این خانه متعلق به میرکاظم خان حاکم حکومت محال ثلاثه مرزی، محال ویلکیچ (مرکز آن نمین) محال تالش ( مرکز آن آستارا) محال اجارود و مغان (مرکز آن گرمی) بوده که حکم خود را از عباس میرزا گرفته و با دختر وی نیز ازدواج کرده بود. وی مرکز حکومت خود را نمین قرار داده و در همین محل اقدام به ساخت بنایی نمود که پس از تملک آن توسط سازمان میراث فرهنگی، این ساختمان در بهمن ماه سال 1387 پس از پایان عملیات مرمتی به عنوان موزه نمین مورد بهره برداری قرار گرفت.
این مجموعه در حال حاضر شامل بخش های زیر می باشد:
خانه اسبقی که در بخش جنوب غربی بنا و چسبیده به آن قرار دارد.
مسجد که در ضلع شمالی میدان و بر روی شیب تپه بنا شده است، بانی مسجد فرخنده خانم دختر عباس میرزا قاجار عیال میر کاظم خان فرزند میر حسن خان بن میر مصطفی خان تالش بوده است.
بازار قدیمی شهر در جوار رودخانه نمین چای، مسجد و میدان اصلی شهر شکل گرفته و جزء بازارهای نیمه باز محسوب می شود که نوسازی شده و هیچ پوششی ندارد.
میدان، فضای باز وسیعی که دارای محدوده ای کم و بیش معین می باشد و در محل تقاطع راههای اصلی شهر قرار گرفته و دارای کارکرد ارتباطی، اجتماعی، تجاری و مرکز تجمع مردم شهر در ایام خاص محسوب می شود.
تاریخچه بنا:
الف: دوره مهرانیها:
این دوره به تاریخ تمدن های اولیه ایران مربوط می باشد، شناسایی دلمن ها در منطقه و قلعه و باروی قدیم نمین مربوط به دوران باستان و دوران اسلامی می باشد.
ب: عهد میرمصطفی خان تالش:
مناطق تحت نفوذ میر مصطفی خان شامل منطقه تالش، اجارود، مغان، ویلکیج و سایر مناطق این نواحی می باشد که خانه هایی در نمین داشته اند تا به کارهای حکومتی رسیدگی نمایند.
ج: دوره بعد از میرکاظم خان:
– نسل اول ساخت و ساز: خانه قدیمی سیف الملک که تخریب شده است.
– نسل دوم : بنای دیوانخانه جهت رتق و فتق امور و احداث مسجد توسط فرخنده خانم عیال میرکاظم خان که مهریه خود را وقف ساخت مسجد می نمایند.
– نسل سوم: یاقوت میرکاظم خان، میراسدا… خان اقدام به احداث ساختمان در سهم الارث پدری می کند و براین اساس ساختمان امروزی صارم السلطنه شکل می گیرد.
– نسل چهارم: با فوت سیف الملک حاکمیت منطقه به خانواده میراسدالله خان برادر ایشان منتقل شده و میرسلیمان خان صارم السلطنه فرزند ارشد وی زمام امور را به دست می گیرد.
عناصر تشکیل دهنده بنا:
1. سردر هشتی
2. حیاط
3. حوض شش ضلعی سنگی با فوتره سنگی
4. اتاقها در بخش تخت بنا
5. اتاقهای بخش شیروانی
6. فضای خدماتی
اتاقهایی که در بخش شیروانی بوده دارای پنجره های رو به نور هستند و نمایی زیبا از شهر قابل رویت است. بنا به روایت اوژن اوبن در کتاب( تاریخ ایران امروز 1907-1906) از بالای این محوطه مناره یک مسجد و گنبد دو باب حمام به چشم می خورد و بقیه مناطق شهر را خانه های ویلایی و باغات میوه احاطه کرده است و در کنار رودخانه صدباب مغازه به چشم می خورد که بازار را تشکیل می دهد.
پروژه صارم السلطنه
طرح مطالعات این پروژه تقریباً از سال 1385 آغاز گردید و در سال 87 به پایان رسیده و در دهه مبارک فجر سال 1387 به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار گرفت.
در بخش موزه آثار تاریخی، باستانشناسی، مردم شناسی و… که از منطقه نمین بدست آمده و یا در ارتباط با منطقه نمین می باشد به نمایش گذاشته شده است. از جمله اشیاء به نمایش در آمده می توان به آثار ذیل اشاره نمود:
– پیکانهای مفرغی
– سکه های مربوط به قرون 4 تا 9 هـ ق و دوران آق قویونلوها و قره قویونلوها
– مخزن باروت مخصوص تفنگ متعلق به دوره زندیه
– اسناد و کتب خطی مربوط به دوره تیموری
– اشیاء بدست آمده از خود بنا
– اشیاء مربوط به دوره صفویه
