دکتر منصور بهرامی
شاید برایتان پیش آمده باشد که کودک دلبندتان دچار تب و تشنج شده و شما با استرس و هیجان به مطب دکتر مراجعه نموده‌اید. در حقیقت تب و تشنج کودکان، یکی از علل رایج مراجعه به مراکز پزشکی است که دلایل متفاوتی دارد. با توجه به سوالات فراوان ارسالی از سوی شما خوانندگان گرامی، بر آن شدیم تا این قسمت از مجله را به این موضوع مهم اختصاص دهیم.
در این راستا سوالات شما را با دکتر منصور بهرامی، متخصص اطفال و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مطرح کردیم. امیدواریم مطالعه آن بتواند پاسخگوی سوالات شما عزیزان باشد.هرگاه کودکی در جریان یک بیماری تب دارد دچار تشنج شود، به آن تب و تشنج می‌گویند.
نکات مهم در مورد تشنج‌های قبل از شش ماهگی
پزشک معالج برای تعیین علت تشنج، در صورتی که صلاح بداند، اقدامات لازم را به عمل می‌آورد؛ از جمله آزمایش‌های خون برای اندازه‌گیری قند، کلسیم، الکترولیت خون (سدیم، پتاسیم و کلر) و سایر آزمایش‌های خونی برای تشخیص بیماری‌های عفونی، ویژه عفونت‌های دستگاه عصبی مرکزی (مننژیت)، استفاده از انواع خدمات تصویربرداری برای اطمینان از سلامت مغز، مثل E.E.G یا نوار مغز یا الکترو انسفالوگرام.
نکات مهم در تشنج‌های بعد از شش سالگی
1- ممکن است بدون تب نیز رخ دهد 2- معمولا پزشکان استفاده از نوار مغز (E.E.G) و تصویربرداری از دستگاه عصبی را توصیه می‌کنند. 3- برای کنترل حملات تشنج، نیاز به مصرف داروست. 4- در صورت عدم تجویز داروی مناسب و یا سهل‌انگاری در مصرف دارو، احتمال تکرار وجود دارد.
در کودکانی که به علت شرایط خاص نیاز به مصرف مداوم داروهای ضد تشنج دارند، توجه به نکات زیر مهم است: هرگز دارو را بدون صلاحدید پزشک معالج قطع نکنید. اگر به علت بیماری‌های دیگر نیاز به مصرف داروی جدید وجود دارد، در مصرف آنها احتیاط کرده و در مورد تداخل اثر داروها با پزشک مشورت کنید. مصرف داروهای ضد تشنج عموما باید دقیق و با مقدار تعیین شده باشد. جعبه آنها را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
پرسش و پاسخ
تب و تشنج در چه سنی بیشتر اتفاق می‌افتد؟
تشنج در همه سنین ممکن است رخ دهد، اما ویژگی‌های تب و تشنج در آنها صادق نیست.
تب و تشنج شایع در کودکان چه خصوصیاتی دارد؟
1- سن بروز بین شش ماه تا شش سال است2- نسبتا کم خطر است 3- معمولا ابتدا تب رخ می‌دهد و در مواردی که تب ناگهان افزایش یابد، احتمال وقوع آن بیشتر است4- معمولاً کوتاه‌مدت است (کمتر از ده دقیقه)5- زمینه ارثی دارد6- عموما نیاز به خدمات تشخیصی و درمانی مفصل وجود ندارد7- در تب و تشنج‌های ساده، عموماً از داروهای ضد تشنج برای طولانی مدت و مستمر استفاده نمی‌شود
آینده کودکی که یک بار تب و تشنج داشته چگونه است؟
این کودکان از نظر ضریب هوشی و پیشرفت تحصیلی و شغلی با دیگران تفاوتی ندارند.
آیا حمله تب و تشنج در یک کودک به معنی ابتلا به صرع است؟
خیر. 2/3 درصد از کودکان دچار حمله بعدی نمی‌شوند و فقط در 1/3 آنها احتمال تکرار وجود دارد. در موارد زیر تشنج پر خطر محسوب می‌شود و نیاز به اقدامات خاص دارد. 1- طول کشیدن حمله تشنجی بیشتر از پانزده دقیقه 2- وجود حمله تشنجی فقط در قسمت خاصی از بدن 3- تکرار حملات تشنج در عرض بیست و چهار ساعت
4- کودکان با سابقه مشکلات عصبی یا روانی
هنگام بروز تب و تشنج، والدین چه باید بکنند؟
1- آرامش خود را حفظ کنید. 2- اگر چیزی در دهان کودک هست، آن را خارج کرده، با انتقال کودک به فضای باز و باز نگهداشتن دهان، به تنفس وی کمک کنید. 3- در صورت تب بالا، به کمک تن شویه با آب ولرم و گذاشتن شیاف استامینوفن، تب او را پایین بیاورید. 4- از شیاف دیازپام، در صورتی که در دسترس باشد و در غیر این صورت از قرص یا شربت دیازپام متناسب با وزن کودک استفاده کنید. 5- پس از اتمام حمله، معمولاً کودک به خواب می‌رود و صلاح است در این شرایط، کودک به یک مرکز درمانی برده شود تا اقدامات شخصی و درمانی لازم به عمل آید.
چگونه می‌توان از تکرر تشنج در بیماری‌های تب‌دار در آینده پیشگیری کرد؟
1- کوشش و دقت در پایین نگه داشتن تب 2- استفاده از دیازپام خوراکی و یا شیاف آن با نظر پزشک معالج در چهل و هشت ساعت اول بیماری.
