خفگی ناشی از پریدن جسم خارجی

دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص کودکان

اصولا برخورد با خفگی ناشی از پریدن جسم خارجی یا غذا در راه هوایی اگر همراه با پیشگیری (خلق یک محیط امن از این جنبه برای کودک) و در صورت اتفاق آن اگر همراه با یک برخورد صحیح نباشد، یک کابوس وحشتناکی خواهد بود که سایه آن بر سر تمامی کودکانمان سنگینی می‌کند، زیرا باعث مرگ فجیع در کودک سالمی می‌شود که نزدیک به 100 درصد قابلیت پیشگیری داشته است.

دستورالعمل برای برخورد با کودک مشکوک به پریدن جسم خارجی در راه هوایى

علایم شامل ظاهر شدن ناگهانی خس خس، خِر خِر و حالت خفگی است.

در حالت انسداد نسبی یا ناقص که کودک هنوز نفس می‌کشد، همراه با اجازه دادن به وی برای سرفه‌های خودبخودی (مگر موجب بدتر شدن تنفس شود)، فقط هر چه سریع‌تر در وضعیتی که راحت‌تر نفس می‌کشد و بدون دستکاری و بدون دست کردن در حلق و بدون ضربه به پشت یا فشار بر شکم (همگی احتمال تبدیل انسداد نسبی به انسداد کامل دارند) به مرکز مجهز انتقال داده شود، وگر انسداد کامل است و به دنبال خفگی ناشی از پریدن جسم خارجی در راه هوایى، قطع تنفس (آپنه) ایجاد شده، یک رویکرد همراه با توالی زیر لازم است:

قدم 1: کودک را به آرامی طاق باز بخوابانید.

قدم 2: با یک دست با فشار بر پیشانی سر را عقب برده و با انگشت اشاره دیگر زیر چانه انداخته و چانه را بالا می‌کشیم تا راه هوایى باز شود (شکل 1).

قدم 3: داخل دهان و حلق را نگاه می‌کنیم، اگر جسم خارجی رویت شد با جارو کردن دهان توسط انگشت دنبال آن گشته و خارج می‌کنیم (اگر رویت نشد قدم سوم ممنوع است و سراغ قدم چهارم می‌رویم)

قدم 4: با حفظ وضعیت گفته شده (سر عقب/چانه بالا) در حالیکه با انگشت شست و نشانه همان دستی که سر را عقب دادیم بینی کودک را می بندیم 5 بار تنفس دهان به دهان می‌دهیم (شکل 2 و 3).

اگر قفسه سینه بالا بیاید راه باز شده است، عالی!

ولی اگر بالا رفتن قفسه سینه را نبینیم، مجددا با انجام قدم دوم وضعیت مجدد به راه هوایى داده، آنرا باز می‌کنیم و دوباره نفس دهان به دهان می‌دهیم. اگر قفسه سینه این بار بالا بیاید راه باز شده است، عالی!

اگر باز هم بالا رفتن قفسه سینه را ندیدیم، سراغ خارج کردن جسم خارجی با مانور قدم پنجم می رویم:

قدم 5: به شرح زیر می‌باشد:

الف- ضربه به پشت/فشار به سینه: در کودکان کمتر از یک سال، شیرخوار را به شکم روی ساعد یک دست می‌گذاریم (در حالیکه دست روی پای تکیه دارد و همه اینها شیب رو به پایین دارند و صورت شیرخوار روی انگشتان دست است)

ابتدا 5 ضربه با کف دست دیگر به پشتش زده و سپس شیر خوار را می‌چرخانیم و در حالیکه پشتش روی ساعد است و پشت سرش در کف دست قرار دارد و همه به سمت پایین شیب دارند، 5 بار قفسه‌ی سینه‌اش را با گذاشتن انگشت وسط و حلقه روی جناغ سینه‌اش فشار می‌دهیم (شکل 4).

سپس دهان شیرخوار با قدم 1، 2 و 3 نگاه می‌کنیم، اگر جسم خارجی با انگشت لمس شد و خارج گردید که عالی!

و اگر نه با قدم 4 تنفس دهان به دهان می‌دهیم و اگر باز هم باز نشد قدم پنجم که ضربه به پشت/ فشار بر قفسه سینه است را انجام می‌دهیم، و این توالی ذکر شده (قدم 1 تا 5) تا رسیدن اورژانس به شیر خوار یا رساندن وی به اورژانس باید تکرار شود.

ب- فشار به شکم (مانور هیملیخ)

در کودک بالای یک سال باید 5 بار در نقطه زیر جناغ روی شکم به سمت سر کودک فشار داد.

اگر کودک هنوز هوشیار است این کار را به این شکل انجام می‌دهیم: کودک ایستاده یا نشسته را از پشت بغل کرده و در حالیکه دست‌هایمان را از زیر بغل کودک رد کرده‌ایم یک دست را روی شکم، در نقطه زیر جناغ مشت کرده و دست دیگر را رویش می‌گذاریم و فشار می‌دهیم (شکل 5).

اگر بیهوش است در حالیکه به پشت خوابیده روی پاهایش به سمت سر کودک می‌نشینیم، کف یک دست را روی شکم در نقطه زیر جناغ گذاشته و دست دیگر را روی آن گذاشته و انگشتان دو دست را چفت می‌کنیم و 5 بار فشار وارد می‌کنیم (شکل 6).

سپس دهان کودک با قدم 1، 2 و 3 نگاه می‌کنیم، اگر جسم خارجی با انگشت لمس شد و خارج گردید که عالی!

و اگرنه با قدم 4 تنفس دهان به دهان می‌دهیم و اگر باز هم باز نشد، با قدم پنجم که مانور هیملیخ است را انجام می‌دهیم، و این توالی ذکر شده (قدم 1 تا 5) تا رسیدن اورژانس به کودک یا رساندن وی به اورژانس باید تکرار شود.

برگرفته شده از وبلاگ گروه متخصصین کودکان کشور