اندکی پس از تولد نوزاد، نیش زدن دندان های شیری اولین مشکل جدید والدین می شود چرا که نوازد با تحولات رفتاری و جسمی چون تب، اسهال، آب ریزش بینی وچشم، کج خلقی و...این خبر را به والدینش مژده می دهد از سوی دیگر تشابه علایم سرماخوردگی با علایم روییدن دندان ها یکی دیگر از مشکلاتی است که والدین به آن روبه رو هستند. آن چه می خوانید، نگاهی است به علایم روییدن دندان در نوزادان ونحوه ی مراقبت از دندان های شیری.
نیش زدن دندان ومشکلات آن
بعضی از نوزادان با دندان متولد می شوند ودربعضی نیز اولین دندان شیری حدود شش ماهگی نیش زده و درگروهی دیگر تا حدود یک سالگی رویش دندانی دیده نمی شود. این تفاوت به مسایل مختلفی چون مسایل ژنتیکی، تغذیه مادر و....مرتبط است.
سن نیش زدن دندان متفاوت است.اما در اغلب نوزادان دندان شیری حداکثر تا سن دو تا دو ونیم سالگی، کامل شده وبا ورود به سن شش سالگی اولین دندان دایمی ظاهر می شود.
نیش زدن دندان با علایمی چون تب خفیف یا شدید، بدخلقی، بی اشتهایی،گریه کردن، بی خوابی یا بیدار شدن های مکرر همراه با گریه، آب ریزش بینی ودهان، اسهال وحالت های شبیه به سرماخوردگی و ... همراه است. این علایم گاه چنان شبیه به سرما خوردگی است که والدین برای جلوگیری از شدت یافتن بیماری درمان دارویی را آغاز می کنند .اما با توجه به تشابه علایم نیش زدن دندان وسرما خوردگی ، لازم است تا پیش از هر اقدامی با پزشک مشورت کرد. چرا که مصرف بعضی از داروها به رشد دندان ها آسیب جدی وارد می کند.
علاوه برعلایمی که گفته شد. جویدن انگشتان وقرمز شدن وتورم لثه ها عاملی جهت ناراحتی و شدت گرفتن نا آرامی وگریه ی کودک است.
مراقبت از دندان ها
تعداد دندان های شیری بیست عدد است.این دندان ها اگر چه دایمی نبوده وحداکثر پنج سال (بین یک تا شش سالگی) کارایی دارند.اما مراقبت از آن ها ضروری است. پوسیدگی وشکستگی دندان های شیری نه تنها باعث اختلال درجویدن وهضم غذا شده ، بلکه زمینه ساز خراب شدن دندان های دایمی نیز می شود.
اصولی ترین ورایج ترین شیوه ی مراقبت از دندان ها مسوالک زدن (حداقل دوبار در طول شبانه روز) است. هر چند کودکان از مسوالک زدن سرباز می زنند، اما والدین وظیفه دارند تا با نظارت دقیق واستفاده از روش های مفید، این مشکل را بر طرف کنند. برای این منظور:
*برای کودک، مسواک ویژه ی کودکان تهیه کنید. این مسواک ها نه تنها از جهت اندازه، جنس وکیفیت مطابق با سن کودک طراحی شده اند. بلکه باعث تشویق کودک به مسواک زدن می شوند.
*خمیر دندان باید ویژه ی کودک خریداری شود.، چرا که خمیر دندان کودکان از جهت طعم وبو متفاوت از خمیر دندان بزرگسالان بوده وبه جهت تفاوت دررنگ ، عطر وطعم کودک را به مسواک زدن تشویق می کند. درانتخاب نوع خمیر دندان به میزان «فلوراید» آن توجه کنید.
*زمان مسواک زدن فرزندتان رابا مسواک زدن خودتان تنظیم کنید. این کار او را به مسوالک زدن تشویق می کند.
*تا زمانی که کودک بتواند خودش مسواک بزند.دندان های او را مسواک بزنید.
*پس از نوشیدن شیر به ویژه پیش از درآمدن دندان ها ، لثه های نوزاد را با پنبه ی آغشته به آب ولرم، شست وشو دهید.
*به شیوه ی تغدیه کودک توجه کنید. مصرف شیر پس از یک سالگی باید با لیوان صورت بگیرد، چرا که مکیدن شیر از شیشه باعث بدفرم شدن دندان ها ومتمایل شدن آن ها به سمت جلو می شود.
*به تغذیه ی کودک توجه داشته باشید. نمی توان مصرف شیرینی، شکلات ، نوشیدنی های شیرین و .. را برای کودکان ممنوع ساخت. اما می توان با انجام روش هایی مصرف این خوراکی ها را کم کرد. مثلاً پس ازخوردن شیرینی، خوردن سیب یا هویج را دربرنامه ی غذایی کودک قرار بدهید. تا با این شیوه ذرات باقی مانده ی شیرینی از سطح وبین دندان ها خارج شده و«PH» دهان نیز تغییرکند تا فعالیت باکتری های عامل پوشیدگی دندان متوقف ومختل شود.
*عادت تغذیه یی کودک را به سوی مصرف غذایی بی ضرر مثل میوه ها ، سبزی ونوشیدنی های بدون قند چون دوغ و...سوق دهید.این مساله نه تنها مانع از پوشیدگی دندان می شود.، بلکه از ابتلای کودک به اضافه وزن نیز جلوگیری می کند.
*نوع وشیوه ی تغذیه ی کودک از دوران جنینی وسپس مراقبت های دوران کودکی وبزرگسالی از مهم ترین حفظ سلامت دندان هاست.
چگونه نوزاد را یاری دهیم؟
1- توجه کردن به نوزاد:
از آن جایی که نیش زدن دندان با علایمی ویژه وشبیه به سرماخوردگی همراه است ونوعی بیمار محسوب می شود. والدین باید توجه ویژه یی به تغذیه واستراحت نوزاد خود داشته باشند.
2- استفاده از ژل های دندانی:
با مشورت پزشک می توانید از ژل های دندانی غیر شیرین (Surger free) استفاده کنید. این ژل ها باعث بی حسی موضعی لثه ها واز بین رفتن حالت تورم، خراش وسوزش شده و تأثیر به سزایی در تخفیف درد دارد. یادتان باشد این ژل ها نباید برای نوازدان پایین تر از چهار ماه استفاده شوند.
3- مصرف دارو:
برای مصرف دارو حتماً باید با پزشک مشورت کرد. این نکته به ویژه درباره ی نوزادانی که زودتر از موعد مقرر دندان در می آورند، مهم است.
4- استفاده از حلقه های دندانی:
حلقه ها یا لاستیک های دندانی: دراشکال مختلف ویژه نوزادان طراحی شده تا با جویدن و دندان زدن نوزاد این حلقه ها ، خارش و سوزش لثه ها تخفیف پیدا کند. برای انتخاب این حلقه ها، اطمینان از کیفیت آن ها بسیار مهم است. حلقه های لاستیک باید از جهت نوع مواد مصرفی ورنگ به کار رفته در رنگ آمیزی آن ها استاندارد باشند.
استفاده از تکه های نان، هویج پوست کنده، سیب ، کرفس و ... نیز توصیه می شود، اما حتماً مراقب باشید تا تکه های جدا شده از این خوارکی ها باعث خفگی نوزاد نشود.
منبع:نشریه 7 روز زندگی ،شماره 109.
