گفتگوی زمستانی با دکتر حمید بهتاش، ارتوپد
زمستان است و بارش برف و باران موجب لغزندگی زمین می‌شود و در این مواقع بیشتر از هر زمانی در خطر آسیب‌های ناشی از لغزیدن، سر خوردن و شکستگی‌های استخوانی قرار می‌گیریم. برای آشنایی بیشتر با چنین آسیب‌هایی به سراغ دکتر حمید بهتاش، ارتوپد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران رفتیم تا در صورت برخورد با چنین آسیب‌هایی، لااقل با کمک‌های اولیه آشنا باشیم.
اگر با فردی آسیب‌دیده برخورد و شک کنیم که استخوانش شکسته است، چه کار کنیم؟
اگر به شکستگی فردی مظنون هستید، ناحیه صدمه دیده را از آسیب بیشتر در امان نگاه دارید و سعی نکنید که استخوان شکسته را جا بیندازید. نشانه‌های شکستگی هم این موارد است: تورم یا خون‌مردگی روی استخوان، بد شکل شدن اندام صدمه دیده، درد موضعی که با حرکت دادن یا فشار دادن ناحیه آسیب‌دیده تشدید می‌گردد، فقدان عملکرد ناحیه آسیب‌دیده و بیرون‌زدگی استخوان شکسته از پوست.
برای جلوگیری از آسیب بیشتر ناحیه دچار شکستگی چه اقداماتی را توصیه می‌کنید؟
ابتدا نبض شریان زیر ناحیه آسیب‌دیده را بگیرید و خاطر جمع شوید که نبض شریانی قابل لمس است. این موضوع به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که آیا هنوز خون‌رسانی به ناحیه بعد از شکستگی صورت می‌گیرد یا خیر. اگر چنین نبود یعنی نبضی احساس نشد، شخص آسیب‌دیده در معرض خطر از دست دادن عضو دچار شکستگی خواهد بود بنابراین به سرعت او را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کنید.
اگر شکستگی از نوع باز بود و استخوان شکسته معلوم شده بود، چه کار کنیم؟
در این صورت با اعمال فشار بر موضع، خون‌ریزی را متوقف کنید. با استفاده از یک گاز استریل، پارچه تمیز یا حتی یک تکه لباس تمیز، فشار مستقیمی بر زخم وارد کنید. اگر هیچ چیز دم دست نبود از دست خودتان استفاده کنید و آن قدر فشار دهید تا خون‌ریزی متوقف شود. همچنین به منظور کاهش جریان خون به محل شکستگی، ناحیه آسیب‌دیده را بالا نگه دارید. یک نکته را نیز اضافه کنم که اگر شخص از حال رفته است، رنگش پریده یا تنفسش کم‌عمق و سریع است باید چنین فردی را روی زمین بخوابانید به طوری که سرش اندکی پایین‌تر از تنه و پاها قرار گیرد.
یکی از مهم‌ترین مسایلی که همیشه تاکید می‌شود نقل و انتقال صحیح بیمارانی است که دچار شکستگی شده‌اند، نظر شما چیست؟
اشاره درستی است. قبل از نقل و انتقال فردی که دچار شکستگی استخوان شده، برای جلوگیری از حرکت کردن استخوان، آن را آتل‌بندی کنید. مفاصل بالا و پایین ناحیه شکست را ثابت کنید. آتل می‌تواند با تثبیت ناحیه آسیب‌دیده از حرکت استخوان شکسته و در نتیجه وخیم‌تر شدن آسیب بافتی جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید که آتل‌بندی صحیح می‌تواند درد را نیز کاهش دهد.
درباره آتل‌بندی صحیح و بی‌حرکت ساختن شکستگی توضیح می‌دهید؟
آتل می‌تواند از چوب، پلاستیک، فلز یا هر ماده سفت دیگری باشد. آتل را با گاز یا پارچه دیگری بپوشانید و بعد آن را در طرفین اندام آسیب‌دیده قرار دهید. آتل باید بلندتر از استخوان شکسته باشد و بالا و پایین ناحیه آسیب‌دیده را بگیرد. آتل را با استفاده از یک تکه پارچه، ریسمان یا هر چیز دیگری محکم به اندام ببندید. برای بستن، پارچه یا ریسمان را روی اندام آسیب‌دیده گذاشته و دو انتهای آن را در طرف دیگر بدن گره بزنید. اندام را با آتل محکم ببندید تا حرکت نکند اما نه آن قدر تنگ که جریان خون بند بیاید. نحوه آتل‌بندی بستگی به محل شکستگی دارد. شکستگی‌های ناحیه ستون فقرات یا لگن را نمی‌توان آتل‌بندی کرد اما باید به طریقی ثابت و بی‌حرکت شوند.
شکستگی‌ها اغلب در اندام فوقانی، تحتانی یا ستون فقرات اتفاق می‌افتد. برای هر کدام چه توصیه‌ای دارید؟
در شکستگی‌های اندام فوقانی، پیچاندن روزنامه یا مجله دور ساعد می‌تواند موثر واقع شود. برای تثبیت شکستگی‌های آرنج می‌توان از یک گردن آویز و باندی دور تنه استفاده کرد. در شکستگی پا، می‌توانید کل اندام تحتانی را بین دو آتل قرار دهید. اگر آتلی دم دست ندارید، می‌توان از پای سالم فرد به عنوان آتل استفاده کرد تاحرکت پای آسیب‌دیده را محدود کند. در شکستگی استخوان ران، باید مفصل لگن را هم بی‌حرکت نگاه داشت اما اگر به آسیب گردن یا ستون فقرات شک دارید، مصدوم را حرکت ندهید. حرکت دادن شخصی که از ناحیه ستون فقرات مصدوم شده می‌تواند فلج دایم و عوارض جدی دیگری را در پی داشته باشد. در صورت حرکت دادن ستون فقرات شکسته ممکن است تصادفا موجب قطع نخاع شود.
به عوارض قطع نخاع اشاره کردید، افراد عادی چه‌طور می‌توانند حدس بزنند که فردی دچار آسیب نخاعی شده و نباید به او دست بزنند؟
اگر با مصدومی مواجه شدید که شواهدی از ضربه مغزی دارد یا اینکه ضربه محکمی به پشت یا گردن فرد واقع شده باشد یا مصدوم درد شدیدی در ناحیه گردن یا پشت دارد یا اینکه از ضعف عضلانی، خواب‌رفتگی، فلج یا عدم کنترل اندام، مثانه یا روده شکایت دارد گردن یا پشت فرد، پیچ خورده یا در وضعیت غیرمعمول و عجیب و غریبی قرار گرفته است و یا فرد بی‌هوش است و قادر به توصیف درد نیست فرض را بر این بگذارید که وی دچار آسیب نخاعی شده است. در این حالت به اورژانس زنگ بزنید. مصدوم را بی‌حرکت نگاه دارید و او را تکان ندهید، مگر اینکه در حال خفگی یا در معرض یک خطر قریب‌الوقوع باشد. اگر ناگزیر به جابه‌جا کردن بیمار هستید خیلی آرام او را روی یک تخته قرار دهید. برای مثال تخته روی میز یا در. چند نفر را برای کمک فرا بخوانید و خاطر جمع شوید که سر و گردن و ستون فقرات بیمار در یک راستا روی تخته محکم شوند. گردن او را حتما بی‌حرکت نگاه دارید، سر بیمار را با یک حوله یا روسری سنگین، یک کتاب جیبی یا هر چیز نرم و حجیم ثابت کنید تا هنگام جابه‌جا کردن مصدوم نچرخد.
شکستگی‌های لگن یا مفصل ران نیز در میان سالخوردگان زیاد مشاهده می‌شود؛ در این مورد چه کار کنیم؟
شکستگی‌های لگن یا مفصل ران معمولا در نتیجه سقوط یا تصادف روی می‌دهند. در افرادی که استخوان‌های آنها به دلیل پوکی استخوان یا سرطان استخوان تضعیف شده، چنین شکستگی‌هایی ممکن است به طور خودبه‌خود اتفاق بیفتد. دقت کنید که اگر بیمار از درد مفصل ران، کمر یا ناحیه کشاله ران شاکی است و یا اینکه درد در این نواحی با حرکت یک یا هر دو پا تشدید می‌شود، می‌توانید به شکستگی لگن یا مفصل ران شک کنید. در چنین مواردی همانند صدمات ستون فقرات، بیمار را تکان ندهید و فورا به اورژانس اطلاع دهید. اگر ناگزیر به حرکت دادن مصدوم هستید به آرامی او صرا روی یک قطعه فیبر یا تخته رومیزی قرار دهید، درست مانند همان کاری که در مورد آسیب ستون فقرات انجام می‌دادید. به یاد داشته باشید که در این مورد سعی نکنید پا یا مفصل ران جابه‌جا شده یا کج شده را جا بیندازید.
منبع:http://salamat.com