شاید شما هم جزء آن دسته افرادی باشید که در صورت داشتن کلسترول بالا، اگر پزشک برایتان استاتین تجویز کند، یا آن را از داروخانه تهیه نمی کنید و یا در صورت تهیه، تمایلی به مصرف آن ندارید. بیشتر افراد برای پایین آوردن کلسترول خون، به دو علت مهم ترجیح می دهند از جایگزین های استاتین استفاده کنند. آنها یا می دانند استاتین به برخی اعضاء مثل کبد و ماهیچه ها آسیب می رساند و با مصرف زیاد و در اثر گذشت زمان موجب از دست دادن حافظه نیز می شود و یا اینکه همواره درصدد استفاده از داروهای طبیعی تر هستند و اغلب از مصرف داروهای شیمیایی پرهیز می کنند.
اما آیا این راه ها موثرند؟
در اغلب موارد جایگزین های استاتین بر خود استاتین ترجیح دارند. مثلاً استاتین میزان تری گلیسیرید را کاهش نمی دهد، اما جایگزین های آن، مثل نیاسین، این کار را انجام می دهند. نیاسین علاوه بر کاهش میزان تری گلیسیرید، لیپوپروتئین را نیز کاهش می دهد. افزایش سطح لیپوپروتئین در بدن موجب بروز بیماری های قلبی می شود و استاتین نه تنها نمی تواند لیپوپروتئین را کاهش دهد، بلکه موجب افزایش آن نیز می شود. استاتین قادربه افزایش کلسترول خوب (HDL) نیست. اما برخی از جایگزین هایش می توانند این کار را انجام دهند.
درکل، جایگزین های استاتین سالم تر از استاتین هستند و خطرات کمتری دارند. در واقع بیشترآنها کمک کننده و موثرند. گاهی اوقات بهتراست از چند نوع جایگزین با هم استفاده شود، ولی میزان مصرف حتماً باید تحت نظر پزشک باشد. بسیاری از پزشکان مصرف جایگزین های استاتین را به بیماران خود توصیه می کنند؛ زیرا عارضه خاصی ندارند.
آیا مصرف جانشین ها برای شما مناسب است؟
پیش ازاستفاده مکمل ها باید حتماً چند نکته را درنظر داشته باشید. اول آنکه با پزشک خود مشورت کنید؛ ثانیاً فقط در صورت داشتن کلسترول بالا می توانید از آنها استفاده نمایید. ورزشکارانی که درصدد تقویت ماهیچه ها و عضلانی تر کردن اندام خود هستند، ممکن است فکرکنند که با مصرف جایگزین های استاتین راحت تر به این منظور می رسند، اما باید از مصرف خودسرانه داروها حتی اگر هم بی ضرر باشند، خودداری کنید.
برخی از جایگزین ها با آنکه برای کاهش کلسترول به مردم عرضه می شوند، تاثیر چندانی ندارند، این محصولات غالباً از طرف FDA مورد نظارت قرار نمی گیرند و مقدارعناصر سازنده آنها متفاوت است، اما با توجه به نتایج پژوهش ها، در میان جایگزین های استاتین، فیتوسترول و نیاسین دو مورد از بهترین جانشین ها هستند و در کاهش میزان کلسترول نقش چشمگیری دارند.
فیتوسترول
فیتوسرتول به صورت طبیعی درآجیل، دانه ها، سبزیجات و میوه ها یافت می شود. این ترکیب مانع جذب کلسترول شده و می تواند میزان کلسترول LDL را 15-10 درصد کاهش دهد. در واقع فیتوستارول راه گیرنده هایی که کلسترول را جذب می کنند، می بندد. ازسال 1950 تا امروز مطالعات بسیاری در مورد فیتوسترول انجام شده است که همگی نشان می دهند هیچ نوع عارضه جانبی ندارد؛ بنابراین بهتر است اولین انتخاب شما برای کاهش کلسترول خون، فیتوسترول باشد. افرادی که کلسترول خیلی بالایی دارند، می توانند در کناراستاتین از فیتوسترول نیز استفاده کنند تا نتیجه بهتری بگیرند. بهتر است برای بهره گیری از این ترکیب مفید برای کاهش میزان کلسترول، از منابع طبیعی آن (از قبیل میوه ها و سبزیجات)استفاده نمایید.
نیاسین
بدن شما همواره نیاسین مصرف می کند (نیاسین را اغلب با نام ویتامین B3 می شناسند). این ماده کمک می کند تا کربوهیدرات ها بتوانند تولید انرژی کنند. نیاسین در بسیاری ازغذاها و خوراکی های طبیعی وجود دارد و مصرف آن میزان کلسترول خوب (HDL) را 35-15 درصد افزایش و در عوض کلسترول بد (LDL) را تا 25 درصد کاهش می دهد.
نیاسین، تنها عاملی است که می تواند موجب کاهش تری گلیسیرید و لیپوپروتئین شود. برخی پژوهشگران معتقدند مصرف روزانه 3000-2000 میلی گرم نیاسین، هیچ آسیبی به بدن بیمار نمی رساند؛ اما گروه دیگری براین باورند که مصرف روزانه بیش از 1500 میلی گرم از آن موجب اختلال و ناراحتی کبد می شود.
پس لازم است هنگام مصرف نیاسین عملکرد کبد خود را به طور مرتب (هر چند ماه یک بار) چک کنید؛ خصوصاً اگر بیماری کبدی دارید.
مقدار داروی مصرفی خود را روزانه از 500 میلی گرم شروع کنید و کم کم آن را افزایش دهید تا به 1500 میلی گرم برسد. گرگرفتن و قرمزشدن تنها عارضه ای است که با مصرف نیاسین برای بیمار ایجاد می شود که برای جلوگیری ازآن می توان 30 دقیقه قبل از مصرف آن یک آسپرین خورد.
منبع:نشریه دنیای تغذیه، شماره 98.