تقریبا تمام طبیعت مردان همواره به دنبال ترکیب غذایی مناسبی برای محیط فعالیت خود هستند و این امر بیشتر شامل کسانی می‌شود که مدت‌های طولانی در طبیعت به سر می‌برند و نیازمند غذاهای مقوی‌تر و بهتری هستند، در مورد رژیم غذایی یک فرد و مخصوصا طبیعت گردان دو نکته مهم مورد توجه است: ابتدا نوع مواد غذایی مصرفی برای برطرف کردن نیازهای بدن و دوم اینکه این مواد به چه میزان مصرف شوندتا بدن بتواند تمامی نیازهای خود را از غذای دریافتی تامین کند.
به طور کلی غذاها به سه دسته اصلی خوردنی‌ها، نوشیدنی‌ها و مواد معدنی و نمک‌ها تقسیم می‌شوند که هر کدام را باید به طور جداگانه بررسی کرد:
الف – خوردنی‌ها (غذاهای جامد):
خوردنی‌ها یا همان غذاهای جامد برای یک طبیعت گرد باید دارای چند ویژگی مهم و خاص باشد تا هم بتواند انرژی مورد نیاز او را تامین کند و هم از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری یا حتی برخی از امراض را درمان کند مهم ترین این ویژگی‌ها عبارتند از:
– تامین کننده انرژی بدن باشد . بهترین گروه غذاهای تامین کننده انرژی گروه هیدارات‌های کربن و چربی‌هاست که البته هیدرات‌های کربن یا همان غلات در رژیم غذایی یک طبیعت گرد بر چربی‌ها برتری دارد، زیرا برخی از چربی‌ها ممکن است با مواد غذایی در بدن واکنش‌های خطرناکی را به وجود آورد (برای کسب اطلاعات بیشتر به شماره‌های قبل فصلنامه شکار درهمین صفحات مراجعه فرمایید)
– سبک و غیر فاسد شدنی باشد و در صورت امکان در تماس با آب یا رطوبت به راحتی خراب نشود. بهترین نوع این غذاها حبوبات و غلات خشک هستند.
– به راحتی در فعالیت‌های متابولیکی بدن مانند انقباض ماهیچه‌ها، تولید، انرژی کنند. این گونه فعالیت‌ها همان فرآیندهای غیرهوازی هستند که گلیکوژن موجود در ماهیچه‌ها را به گلوکز تبدیل کرده و باعث تولید انرژی می‌شوند. حاصل این عمل، فرآیند فرعی تولید اسید لاکتیک است که باعث خستگی ماهیچه‌ها می‌شود و هر قدر ماده غذایی مصرف شده در بدن تولید اسید لاکتیک کمتری کند، بهتر است. بهترین گروه مواد غذایی که این خواص ارزشمند را دارند، ترکیبی از کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها هستند.
– انرژی بدن را در زمان طولانی تامین کنند، همچنین کار دستگاه‌های مختلف بدن را در همه شرایط تنظیم کنند. همه ما بارها و بارها، دوستان خود را که بعد از ساعت‌ها پیاده روی راحت و مسلط تیر می‌اندازد، عکس می‌گیرند و به دیگران کمک می‌کنند دیده ایم و این در حالی است که ما نفس حرف زدن هم نداریم همه اینها به خاطر وجود مواد معدنی و چربی‌های مناسب به مقدار کافی در بدن آنها است و این چیزی است که ما از داشتن آن محروم هستیم.
– و از همه مهمتر این که تمامی گروه‌های غذایی نام برده را شامل شود. همیشه وقتی با پدرم کوه می‌رفتیم سفره نام و پنیر و خرمایش همراهش بود و می‌گفت غذای کوهنورد همین است و حالا می‌فهمم چرا او خیلی بهتر از ما که جوان‌تر و قوی‌تر بودیم، راه می‌رفت و کوله می‌کشید، بدون آن که ذره‌ای احساس خستگی کند.
گوشت‌ها بهترین منابع پروتئینی هستند. اگر دوست دارید پس از شکار دلی از عزا درآورده و کباب تازه‌ای نوش جان کنید، حتما گوشت را کمی خام‌تر از روی آتش بردارید تا هم نرم‌تر باشد و هم بهتر هضم شود به خاطر داشته باید برای از بین رفتن مزه تلخی جگر، بهتر است آن را قدری در آب قرار دهید و سپس کباب کنید. بهترین روغن برای پخت گوشت، روغن خود گوشت است. هم تازه است و هم به سرعت جذب شده باعث افزایش انرژی و تنظیم فشار خون می‌شود. افردی که بیماری‌هایی مانند چربی و فشار خون مبتلا هستند، بهتر است از پروتئین‌های گیاهی بیشتر استفاده کنند. بسیاری از مواد غذایی مانند خرما، علاوه بر تامین انرژی به عنوان غذا، منبع سرشار پروتئین و مواد معدنی نیز هستند.
ب – نوشیدنی‌های (غذاهای مایع)
مهمترین نوشیدنی آب است. آب علاوه بر رفع تشنگی، دمای بدن را کنترل کرده و خون را به حجم نرمال می‌رساند. همچنین به دفع مواد زایدی مثل اسید لاکتیک که در اثر برخی فعالیت‌های متابولیکی بدن به وجود می‌آیند ، کمک می‌کند.
هرگز فراموش نکنید که دو سوم بدن ما آب است و کاهش این ماده حیاتی می‌تواند خطرات زیادی را در بر داشته باشد. یک انسان متوسط بدون غذا 3 هفته زنده می‌ماند اما قوی ترین افراد، بدون آب 3 روز هم دوام نمی آورند. همیشه سعی کنید از آب پاک و جاری استفاده کنید. حتما در برنامه‌های طبیعت گردی خود آب به مقدار کافی همراه داشته باشید و در صورت استفاده از آب‌های طبیعی آنها را بجوشانید و یا ضد عفونی کنید. آب برای کار کلیه‌ها و دفع سموم بدن لازم و حیاتی است و با حل کردن مواد معدنی و چربی‌ها در خود به کنترل اعصاب و حفظ انرژی بدن و ادامه اعمال متابولیکی برای مدت طولانی کمک می‌کند.
اگر برای مدت طولانی به یک تمرین سخت مثل کوهپیمایی می‌پردازید، بهتر است از آب‌های حاوی مواد معدنی و یا یک نوشیدنی حاوی کربوهیدارت برای حفظ مقدار نرمال گلوکز خون و تامین ویتامین‌ها مانند ترکیب 50/50 آب میوه و آب، استفاده کنید.
نوشیدنی مکمل: هیچ چیز مانند چای شما را سر حال نمی‌آورد. پودر شیر و شکر ترکیبات جادویی هستند که بعد از یک روز سخت، انرژی از دسته رفته شما را جبران می‌کنند. چای تشنگی را بر طرف و قهوه آن را زیادتر می‌کند. اگر چای خشک همراه نداشتید می‌توانید از گیاهان محلی که می‌شناسید نوشیدنی نشاط آوری برای خود تهیه کنید.
نوشابه‌هایی که بر پایه لبنیات تهیه می‌شوند بسیار بهتر از نوشابه‌های قندی هستند. نوشیدنی‌های ترکیبی گیاهی مانند چای آویشن و ماءالشعیر نیز علاوه بر رفع تشنگی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مفیدی هستند.
ج – نمک‌ها و مواد معدنی (کاتالیزورهای بدن):
آخرین و شاید مهم ترین گروه مواد غذایی، نمک‌ها و مواد معدنی باشد، هر چند ما آنها را مستقیما غذا نمی‌دانیم، اما وجود آنها برای ادامه حیات موجودات زنده لازم و ضروری است.
این مواد که غالبا نقش کاتالیزور را در واکنش‌های شیمیایی بدن ایفا می‌کنند، به دو دسته جامد یا نمک‌ها و مایعات تقسیم می‌شود.
نمک‌ها که معروفترین آنها نمک طعام است در واقع تنظیم کننده واکنش‌های شیمیایی در بدن با نوع فعالیت‌های متابولیکی هستند و هر گونه تغییر در مقدار آنها می‌تواند خطرناک و چه بسا کشنده باشد. تقریبا تمامی اعمال داخلی بدن ما توسط این مواد تنظیم می‌شود.
شکارچی که موقع تیراندازی دستپاچه می‌شود، دچار کمبود ید شده است و یا عکسی بعد از چند دقیقه انتظار در کومه عصبانی شده و دوربین را به داخل آب پرتاب می‌کند، ترکیبات سدیم خون خود را از دست داده است. تازه اگر بیماری‌های خطرناکی مانند حمله‌های قلبی و مغزی که بر اثر بالا رفتن فشار خون به وجود می‌آید را به این بیماری‌ها اضافه کنیم، آن وقت متوجه می‌شویم که تغییر در مقدار این مواد در بدن به چه میزان خطرناک است.
بهترین راه تنظیم مقدار این مواد در بدن، نوشیدن آب به مقدار کافی و استفاده از میوه و سبزی‌های تازه و همچنین مصرف به اندازه نمک طعام است البته قرص‌های مواد معدنی هم وجود دارند که بد نیست چندتای از آنها را همراه داشته باشیم. برخی ازگیاهان آب تولید می‌کنند اما آب آنها قابل شرب نیست. برخی از آب‌های معدنی علاوه بر رفع نیاز بدن به مایعات مواد معدنی ضروری را نیز به همراه دارند. اما به یاد داشته باشید که فقط آب‌هایی را بنوشید که از سلامت آنها مطمئن هستید. آب آلوده می‌تواند بیماری‌های خطرناکی را منتقل کند. چشم بعضی از جانوران حاوی آب است امابه طور مستقیم قابل نوشیدن نیست. اما می‌توانید از ریشه برخی از گیاهان آب تهیه کنید تقریبا دو سوم قارچ‌های خوراکی را آب تشکیل می‌دهد و با مصرف آنها علاوه بر دریافت آب مقادیر زیادی پروتئین و مواد معدنی نیز به بدن شما می‌رسد.
حال که با گروه‌های مختلف مواد غذایی آشنا شدیم باید میزان مصرف صحیح هر کدام را بدانیم. به طور حتم و یقین اگر به همان اندازه‌ای که از آب و هیدرات‌های کربن استفاده می‌کنیم، از نمک‌ها و مواد معدنی و یا چربی‌های اشباع نشده استفاه کنیم، چیزی جز بیماری و یا حتی مرگ در انتظار ما نخواهد بود. پس دانستن مقدار مصرف هر ماده غذایی نکته‌های لازم و ضروری است.
برای تعیین مقدار مصرف هر ماده غذایی فرمولی مشخص و واحد وجود ندارد، اما خود بدن ما بهترین راهنما است. زمانی که شما احساس گرسنگی می‌کنید ذخایر گلیکوژن خونتان پایین آمده و به علت کاهش قند خود گرسنه شده اید. اما به یاد داشته باشید که در این حالت هر چند که ممکن است چند ح به قند و یا آبنبات احساس گرسنگی شما را از بین ببرد اما تغذیه صحیح آن است که از غذای مناسب استفاده کنید.
آب همیشه برای هضم غذا مورد نیاز است، اما هیچ گاه نباید به همراه غذا صرف شود. خشک ترین غذاها حاوی مقدار زیادی آب هستند. چنانچه از غذاهای گوشتی و سبزیجات استفاده می‌کنید دیگر نیازی به مصرف قرص‌های مواد معدنی ندارید. ماست یک از مواد لبنی آنتی باکتریال قوی است و می‌تواند به راحتی عوامل بیماری زای دستگاه گوارش را از بین ببرد اما ممکن است با افزایش ارتفاع از سطح دریا و در کوهستان باعث کاهش فشار خون و سرگیجه شود. میزان مصرف چربی‌ها به نوع و شدت فعالیت شما بستگی دارد. اگر در یک روز آرام کنار برکه‌ای مشغول ماهیگیری هستید، بهتر است بیشتر از غذاهای گیاهی و گوشت‌های سفید استفاده کنید، اما بعد از یک روز ماهرخ رفتن وشکار قوچ اوریال در کوهستان‌ها، خوردن یک کباب عالی لذت خاص خود را دارد.
غذاهای فشرده مخصوص برنامه‌های سنگین کوه نودی و یا تعقیب‌های طولانی در شکار است، سعی کنید در برنامه‌های عادی طبیعت گردی از آنها استفاده نکنید زیرا باعث افزایش بی رویه قند و چربی خون می‌شوند و ممکن است ایجاد سوء‌هاضمه کند. میوه‌ها و سبزی‌های تازه علاوه بر تامین انرژی، مواد معدنی و آب بدن را نیز تامین می‌کنند. با شروع هر فصل سبزی‌های فراوانی در کوه و بیابان می‌رویند که دارای خواص تغذیه‌ای و درمانی بسیاری هستند. اما توجه داشته باشید که فقط زمانی از این منبع خدادادی استفاده می‌کنید که اطلاعات لازم را در مورد آن داشته باشید. در مقدار مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها دقت کنید و به صرف آنکه شکار آمده و یا کوه رفته اید، رژیم خود را برهم نزنید. تمامی میوه‌ها ملین هستد و در صورت ورود میکروب‌ها به بدن شما ممکن است شما را دچار دل درد و دل پیچه‌های شدید کنند. داروهای گیاهی اگر چه ساده به نظر می‌رسند اما اثر آنها کمتر از داروهای شیمیایی نیست. پس اگر خوب آنها را نمی‌شناسید، هرگز به استفاده از آنها فکر نکنید.
بهترین عادت غذایی شکارچیان چه عکس و چه تروفه، اشتیاق و علاقه وصف ناشدنی آنها به خوردن کباب به همراه نان و سبزیجات تازه و نوشیدنی‌های سالم و طبیعی است و کمتر شکارچی دیده شده که علاقه چندانی به خوردن روغن‌های جامد و چربی‌های مصنوعی داشته باشد، شما هم سعی کنید علاوه بر پیوستن به گروه طبیعت دوستان و شکارچیان، از همین رژیم غذایی و به اندازه نیاز خود بهره ببرید.
و مهمترین توصیه در میزان مصرف غذا همان است که پیامبر اکرم فرمودند؛ که تا زمانی که گرسنه نشده اید غذا نخورید و قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید.
