افتادگی رحم؛دردسر بعد از زایمان

اصطلاح افتادگی رحم و مثانه در بین خانم ها در واقع همان پرولاپس اعضای لگنی است؛ یعنی برآمدگی یا بیرون زدگی اعضای لگن و واژینال همراه آنها به داخل واژن و یا به بیرون از واژن. بیرون زدگی اعضای لگن در زنان مسن یک بیماری شایع و پرهزینه است. برآورد شده است که در30سال آینده ، متناسب با افزایش جمعیت زنان بالای 50سال، نیاز به درمان این بیماری 45درصد افزایش خواهد یافت. در آمریکا،11درصد زنان تا 80 سالگی به علت بیرون زدگی اعضای لگن یا بی اختیاری ادراری تحت عمل جراحی قرار می گیرند و حدود یک سوم این اعمال، شامل جراحی های تکراری هستند. براساس آمارها، نوع قدامی(جلویی) بیرون زدگی اعضای لگن(افتادگی مثانه) در34/4درصد بیماران، نوع خلفی(عقبی) در88/6درصد بیماران و بیرون زدگی خود رحم، در14/3درصد بیماران وجود داشته است.

عوامل خطریا ریسک فاکتورها:
 

یکی از عوامل خطر مهم در زمینه بیرون زدگی، زایمان طبیعی(واژینال)است. در زنانی که حداقل یک بار زایمان طبیعی داشته اند، در مقایسه با زنانی که زایمان نداشته اند، احتمال بیرون زدگی اعضای لگن، دوبرابر است. با این وجود عوامل دیگر هم دخیل هستند. بین 20تا59سالگی، احتمال بیرون زدگی به ازای افزایش، هر دهه زندگی دوبرابر می شود؛ یعنی سن یک عامل خطر مهم به شمار می آید. عوامل خطر دیگر عبارتند از: سابقه درآوردن رحم، چاقی، سابقه جراحی های انجام شده برای درمان بیرون زدگی و نژاد

دلایل بیماری :
 

بیرون زدگی اعضای لگن، در اثر ضعیف شدن ساختمان های پشتیبان ناحیه، به علت پارگی ها و یا اختلال عملکرد عصبی-عضلانی و یا هر دو

تعریف:
 

انواع شایع تر اختلالات پشتیبانی لگن، شامل رکتوسل و سیستوسل، انتروسل و پرولایس رحم می باشد.

رکتوسل:

به معنی برآمده شدن ناحیه انتهایی روده بزرگ به داخل مجرای واژن است
سیستوسل به معنی بیرون زدن مثانه از میان دیواره جلویی واژن می باشد

انتروسل:

بیرون زدگی صفاق و روده کوچک به داخل واژن را گویند
پرولایس رحم: در اثر بیرون زدگی روبه پایین دهانه رحم و خود رحم به طرف مدخل ورودی واژن ایجاد می شود . پروسیدنشیا، شامل بیرون زدگی رحم و واژن و بیرون زدن کامل سقف واژن است و احتمال دارد بعد از جراحی در آوردن رحم هم رخ بدهد. برمعکوس شدن کل واژن دلالت دارد.

ارزیابی :
 

اگر چه تقریباً در 50درصد زنان بالای 50سال درجاتی از بیرون زدگی اعضای لگن وجود دارد، فقط کمتر از 20درصد آنان در صدد درمان برمی آیند. این مسأله دلایل متعددی دارد که می توان به نبود علائم ، خجالت کشیدن و یا تصورات نادرست در مورد روش های درمانی موجود اشاره کرد . اگر چه این بیماری، اختلال خطرناکی نیست، می تواند محدودیت های چشمگیری در فعالیت های اجتماعی و فیزیکی ایجاد کند. برسلامت روانی فرد تأثیربگذارد و کیفیت کلی زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.

علائم :
 

بیرون زدگی اعضای لگن در اغلب موارد با علائم اختلال در دفع ادرار، از جمله بی اختیاری ادرار، علائم انسدادی رفع ادرار، احساس فوریت و تکرار ادرار و در موارد فوق العاده شدید با احساس ادرار و اختلال در بخش های فوقانی سیستم کلیوی و درد و قطع ادرار ناشی از آن همراه است .
علائم دیگر به شرح زیر هستند: درد لگن، مشکلات دفع مدفوع (مانند یبوست، اسهال، دل پیچه، بی اختیاری مدفوع) کمر درد و درد پهلو، ناراحتی کلی لگن و درد هنگام نزدیکی. علائم معمولاً با وسعت و محل بیرون زدگی ارتباط چندانی ندارد. درمان انتخابی برای بیمار، معمولاً به شدت علائم و میزان بیرون زدگی بستگی دارد و باید متناسب با وضعیت سلامت عمومی و سطح فعالیت بیمار انتخاب شود.

درمان
 

درمان غیرجراحی:

روش های غیرجراحی درمانی بیرون زدگی اعضای لگن، شامل درمان رفتاری محافظه کارانه و استفاده از وسایل مکانیکی هستند. درمان غیرجراحی، معمول در موارد زیر انتخاب می شود: در زنان مبتلا به پرولاپس خفیف تا متوسط، برای زنانیکه تمایل دارند قدرت باروری خود را حفظ کنند، در زنانی که امکان جراحی وجود ندارد و همچنین برای زنانی که تمایلی به جراحی ندارند
درمان محافظه کارانه: درمان محافظه کارانه، شامل تغییرات شیوه زندگی و یا مداخلا ت فیزیکی مانند ورزش های عضلات کف لگن(PFMT)می باشد. این نوع درمان در موارد بیماری خفیف تا متوسط به کار می رود و نقش واقعی آن در درمان بیرون زدگی و علائم همراه آن مشخص نشده است. اهداف درمان محافظه کارانه به شرح زیر است:1- پیشگیری از تشدید بیرون زدگی2- کاهش شدت علائم3- افزایش قدر ت، استحکام و حمایت از ساختار عضلانی کف لگن4-اجتناب از ملاحظات جراحی و یا به تعویق انداختن آن. تغییرات شیوه زندگی شامل کاهش وزن و کاستن از فعالیت های افزایش دهنده فشار داخل شکمی است.

وسایل مکانیکی:

وسایل مکانیکی مانند سپاری، معمولاً برای زنانی به کار می روند که بنابردلایل طبی قادر به عمل جراحی نیستند، تمایلی به جراحی ندارند و یا بیرون زدگی اعضای لگنی آنان به حدی شدید است که سایر روش های غیرجراحی برای آنها غیرقابل اجراست. این وسایل برای زنان حامله و یا زنان بسیار مسن نیز قابل استفاده هستند. سن بالای 65سال، ابتلا به بیماری های طبی شدید و وجود فعالیت جنسی، با کاربرد موفق این وسایل در ارتباط می باشد. پس از 6-2ماه پیگیری، 92-77درصد زنانی که در آنها سپاری با موفقیت کار گذاشته شده بود، ابراز رضایت کردند. عوارض احتمالی استفاده از سپاری، شامل ترشح و بوی بد واژن می باشد و ممکن است بسیاری از محل خود خارج شود و یا برعکس، به حدی بزرگ باشد که باعث خراشیدگی یا تحریک محل گردد.

درمان جراحی:

هدف اصلی جراحی، تسکین علائم (که ممکن است ناشی از بیرون زدگی اعضای لگنی باشد) و در اکثر موارد، اصلاح ساختمان واژن است؛ به نحوی که عملکرد جنسی بدون آثار جانبی یا عوارض شدید، حفظ شود یا بهبود یابد. قانون محکمی در مورد زمان انجام جراحی وجود ندارد. بسیاری از زنان مبتلا در درجا ت پیشرفته تر پرولاپس، دارای علائم کم و یا فاقد علائم هستند؛ در حالی که برخی بیماران مبتلا به درجات خفیف تر بیماری، مشکلاتی دارند که بیمار آنها را علائم شدید می نامد. به طور کلی، جراحی باید برای بیمارانی انجام شود که درمان محافظه کارانه داشته اند، اما نتیجه ای نگرفته اند ویا بیمار تحلیلی به درمان محافظه کارانه ندارد. همچنین، بیرون زدگی باید علامت دار و یا مساوی یا بالاتر از درجه 2همراه با پیشرفت آشکار باشد. برای همه بیماران باید امکان استفاده از درمان های محافظه کارانه، در موارد مناسب وجود داشته باشد. روش های جراحی، شامل جراحی واژینال، شکمی و لاپاراسکوپیک و یا روش های ترکیبی است. بسته به وسعت و محل بیرون زدگی، عمل جراحی ممکن است شامل ترکیبی از ترمیم ها در جهت اصلاح و ترمیم بخش قدامی (جلویی) واژن، ترواژن، بخش خلفی(عقبی) واژن و ناحیه شرمگاهی بیرونی باشد. جراحی ممکن است هم زمان برای درمان بی اختیاری ادرار یا مدفوع نیز صورت گیرد. جراحی، با توجه به نوع و شدت بیرون زدگی اعضای لگنی، مهارت و تجربه جراح، تمایل بیمار و پیامدهای مورد انتظار یا مورد نظر جراحی انتخاب می شود.

پی‌نوشت‌ها:
 

جراح ومتخصص زنان، زایمان ونازایی
 

منبع:دنیای زنان 63