هرگونه گفتگو در داخل گروههای مختلف اجتماعی، نقش مهمی را در تصمیم گیری افراد برای شروع جلوگیری ایفا می کند به همین دلیل مجریان برنامه های تنظیم خانواده می توانند برای بهبود خدمات با این گروهها همکاری کنند.
خانواده، دوستان و اهل محل (همسایگان) از نمونه های مشخص شبکه های اجتماعی هستند.
بسیاری از افراد درباره پیامدهای بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی بکار گیری روشهای جدید جلوگیری از حاملگی، احساس نامشخصی دارند این احساس اغلب منجر می شود به اینکه فرد با هم قطارانش در خصوص موضوع بحث کند. محتاط بودن جزو طبیعت انسان است، انسان لزوماً به آنچه که از تجربه ی دیگران برای جلوگیری از حاملگی، از کشورهای خیلی دور گفته می شود، اطمینان ندارد انسان تمایل دارد درباره اطلاعات و مصلحت ها همانطور که به دیگران توجه می شود به او توجه گردد. افراد کلیدی و مشخص شبکه های اجتماعی مثل رهبران فکری، مردان و همسران می توانند به دستیابی اهداف بهداشت باروری از طریق برنامه های تنظیم خانواده کمک کنند.
شبکه های اجتماعی می توانند از دو طریق اثر فوری بر روی بکارگیری روش های جلوگیری از حاملگی داشته باشند.
1 ـ گسترش اطلاعات 2 ـ تأثیر بر رفتار
قسمت اول شامل اطلاعاتی است که افراد نیاز دارند و جستجو می کنند بویژه در مورد روش های جلوگیری از حاملگی، چگونه و از کجا روش های پیشگیری را بدست آورند و اثرات جانبی بکارگیری روشهای جدید.
قسمت دوم نیز شامل اطلاعاتی است که تأثیر اجتماعی می تواند بوسیله افرادی که دیگران را با اقتدار اداره می کنند و فشارهایی که برای سازگاری با معیارهای اجتماعی اعمال می شود بروز کند. تأثیر اجتماعی ممکن است بکارگیری از روش جلوگیری از حاملگی را تحمیل کند. شوهران یا خویشاوندان ممکن است جلوگیری از حاملگی را ممنوع کنند یا معیارهای اجتماعی ممکن است زنی را که مبادرت به کنترل تولد می کند به محرومیت از حقوق اجتماعی تهدید نماید.
در فرهنگ هایی که تعدد زوجات مجاز است. این عمل معیار دیگری است که ممکن است باعث سست شدن بکارگیری روش های جلوگیری از حاملگی شود. یک زن از شوهر دارای چند همسر، ممکن است به داشتن بچه های بیشتر تمایل داشته باشد، بخصوص اگر سایر زنان شوهرش نیز چنین تصمیمی داشته باشند.
همچنین برخی از زنان دنیا می گویند: حفظ حرمت مادر، فشار اجتماعی دیگری است که بکارگیری روش های جلوگیری از حاملگی را سست می کند.
مطالعه ای در کامرون بر روی 500 زن وابسته به انجمن های اجتماعی نشان داد که وقتی این افراد، توسط اعضای گروه خودشان روش جلوگیری از حاملگی بکار می برد تشویق گردند، احتمال بکارگیری روشهای جلوگیری از حاملگی در آنها بیشتر می شود.
احتمال بکارگیری همیشگی حداقل یک روش جلوگیری، برای زنی که فکر می کرد اعضای گروهش روش جلوگیری از حاملگی بکار می برند، 8 بار بیشتر بودو برای زنی که بوسیله دوستانش تشویق شده بود، 17 بار بیشتر بود انجمن های اجتماعی در این تحقیق طیفی بین آشنایان و دوستان تا همکاران رسمی سازمانهای اقتصادی و سیاسی داشت
دکتر جان کاستر لاین عضو ارشد انجمن جمعیت نیویورک می گوید: ما می دانیم که اطلاعات بهداشت باروری بطور فعال از طریق شبکه های ارتباطی اجتماعی تغییر پیدا می کند و کار کردن با این شبکه ها می تواند به بعضی از برنامه های تنظیم خانواده کمک کند اما میزان تأثیر شبکه های ارتباطی بر روی تصمیم گیری پیشگیری از بارداری و بسته به موقعیت جغرافیایی فرق می کند و شدت اثر هنوز مشخص نشده است. در یک طرح آزمایشی در خصوص توزیع وسایل پیشگیری از بارداری توسط مردم و گروههای اجتماعی درغنا نشان داد که حمایت اجتماعی در خصوص تنظیم خانواده و عقیده زن بر اساس گفتگو با شوهرش دو عامل بسیار مهم برای منجر شدن به موافقت شوهر بودند. گفتگو بین زن و شوهر و حمایت اجتماعی بیشتر از سطح سواد، نوع ازدواج یا تعداد بچه بر روی بکارگیری روش جلوگیری از حاملگی اثر داشتند.
اگر یک شبکه ی اجتماعی در حال اثر گذاری بر روی انتخاب زن است ارایه کنندگان نباید از پیشنهاد نوع دیگری از روش کوتاهی کنند زیرا فقط یک روش ایده ال برای فرد وجود ندارد.
دکتر باربارا انیت در گزارشی از تایلند می گوید: ما معتقدیم علت تمایل افراد به موافقت با روشی که قبلاً به طور وسیع در منطقه ی خاصی استفاده می شود احساس فشار اجتماعی برای انجام چنین کاری نبوده، بلکه بیشتر به این خاطر بوده که درباره آن روش شناخت بیشتر داشتند.
تجربه ی پژوهشی در کنیا نشان داد ارایه کنندگان اغلب شبکه های ارتباطی اجتماعی را بخاطر گسترش افسانه ها و شایعات نادیده می گیرند، اما در حقیقت بعضی چیزهایی که اعضای شبکه ها می گویند واقعیت دارند از این رو شبکه ها گاهی چیزهایی را فراهم می کنند که ارایه کنندگان قادر به تأمین آن اطلاعات و نظرات افراد نیستند.
ارایه کنندگان می توانند مصرف کنندگان راضی را تشویق کنند تا با اعضای دیگر شبکه ی اجتماعی خود گفتگو کرده و اطلاعات را انتشار دهند، بالاخره نکته ی مهم این که قبل از اینکه زنی را که موافق یک روش بوده از کلینیک تنظیم خانواده بیرون رود ارائه کنندگان خدمات باید بدانند که آیا تصمیم و انتخاب او حمایت خواهد شد یا خیر. چرا که اگر
او هیچ حمایتی در شبکه ارتباطی اجتماعی اش نداشته باشد در خطر قطع استفاده از روش جلوگیری از بارداری قرار می گیرد. برگرفته از انتشارات انجمن تنظیم خانواده ی جمهوری اسلامی ایران
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 60.