تاریخ خبر : 1392/11/7 – تهران – ایرنا – دامنه کوه های سرسبز و دشت های پهناور کوچ نشینان عشایر در کنار طبیعت روح نواز دشت و کوهستان هر بیینده ای را به وجد می آورد؛ در گوشه دیگر حرکت عشایر سمفونی کوچ ایل را می نوازد تا در مکانی دیگر زندگی دیگری آغاز شود.
کوچ با زندگی عشایر گره خورده و اینجا باید محیط و خانه را رها کنی زیرا اقتضای زندگی آنان همین است؛ ماندن و سپس کوچ واژه هایی است که همواره در زندگی عشایر تکرار می شود.
همین کوچ و مهاجرت دنیایی از تجربیات و درس ها به عشایر می آموزد و در سوی دیگر برای گردشگر جذابیت های فراوانی به ارمغان می آورد.
* جذابیت های زندگی عشایر برای گردشگران داخلی و خارجی
مظاهر تکنولوژی هر چند زندگی بکر عشایر را تحت تاثیر قرار داده اما همچنان کوچ نشینان بسیاری سنت ها و ارزش های اصیل ایرانی راحفظ کرده اند که دیدن همین سنت ها جذابیت های بسیاری برای گردشگران داخلی و خارجی دارد. عشایر مهمان نواز بوده و سنت را نیز گرامی می دارند.
یکی از جاذبه های منحصر به فرد ایران در اکوتوریسم (طبیعت گردی)، گردشگری عشایر است اما با وجود غنی بودن فرهنگ عشایر هنوز سفر به مناطق عشایری در سبد زندگی ایرانیان قرار نگرفته است.
ایران یکی از محدود کشورهای جهان است که هنوز عشایر گوچنده در آن بسر می برند؛ آنان برخلاف اقتصاد روستایی که بر پایه زمین، آب و کشاورزی استوار است از راه دام و مرتع به گذاران زندگی می پردازند.
زندگی عشایر کشور مملو از تلاش، سخت کوشی و مبارزه با ناملایمات طبیعت است که این صحنه ها برای گردشگران بسیار دیدنی و جذاب است.
اقتصاد عشایر کشور از راه دامداری می گذرد و چنانچه گردشگری عشایری در این مناطق پا بگیرد کمک زیادی به معیشت آنان می کند.
با اینحال هر چند در برخی از استان های کشور، جشنواره های عشایری برگزار می شود اما تاکنون این موضوع هیچ کمکی به افزایش گردشگران به این مناطق نکرده است.
*جمعیت عشایر و نقش آنان در اقتصاد کشور
در حال حاضر حدود 212 هزار خانوار عشایری با جمعیتی حدود یک میلیون و 200 هزار نفر در کشور زندگی می کنند؛ آنان 20درصد مواد پروتئینی و سایر فرآورده های دامی و 35 درصد صنایع دستی کشور را تولید می کنند.
قالی باقی، پشم چینی و جاجیم باقی از صنایع دستی عشایر کشور است.
* محدوده جغرافیایی عشایر
در زمان حاضر عشایر کشور در شش حوزه شمال غرب، غرب، جنوب و جنوب غرب، جنوب شرق، شمال شرق و جنوب البرز پراکنده هستند.
عشایر حوزه شمال غرب در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان ساکن هستند که مهمترین ایلات آن شاهسون و جلالی ساکن است.
حوزه غرب شامل استان های همدان، ایلام، کرمانشاه، لرستان، و شمال خوزستان بوده که از مهمترین ایلات آن ذلکی و ممیوند است.
عشایر حوزه جنوب و جنوب غرب نیز در محدوده استانهای چهارمحال و بختیاری، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و خوزستان حضور دارند که از مهمترین ایلات آن بختیاری و قشقایی است.
حوزه جنوب شرق در محدوده استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان قرار دارد که از مهمترین ایلات آن افشار و جبال بارزی است.
عشایر حوزه شمال شرق نیز در محدوده استان های گلستان، خراسان شمالی و سمنان ساکن هستند که از مهمترین ایلات آن سنگسری و ترکمن است.
حوزه جنوب البرز و حواشی دشت کویر شامل استان های تهران، قم و مرکزی بوده که مهمترین ایلات آن سنگسری و هداوند است.
** گردشگری عشایر مغفول مانده است
ناصر رضایی کارشناس گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز یکشنبه درگفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: گردشگری عشایر یکی از پتانسیل عظیم ایران محسوب می شود که در کشور مغفول مانده است.
وی افزود: اکنون جمعیت عشایر کشور نسبت به قبل کمتر شده و آنان ترجیح می دهند یکجانشین شوند و کمتر کوچ کنند.
رضایی درعین حال گفت که عشایر ایران از معدود عشایر دنیا است که هنوز فرهنگ کوچ نشینی را بطورکامل رها نکرده و زندگی آنان مملو از دیدنی ها و جذابیت های فراوان برای گردشگری است.
این کارشناس گفت: باتوجه به اینکه زندگی عشایر در دل طبیعت جریان دارد بنابر این می تواند در بحث طبیعت گردی نیز مورد توجه قرار گیرد و گردشگران زیادی به خود جذب کند.
رضایی به دلایل مغفول ماندن گردشگری عشایری در کشور اشاره کرد و افزود: برای گردشگری عشایر حداقل امکانات در کشور وجود دارد و برای توسعه این نوع گردشگری باید یکسری امکانات و تسهیلات فراهم آید.
وی گفت: عشایر ایران بسیار میهمان نواز بوده و اغلب آنان آداب و رسوم و سنت های خود را حفظ کرده اند.
این کارشناس در خصوص توسعه گردشگری عشایر گفت: برای توسعه این شاخه گردشگری باید تبلیغات و بازاریابی را در برنامه ها قرار داد در حالی که اکنون این بخش بدون توجه رها شده است.
وی به تشویق علاقه مندان برای حضور در مناطق عشایری اشاره کرد و گفت: برای رونق این نوع گردشگری باید مناطق عشایر نشین و ظرفیت های آن برای گردشگران معرفی و شناسایی شود تا آنان به این مناطق سفر کنند.
رضایی اظهارداشت: برای توسعه گردشگری عشایر باید فرهنگسازی کرد و گردشگران نیز باید با حفظ آداب و رسوم عشایر، از ورود به حریم خصوصی آنان خودداری کنند.
این کارشناس به توسعه گردشگری در کشور اشاره کرد و گفت: باید کشور از گردشگری یک بعدی خارج شود و همه شاخه های گردشگری ازجمله گردشگری عشایر مورد توجه قرارگیرد.
وی افزود: بسیاری از افراد هنوز اطلاعات درستی از عشایر کشور ندارند و باید به معرفی و شناسایی این قشر زحمتکش در جامعه اقدام کرد.
رضایی تصریح کرد آداب و رسوم این قشر دست نخورده باقی مانده و شناسایی و معرفی این اقشار در کتاب های درسی مدارس کشور نیز خالی است.
وی گفت: لباس های رنگارنگ، سنت ها، تولیدات و شیوه زندگی عشایر از جاذبه های زندگی عشایر بوده که جذابیت های خاصی به این منطقه بخشیده است.
این کارشناس افزود: نقش عشایر در اقتصاد و فرهنگ جامعه نادیده گرفته شده است بطوریکه اکنون عشایر بزرگترین دامداران کشور هستند و آنان بخش اعظم لبنیات و صنایع دستی کشور را تولید می کنند.
گردشگری عشایری یکی از نوین ترین زیر شاخه های گردشگری است که چشم اندازهای مناطق عشایری و مهمتر از آن نحوه زندگی و آداب و رسوم عشایر می تواند برای جامعه یکجانشین و خسته از رفتارهای تکراری جذابیت خاصی داشته باشد.
این نوع گردشگری درصورت برنامه ریزی اصولی و شناسایی مزیت ها و محدودیت های گردشگری عشایری، می تواند نقش موثری در توسعه و تنوع بخشی به اقتصاد منطقه ای و به خصوص جامعه کوچ نشین، داشته باشد.
