پرسشی از دکتر فرناز مهدی‌سیر/کامپوزیت بهتر است یا آمالگام؟
12 تا 14 آبان‌ماه امسال، دهمین کنگره انجمن متخصصان ترمیمی ایران برگزار شد. در این کنگره جدیدترین اطلاعات درباره درمان و ترمیم دندان‌ها بین دندان‌پزشکان ردوبدل شد.
با دکتر فرناز مهدی‌سیر، رئیس کنگره دهم و استادیار و معاون بخش ترمیمی دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی درباره این کنگره و انواع روش‌های ترمیم دندان گفت‌وگو کرده‌ایم.
چرا برخی ترمیم‌ها سیاه دیده می‌شوند؟
ترمیم‌هایی که به طور مستقیم در دندان‌ها انجام می‌گیرند به 2 دسته تقسیم می‌شوند؛ یکی مواد غیر همرنگ یا آلیاژ فلزی است به نام آمالگام که حدود 100 سال است برای پرکردن دندان‌ها به روش مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جنس این آلیاژ چیست؟
قسمتی از آن جیوه است و قسمتی دیگر پودر آلیاژ حاوی فلزاتی مانند مس، نقره و قلع به اضافه ترکیباتی دیگر که برای اصلاح خواص آلیاژ از آن استفاده می‌کنند. جیوه که به حالت مایع است با پودر مخلوط و اصطلاحا ملغمه‌ای تشکیل می‌شود که اول خمیری بوده و پس از چند دقیقه جامد می‌شود.
مواد همرنگ چطور؟
مواد همرنگ در واقع پایه رزین دارد که داخل این رزین ترکیباتی که پرکننده یا فیلر نام دارند، اضافه می‌شود تاخواص فیزیکی و مکانیکی و رنگ ماده را بهبود بخشد که به آنها کامپوزیت گفته می‌شود.
مواد همرنگ یا غیرهمرنگ برای چه دندان‌هایی استفاده می‌شوند؟
مواد فلزی هم رنگ خوبی ندارند و هم بعد از مدتی املاح فلزی وارد نسج دندانی می‌شود و برخی تغییر رنگ‌های دایمی را در دندان ایجاد می‌کند. برای همین آمالگام برای دندان‌های جلو استفاده نمی‌شود و در دندان‌های خلفی قابل استفاده است. ولیکن مواد همرنگ علاوه بر دندان‌های خلفی در دندان‌های قدامی نیز کاربرد دارند.
انتخاب ماده همرنگ یا غیرهمرنگ بر عهده پزشک است یا بیمار؟
هر دو. گاهی دندانپزشک به بیمار می‌گوید دندان با هر 2 ماده قابل پرکردن است و انتخاب را بر عهده او می‌گذارد ولی در برخی شرایط به بیمار توصیه می‌کنیم یکی از این 2 ماده برای پر کردن بهتر از دیگری است که نهایتا باز هم انتخاب با خود بیمار است. اما گاهی پیش می‌آید که بعضی از دندان‌ها را باید با ماده همرنگ و برخی را باید با ماده غیرهمرنگ پر کرد.
البته باید متذکر شد که برای یک ترمیم موفق کامپوزیت، دندانپزشک باید مهارت کافی برای ارایه یک ترمیم مناسب دارا باشد.
تکنولوژی این مواد مرتبا در حال تغییر است. همچنین موادی که به عنوان چسب در زیر این ترمیم‌های همرنگ به کار می‌رود هر ساله تفاوت می‌کند و کارخانه‌ها موادی جدید با شرایط جدید می‌سازند.از سوی دیگر ترمیم کامپوزیت بسیار نسبت به تکنیک حساس است و کوچک ترین خطا حین کار باعث افت شدید در کیفیت ترمیم می‌شود. توصیه می‌شود تا دندان‌پزشکان عزیز اطلاعات کافی و به روز داشته باشند تا بتوانند ترمیمی زیبا و با کیفیت انجام دهند و در غیر این صورت بهتر است از این نوع ترمیم استفاده نشود.
مزایا و معایب هر 2 ماده چیست؟
مواد غیرهمرنگ استحکام بیشتری نسبت به ماده همرنگ دارند اما زیبا نیستند. مواد همرنگ در افرادی با بهداشت پایین و پوسیدگی زیاد توصیه نمی‌شوند. همچنین اگر هنگام ترمیم دندان خون‌ریزی لثه زیاد باشد (و دندانپزشک نتواند موقع انجام کار محیط را خشک نگه دارد) قابل‌استفاده نیست. پس اگر شرایط اجازه ندهد بهتر است پرکردگی با این مواد صورت نگیرد.
دندان‌پزشکان به چه صورت برای انتخاب مواد ترمیمی آموزش می‌بینند؟
انجمن‌‌های دندان‌پزشکی، مخصوصا انجمن متخصصان ترمیمی، با برگزاری کلاس‌های آموزشی و کنگره‌ها، اطلاعات به‌روز و جامعی را به دندان‌پزشکان ارایه می‌دهند. به‌تازگی نیز کنگره‌ای واقع در هتل المپیک تهران در تاریخ 12 تا 14 آبان برگزار شد که بیشتر سخنرانی‌ها درباره مطالب جدید بود و آخرین اطلاعات درباره پیشرفت مواد و تکنیک ارایه شد. همچنین کلاس‌های آموزشی در این کنگره‌ها وجود داشت که دندان‌پزشکان با ثبت نام در این کلاس‌ها حتی اشکالات پایه‌ای و اولیه را برطرف کردند. زمانی که دندان‌پزشکان مهارت کافی را به دست آورند، می‌توانند درمان بهتر و مناسب‌تری را به بیماران ارایه دهند.از همکاران دندانپزشک دعوت می‌کنم با مراجعه به سایت
www.irancrd.ir درباره جزئیات بیشتر کنگره‌های این‌چنینی اطلاعات کسب کنند.
بعد از پر کردن دندان با آمالگام یا کامپوزیت، بیمار باید چه نکاتی را رعایت کند؟
بیمار به طور کلی باید بهداشت را رعایت کند. در ترمیم‌های وسیع حالا چه با آمالگام یا کامپوزیت، زمانی که نسج دندان ضعیف باشد نباید ضربه‌های غیرطبیعی به دندان وارد شود. به عنوان نمونه جویدن غذاهای غیرمتعارف نباید صورت گیرد. کلا دندان‌های با نسج ضعیف نباید دچار ضربه شوند چون باعث ترک‌های کوچک وسپس شکستگی در دندان خواهند شد. پس مساله اول رعایت بهداشت و دوم عادات غذایی است.
آیا تغییر رنگی در کامپوزیت‌ها به وجود نمی‌آید؟
تغییر رنگ کامپوزیت‌ها در 2 حالت اتفاق می‌افتد؛ یکی در سطح، به علت عدم پالیش مناسب؛ به‌طوری که رنگ در خلل و فرج سطح زبر محبوس و باعث تغییر رنگ می‌شود و البته با پالیش صحیح هم برطرف می‌شود. دیگری، به دلیل مشکلاتی از قبیل ضعف‌های تکنیکی، نوع کامپوزیت مصرفی، مرور زمان یا تغذیه نامناسب. مواد سفیدرنگ در دهان آب جذب می‌کنند و ممکن است مواد رنگی را هم جذب کنند و به این ترتیب، تغییر رنگ ایجاد می‌شود. در این صورت، کل کامپوزیت باید عوض شود. پس به بیمارانی که دندان‌هایی با پرکردگی کامپوزیت دارند، توصیه می‌شود بعد از درمان، کمتر از مواد رنگی استفاده کنند یا بعد از مصرف این مواد حتما دهانشان را خوب بشویند تا این مواد دوام بیشتری روی دندان‌هایشان داشته باشند.
منبع:www.salamat.com