اکسیده شدن می کاهند، بسیار ضرورت دارد. همچنین نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های قلبی و سرطان نیز ایفا می کنند.
منبع:نشریه دنیای تغذیه - ش100