این موقعیت برای خیلی از ما پیش آمده که روزی متوجه شده ایم اطراف را تار می بینیم و دیدمان مانند گذشته شفاف و واضح نیست. در این مواقع افراد معمولا به اولین جایی که مراجعه می کنند، مطب چشم پزشک است. در آنجا پزشک متخصص پس از معاینه کامل چشم ما تشخیصش را می گوید که در بسیاری اوقات این تاری دید نه به علت بیماری های پیچیده مانند تومورهای مغزی یا MS بلکه به علت نزدیک بین شدن چشم است. آیا می دانید نزدیک بینی چیست و اصلا چرا این لغت را برای این مشکل چشمی انتخاب کرده اند؟ آیا نزدیک بینی درمان دارد؟ چه عواملی آن را تشدید می کنند و ده سوال دیگر. در اینجا درباره نزدیک بینی می خوانید و پاسخ برخی از سوالاتی که درباره آن وجود دارد را خواهید دانست.
نزدیک بینی چیست؟
نزدیک بینی شایع ترین علت تاری دید است . اگر شما نزدیک بین باشید، اشیایی را که از شما دور هستند تار خواهید دید. میزان این تاری به شدت نزدیک بینی و مسافت جسم از شما بستگی دارد و ممکن است مجبور شوید برای واضح دیدن چشم های تان را جمع کنید. نزدیک بینی بیماری نیست و معمولا حالتی است که کارکرد چشم از حالت طبیعی دور شده در موارد اندکی هم نزدیک بینی به خاطر یک بیماری زمینه ای بروز می کند. بیشتر نزدیک بینی ها به علت تغییر اندازه کره چشم بروز می کنند که باعث می شود کره چشم از حالت گردی به حالت تخم مرغی درآید. این تغییرات باعث می شوند پرتوهای نور به جای اینکه روی شبکیه متمرکز شوند، جلوتر از آن متمرکز گردند. بنابراین تصویر جلوی شبکیه تشکیل می شود. نزدیک بینی می تواند وراثتی باشد و اگر والدین کودکی نزدیک بین باشند، امکان اینکه او هم نزدیک بین شود، بالا خواهد بود.
نشانه های نزدیک بینی چیست؟
اصلی ترین نشانه نزدیک بینی این است که هنگام دیدن جسم دور، آن را تار می بینید. مثلا ممکن است نتوانید کلمات روی تخته سیاه را درست ببینید، وقتی به سینما می روید تصاویر برای تان ناواضح باشد یا صفحه تلویزیون را تار ببینید. ممکن است کودک یا نوجوان شما وقتی می خواهد کتاب بخواند یا چیزی را ببیند، آن را نزدیک صورتش بیاورد. کودکان نزدیک بین بیشتر اوقات نزدیک صفحه تلویزیون یا در ردیف جلوی کلاس می نشینند. ممکن است آنها به شرکت در فعالیت های ورزشی یا دیگر کارهایی که نیاز به دید قوی دارد، علاقه ای نداشته باشند.
نزدیک بینی چطور تشخیص داده می شود؟
یک آزمون ساده و معمولی چشم می تواند مشخص کند شما نزدیک بین هستید یا خیر. پزشک درباره علائم از شما سوالاتی می پرسد و سپس چشم تان را معاینه می کند. او با افتالموسکوپ ته چشم شما را می بیند، فشار داخل چشم تان را اندازه گیری می کند و با لامپ اسلیت هم چشم را بررسی می کند. ممکن است آزمایش های دیگری هم برای معاینه چشم شما انجام شود. لازم است کودکان به طور دوره ای و مرتب نزد متخصص چشم برده شوند تا نزدیک بینی یا هر اختلال دیگر زودتر تشخیص داده شود. معاینه چشم نوزادان هم لازم است. نزدیک بینی معمولا در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی شروع می شود بین 8تا14سالگی؛ به همین دلیل، این مشکل بیشتر در کودکان و نوجوانانی که به مدرسه می روند، تشخیص داده می شود. نزدیک بینی می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد.
نزدیک بینی چطور درمان می شود؟
عینک یا لنزهای تماسی برای کنترل این عارضه مناسب هستند. جراحی هم برای تغییر دادن شکل قرنیه یا کار گذاشتن لنزهایی در چشم برای درمان یا کاهش نزدیک بینی انجام می شود. سال هاست این باور وجود دارد که اگر اشیا را زیاد نزدیک چشم بگیریم؛ مثلا زیاد مطالعه کنیم یا نزدیک تلویزیون بنشینیم، دچار نزدیک بینی خواهیم شد. برخی متخصصان عقیده دارند که میزان بروز نزدیک بینی در کسانی که به خاطر کارشان ساعت های طولانی مطالعه می کنند، بیشتر است.
علاوه بر تغییر شکل طبیعی کره چشم، چند عامل نادر دیگر هم می تواند باعث بروز نزدیک بینی شوند. این عوامل عبارتند از:
*نزدیک بینی پاتولوژیک
در این نوع نزدیک بینی، کره چشم پس از اینکه به اندازه طبیعی خود در دوران بزرگسالی رسید، باز هم رشد می کند.
*نزدیک بینی ثانویه
این نوع از نزدیک بینی می تواند به خاطر عوامل گوناگونی چون تولد زودهنگام و تعدادی از بیماری های چشمی بروز کند.
*نزدیک بینی کاذب
در این حالت نزدیک بینی ناگهان بروز کرده و به خاطر یک مشکل زمینه ای مانند دیابت کنترل نشده به سرعت پیشرفت می کند. این نوع از نزدیک بینی را کاذب می گویند، چرا که بیمار با تاری دیدش فکر می کند دچار نزدیک بینی معمولی شده است؛ ولی در واقع این کره چشم نیست که دچار تغییرات طبیعی شده بلکه رسوب قند در عدسی چشم است که چشم را تار کرده است. وقتی قند بیمار کنترل شود،این مشکل هم از بین خواهد رفت. گاهی اوقات هم نزدیک بینی به علت بیماری های دیگر چشمی مانند آب مروارید و کراتوکونوس(بیرون زدگی مخروطی شکل بخش مرکزی قرنیه)ایجاد می شود. تولد زودهنگام هم می تواند ابتلا به نزدیک بینی را در کودکی افزایش دهد. افرادی که نزدیک بینی شان بسیار شدید است، بیش از دیگران در معرض ابتلا به گلوکوم(آب سیاه)و جداشدگی شبکیه هستند. این مشکل وقتی که شبکیه در اثر نزدیک بینی بسیار شدید، تحت فشار قرار گیرد، بروز می کند. زنان بیش از مردان مستعد ابتلا به نزدیک بینی شدید هستند.
نزدیک بینی در کودکان
کودکان 8 یا 9ساله ممکن است اصلا متوجه نزدیک بینی خود نشوند و تاری و ضعف دید خود را طبیعی پنداشته و فکر کنند که همه همین طور می بینند. پدر و مادرها و معلمان باید متوجه علامت های زیر که خبر از نزدیک بینی کودک می دهد، باشند:
*اخم کردن یا جمع کردن مکرر چشم
*نزدیک کردن اشیا یا کتاب ها به چشم خود
*نشستن در جلوی کلاس و سینما و نزدیک کردن خود به تلویزیون یا کامپیوتر
*بی علاقگی به ورزش یا کارهایی که نیاز به وقت دارد.
*سردردهای مکرر
پیشگیری از نزدیک بینی
با وجودی که نزدیک بینی به آسانی درمان می شود، نمی توان از آن پیشگیری یا از شدید شدن آن جلوگیری کرد بعضی افراد فکر می کنند اگر در ابتدای تشخیص نزدیک بینی و در حالی که نمره چشم شان پایین است، از عینک استفاده نکنند، نمره چشمشان بالاتر نخواهد رفت. این تفکر کاملا اشتباه است و اگر قرار باشد نزدیک بینی آنها بدتر شود، با عینک و بدون عینک خواهد شد و اگر نزدیک بینی شان پیشرفت نکند، ربطی به عینک نزدنشان ندارد و اگر عینک می زدند هم پیشرفت نمی کرد. نزدیک بینی معمولا بدتر می شود و گاهی اوقات بسیار سریع هم پیشرفت می کند. این رشد در اکثر اوقات تا اوایل دهه 20زندگی ادامه خواهد داشت. بیشتر مواقع پس از این سن، نزدیک بینی دیگر پیشرفت نخواهد کرد . نزدیک بینی در حالت معمولی درمان قطعی ندارد و هیچ ورزش چشمی یا رژیم غذایی یا دارویی نیست که بتواند آن را علاج کند.
چه کسانی نزدیک بین می شوند؟
نزدیک بینی معمولی که به دلیل تغییر شکل کره چشم روی می دهد، از هر چهار بزرگسال یک نفر را درگیر می کند. یک نفر از هر شش نفر افراد نزدیک بین همه نزدیک بینی شدید(نمره چشم 6یا بالاتر)دارند. نزدیک بینی پاتولوژیک شایع نیست. به ندرت پیش می آید که پیش از 20سالگی صدمه تدریجی به شبکیه بروز کند.
راه های درمان نزدیک بینی
همان طور که گفته شد، نزدیک بینی درمان قطعی ندارد، ولی روش هایی هستند که با استفاده از آنها نزدیک بین ها می توانند به دیدی عادی یا تقریبا عادی دست یابند. بیشتر افراد نزدیک بین عینک می زنند یا از لنزهای تماسی استفاده می کنند؛ ولی بعضی دیگر روش جراحی را برمی گزینند.
لنزهای تصحیح کننده
با استفاده از این لنزها پرتوهای نور روی شبکیه متمرکز می شوند و به جای اینکه تصویر جلوی شبکیه تشکیل شود، در جای مناسب ایجاد شده و تاری دید از بین می رود و فرد می تواند مانند افراد عادی ببیند. عینک ها و لنزهای تماسی از این نوع لنزها بوده و رایج ترین وسیله برای اصلاح نزدیک بینی هستند. هر دوی آنها ایمن و موثرند و ریسک شان از جراحی کمتر است و همچنین ارزان ترند. بعضی از نزدیک بین ها از اینکه دیدشان محدود است، شکایت دارند و به همین دلیل سراغ لنزهای تماسی می روند. این لنزها دید فرد را ارتقا می دهند و میدان دید او را کامل می کنند؛ ولی خطر عفونت دارند و باید مرتب تمیز و به خوبی مراقبت شوند.
در مقاله آینده به ادامه مطلب نزدیک بینی خواهیم پرداخت و توضیحات بیشتری پیرامون لنزهای تماسی، جراحی و فواید و مضرات آن ارائه خواهیم داد.
منبع: نشریه ی دنیای سلامت، شماره ی 53.
/ج
