اگر غرب ایران را دروازه آسیا بدانیم بی شک کناره سراب بیستون یکی از اطراق گاه های مهم کاروان هایی است که از این دروازه می گذشتند. وجود این سراب و شرایط طبیعی مناسب پیرامون آن از دلایل مهم شکل گیری استقرارها در این ناحیه از دوره پارینه سنگی میانی تا دوران معاصر است. در قسمت فوقانی این سراب نقش برجسته داریوش، مجسمه هرکول، نقش برجسته های اشکانی، غار شکارچیان، پرستشگاه مادی و بقایای شهر پارتی و در جنوب آن با فاصله اندکی بناهای ناتمام ساسانی- کاروانسرای ایلخانی و کاروانسرای شاه عباسی قراردارند. یک شاخه از آب سراب در نهر پرآبی به طرف کاروانسرا در غرب روان است و شاخه اصلی آن به طرف گاماسیاب در جریان است که به نهر سهراب معروف است. در حاشیة شمالی سراب آثار جاده ای قدیمی کشف شده است. وجود طبیعت زیبا، درختان چنار سر به فلک کشیده و آثار تاریخی منحصر به فرد در پیرامون سراب آن را به یکی از پرجاذبه ترین و زیباترین سراب های ایران مبدل کرده است.
کد ارتفاعی مظهر چشمه سراب بیستون 1320 متر از سطح دریا می باشد. میزان دبی متوسط سالیانه 797 لیتر در ثانیه می باشد که متوسط تخلیه سالیانه 25/2 میلیون متر مکعب می باشد. ضریب کاهش آبدهی چشمه در دوره خشک با توجه به نمودار منحنی فرود چشمه برابر 2- 10×82/1 و ذخیره دینامیکی آن 12/2 میلیون متر مکعب می باشد. سراب کارستی بیستون بخشی از آبخوان کارستی ارتفاعات آهکی بیستون واقع در شمال شرق کرمانشاه را تخلیه می نماید.
از لحاظ شیمیایی آب سراب بیستون بی رنگ، بی بو و بی مزه است. متوسط هدایت الکتریکی آن حدود 310 ، بیشترین مقدار 335 و کمترین مقدار برابر 250 میکرومهوس بر سانتیمتر در سال 70 اندازه گیری شده است. تیپ آب سراب بیستون از نوع بیکربنات کلسیت بوده و از کل حجم مواد محلول در آب چشمه 71 درصد مربوط به یون بیکربنات و 21 درصد مربوط به یون کلسیم است. 8 درصد باقیمانده شامل یون های سولفات، کلر ، منیزیم، سدیم و … می باشد. این سراب در تاریخ 1380/12/25 به شماره 5020 به ثبت ملی رسیده است.
