پنج سال پیش دکتر «سایپس»، متخصص غدد، در مورد ظهور چربی در بدن، کنفرانسی را برگزار کرد. پزشکان براین عقیده‌اند که در گردن انسان نقطه‌ای است که به آن چربی قهوه‌ای می‌گویند. بعد از کنفرانس وی با مراجعه به پزشکی که چنین مطلبی را عنوان کرده بود، گفت همه می‌دانند در انسان‌های بالغ، چیزی به نام چربی قهوه ای یافت نمی‌شود و پزشک دیگر در پاسخ گفت چنین چیزی وجود دارد و ما در تمام اوقات آنها را می‌بینیم. چربی قهوه‌ای مدت های مدیدی است که شناخته شده و در اطفال و حیواناتی ازقبیل موش نیز وجود دارد اما تا همین اواخر دانشمندان تصور می‌کردند که آنها قبل از دوران بلوغ از بین می‌روند و به جای خود چربی سفید را به جای می‌‌گذارند که نتیجه آن افزایش وزن و چاقی است.
چربی‌های قهوه‌ای به رنگ شاه‌بلوط هستند و بر خلاف چربی‌های دیگر که انرژی را در خود ذخیره می‌کنند، آنها را می‌سوزانند. سلولهای چربی قهوه ای محتوی مقدار زیادی میتوکندری هستند و یک آنزیم که به آنها امکان رها کردن انرژی دریافتی از مواد غذایی را داده و این انرژی را تبدیل به گرما و حرارت می‌کند.
اخیراَ در مجلات پزشکی این گونه منتشر شده که نه فقط چربی‌های قهوه‌ای در افراد بالغ وجود دارد و موردی عادی است بلکه برای متابولیسم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و افراد جوان‌تر و لاغرتر دارای چربی قهوه‌ای بیشتری نسبت به افراد پیرترو چاق ترهستند.
بر اساس مطالعات انجام گرفته در سال 2008 که در نشریه متابولیسم سلولی منتشر شد، مشخص گردیده که چربی جمع شده در اطراف ران‌ها و تهیگاه، چربی زیر پوستی نامیده می‌شود که در واقع خطر ابتلای به بیماری قند را کاهش می‌دهد. دکتر سایپس می‌گوید ما براین اعتقاد بودیم که چربی سفید چیزی است که به گونه‌ای بسیار مؤثر باعث ذخیره سازی انرژی می‌گردد ولی ظاهراَ چربی در این قسمت از بدن دچار تحول در ساختار شده است.
گرچه پزشکان معتقدند که اغلب مردم دارای ذخیره چربی سفید بیش از نیاز خود هستند. بد نیست بدانید در ایالات متحده رقم باورنکردنی 34 درصد افراد بالای 20 سال سن را افرادی که به آنها «فربه» می‌گویند تشکیل می‌دهند و بخش اعظمی از آن چربی که در بدن این افراد ذخیره شده از نوع احشایی است که اطراف ارگانهای حیاتی را در بر گرفته و خطر ابتلا به بیماری قند خون و همین‌طور سرطان و سکته را افزایش می‌دهند. برای چنین افرادی کشف چربی قهوه‌ای که مرکز تجمع آن در گردن وسینه بوده در واقع نشانه اندکی است از امیدواری برای بهبود. به همین دلیل دانشمندان و محققین از چربی به عنوان یک روش معالجه بالفعل برای درمان فربهی یا obesity استفاده می‌کنند.
فعال کردن چربی
تحقیقات سایپس نشان داده غیر از افراد جوان و لاغر، بانوان نسبت به آقایان دارای دو برابر چربی قهوه‌ای فعال هستند و شاید دلیل آن این باشد که چون بانوان دارای توده‌های ماهیچه‌ای کمتری هستند لذا نیاز به چربی قهوه‌ای بیشتر برای گرم شدن دارند. در حقیقت به نظر می‌رسد درجه حرارت عامل بسیار مهمی در کنترل فعالیت چربی قهوه‌ای باشد .بر اساس مطالعاتی که در کشور سوئد به انجام رسیده مشخص گردیده هنگامی که افراد دو ساعت از زمان خود را در یک اتاق سرد با پوشش لباس کم می‌گذرانند و به طور متناوب پاهای خود را در آب یخ قرار می‌دهند، میزان سوخت وسوز چربی قهوه‌ای آنها 15 برابر بیش از زمانی است که آنها در اتاق با درجه حرارت عادی قرار می‌گیرند. یکی از این افراد که دارای ذخیره چربی قهوه‌ای کافی بود در طی یک سال در این شرایط، وزن خود را به میزان 4 تا 5 کیلوگرم کاهش داد.
محققین آلمانی نیز دریافته‌اند در افرادی که در شرایط آب‌و هوای سرد قرار دارند، از هر 24 نفر 23 نفرشان دارای چربی قهوه‌ای فعال بوده در حالی که قرار دادن همین افراد در شرایط گرم باعث می‌گردد از چربی قهوه‌ای فعال خبری نباشد. ارتباط دیگر فعالیت چربی قهوه‌ای در رابطه با روشنایی روز بوده که در فصول مختلف سال دچار تغییر می‌گردد.
مطالعات انجام گرفته روی حیوانات نیز مشخص ساخته با افزایش فعالیت چربی قهوه‌ای، وزن بدن کاهش پیدا می‌کند. در سال 2009 محققین دانشگاه استهکلم دریافتند موش‌هایی که قادر به تولید چربی قهوه‌ای نیستند میزان افزایش وزن آنها 50 درصد سریع‌تر از موش‌هایی بوده که این قابلیت را دارند. در جریان یک تحقیقات در سال 2008 تعدادی موش تحت رژیم غذایی با میزان چربی بالا قرار گرفتند و در اتاقی قرار داده شدند که درجه حرارت آن چهار برابر بیش از جایی بود که موش‌هایی با همان جیره غذایی در اتاق با دمای حدود 4 درجه سانتی‌گراد قرار داده شدند. محققین تخمین می‌زدند که فقط 2 اونس چربی قهوه‌ای فعال می‌تواند سوزاندن 300 تا 500 کالری انرژی را در روز به همراه داشته باشد. سایپس می‌گوید نیازی نیست شما تأثیر چندانی روی متابولیسم بدن خود داشته باشید. در اینجا این سؤال پیش می اید که چگونه می‌توان چربی قهوه‌ای را بدون قرار دادن پاها در آب یخ به فعالیت وادار کرد؟
یکی از افراد دارای درجه فوق دکترادر انستیتو سرطان دانا- فاربر وابسته به دانشگاه هاروارد به نام«پاتریک سیل» به این مهم پی برده که پروتئینی به نام PRDM-16 در هر سلول چربی قهوه‌ای وجود دارد ولی در سلولهای چربی سفید اثری از آن نیست. هنگامی که او از فعالیت این پروتئین در سلولهای جوان چربی قهوه‌ای جلوگیری کرد و عملاَا آنها را غیر فعال ساخت، مشاهده نمود که آنها تبدیل به سلولهای ماهیچه‌ای شدند. در حال حاضر او مشغول کار روی تشخیص ژن‌هایی بوده که ممکن است بتوانند پروتئین PRDM-16 را فعال کنند.
یکی از مشاوران «سیل» در حال انجام آزمایش روی روش معالجه‌ای است که طی آن پیش ماده (یا ماده متشکله جسم جدید) را که باعث جداسازی چربی‌های سفید شده از حیوانات گرفته و با تزریق پروتئین فعال شده PRDM-16 و سپس با پیوند زدن سلول‌ها مجدداَ به بدن حیوانات، می‌آزماید که آیا این عمل منجر به کاهش وزن می‌گردد؟ ظاهراَدلیلی برای این که چنین اتفاقی روی ندهد وجود ندارد.
ساخت یک قرص جادویی
ساپس و همکاران او تمرکز خود را روی پروتئین های مختلف معطوف کرده‌اند که از جمله آنها پروتئینی است به نام BMP-7 که کمک به رشد استخوان می‌کند. (استخوانها به طور دائمی با چربی در ارتباط هستند) اخیراَ مشخص شده که این پروتئین (BMP-7) باعث افزایش تولید چربی قهوه‌ای شده و در موشها مانع بروز فربهی می‌شود. سازمان غذا و داروی ایالات متحده داروی BMP-7 را برای استفاده در جراحی‌های مربوط به ستون فقرات مورد تأیید قرار داده است بنابراین سایپس در حال آزمایش روی تأثیرات دارو روی بیمارانی است که مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند برای اینکه ببینند آیا باعث افزایش میزان چربی قهوه‌ای نیز می‌گردد؟
اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد باید گفت یک پیشرفت بسیار چشمگیر که ناشی از چندین سال تحقیق بوده به وقوع پیوسته است. در نهایت چیزی که این افراد دسترسی به آن را دارند دارویی است به نام قرص چربی قهوه‌ای Brown Fat Pill دارویی که باعث افزایش فعالیت چربی قهوه‌ای به صورت مولکولی می‌گردد. سایپس می‌گوید دارای بیمارانی هستم که وزنی معادل 182 کیلوگرم دارند و من می‌بایست راهی برای کمک به آنها پیدا کنم. البته آنها تشخیص داده‌اند که چنین دارویی نمی‌تواند به سرعت باعث برطرف کردن مشکلات چاقی شود ولی استفاده از قرص چربی قهوه‌ای به افراد کمک می کند که با سوزاندن روزانه 500 کالری وزن خود را کاهش دهند.
البته تا زمانی که این قرصها در دسترس قرار گیرد راه‌های دیگری برای افراد جهت افزایش فعالیت چربی قهوه‌ای آنها وجود دارد. یکی از متخصصان می‌گوید بعید به نظر می‌رسد که بتوان افراد زیادی را پیدا کرد که علاقه‌مند به انجام معالجه سرد (Cold) باشند اما این کار باعث می‌گردد شما درجه حرارت سیستم گرمایی خانه خود را پایین آورده و حتی افراد درصدی از وقت خود را در زمستان و پاییز در خارج از خانه به سر برند.
مطالعات انجام گرفته ثابت کرده که افرادی که کارشان در فضای آزاد بوده، میزان فعالیت چربی قهوه‌ای آنها بیش از حد میانگین است و لذا نباید این تصور غلط پیش آید که قدم زدن از محل سکونت تا محل کار، آن هم در روز سرد می‌تواند باعث تشدید متابولیسم در بدن گردد.
ادامه انجام مطالعات روی چربی و قائل شدن اهمیت زیادی برای آن همانند سایر ارگانهای مهم بدن به احتمال زیاد منجر به پیدا کردن فرصت‌های جدید خواهد شد. به طور مثال تحقیقات انجام شده در دانشگاه کلرادو آشکار کننده بینش جدیدی در خصوص انجام تمرینات به منظور کاهش وزن است. فعالیت فیزیکی از طریق افزایش حساسیت مغز به تحریک ترشح هورمون‌هایی مانند لیپتین و انسولین باعث کاهش وزن می‌گردد چون کالری بیشتر ی سوازانده می‌شود. فعالیت فیزیکی ممکن است سبب گردد مغز قابلیت جذبی بیش از آنچه که هورمون‌هایی مانند انسولین به آن دیکته می‌کنند، پیدا کند.
شاید این امکان نیز در آینده به وجود آید که قرص‌های تمرین و ورزش نیز به بازار بیابند. که البته به نظر خنده‌آور و مضحک می‌رسد.
منبع:ماهنامه نوآور، ش 68