دلیل مراجعه نکردن بسیاری از زوج ها به مشاور، ترس از گفته ها و را ه حل هایی است که مشاور به آنها ارائه می کند. همه ی ما یکی از اصلی ترین دلایل مراجعه به مشاور خانواده را، وجود یا شروع اختلاف در زنگی مشترک می دانیم و تا زمانی که کارد به استخوان نرسد، به مشاور فکر نمی کنیم. عجیب تر اینکه، گاهی حتی تیغ تیز مشکلات، گوشت و پوست مان را پاره پاره می کند، اما باز هم از مشاور، روانشناس و روانپزشک کمک نمی گیریم. شاید می ترسیم که دیگران به ما انگ دیوانگی، افسردگی، شکست و... بزنند و همین ترس مسخره، موجب می شود همین طور ادامه بدهیم تا به آخر خط برسیم. هر چند در اغلب موارد دلیل مراجعه ی زوج ها به مشاور، بروز اختلاف در زندگی آنهاست، اما مشورت با مشاور، روانشناس و روانپزشک نباید فقط محدود به زمان بروز اختلاف شود. در واقع مشاور می تواند مانند یک دوست، همواره همراه مان باشد و ما را برای زندگی بهتر و نه لزوماً حل اختلاف، یاری کند. در این مقاله به مشاوره و زمان مناسب آن و دلایل و ضرورت های کمک گرفتن از مشاور بیشتر آشنا می شویم. درست است که هزینه ی مراجعه به مشاور در مقایسه با درآمد بسیاری از ما بالاست، اما وقتی برای ادامه ی مسیر زندگی این قدر از نظر روحی-روانی خسته و افسرده ایم که توان برداشتن حتی یک قدم دیگر را نداریم، باید چه کار کنیم؟
متأسفانه در کشور ما برخلاف بسیاری از کشورهای جهان، این هزینه ها، لوکس و تجملی به نظر می رسد و به همین دلیل بسیاری از مردم ما (به ویژه زوج های جوان) با وجود مشکلات فراوان به مراکز مشاوره مراجعه نمی کنند. اما فراموش نکنیم اگر هزینه کردن بتواند (که حتماً هم می تواند) مشکلات زندگی مشترکمان را برطرف کند، باید با کاستن از مخارج غیر ضروری، هزینه ی مراجعه به مشاوره را تأمین کنیم.
مشاور ترسناک نیست
شاید این حرف کمی عجیب به نظر برسد، اما بررسی ها نشان می دهد بعضی از زوج ها به دلیل ترس از مشاوره به مشاور مراجعه نمی کنند! این افراد عقیده دارند گفته های مشاور و تعیین خط مشی مشخص برای آنها، آزادی عمل شان را سلب می کند و همین سلب آرامش و آسایش ناشی از عمل به گفته های مشاور، زندگی زناشویی را بیش از پیش دچار مشکل می کند. تردیدی نیست که با مراجعه به مشاور، راهکارهای جدیدی از سوی مشاور برای رفع مشکلات زندگی ما ارائه می شود، اما این راهکارها به هیچ وجه عاملی برای سلب آرامش و آسایش نیست. دلیل آن هم این است که اولاً این راهکارها به صورت پیشنهاد مطرح می شوند و ما می توانیم با مشورت بیشتر و در میان گذاشتن نظراتمان با مشاور، بهترین راهکار را انتخاب کنیم. در ثانی اگر قرار بود زندگی ما با رفتارها و قوانینی که در حال حاضر به آنها پایبند هستیم به خوبی ادامه یابد، مشکلی در زندگی مان به وجود نمی آمد که برای رفع آن از مشاور کمک بخواهیم. پس باید تغییر کنیم. مشاور بر اساس اطلاعات و داده های ما، راهکارهای رفع مشکل را ارائه می کند، پس ترس از شکست مجدد، ناکارآمدی راهکارهای مشاور، سلب آسایش و آرامش به دلیل عمل به راهکارهای مشاور و ترس و اضطراب بی دلیل است. برای آنکه پس از مراجعه به مشاور بهترین نتیجه را بگیریم دو نکته را از یاد نبریم:
1-مراجعه به مشاور باعث سلب آرامش و آسایش ما نمی شود، بلکه به زندگی و رفتارهای نادرست ما جهت می دهد و آنها را اصلاح می کند.
2-شکست مجدد پس از مراجعه به مشاور، زمانی رخ می دهد که مشکلات را به درستی با مشاور در میان نگذاریم. اطلاعات نادرست یا ناقص ما، مشاور را سردرگم می کند. بدون ترس و خجالت همه ی آنچه را که باید بازگو کنیم، با مشاور در میان بگذاریم.
چه وقت مشاور را ببینیم؟
بعضی از ما آن قدر تعلل می کنیم تا کار به جای باریک برسد و بعد سراغ دوا و درمان می رویم. این دست دست کردن و تعلل بی دلیل، برای حل مشکلات روحی-روانی بیشتر دیده می شود؛ شاید چون پوسیدن و خرد شدن اعصابمان را نمی بینیم! بنابراین لازم است تا به محض قرار گرفتن در هر یک از این شرایط، در اولین فرصت از مشاور کمک بگیریم:
-تصمیم به آغاز زندگی مشترک؛ حتی اگر هیچ مشکل خاصی احساس نمی کنیم.
-در سال های نخست ازدواج، پنج تا هشت سال اول زندگی حساس ترین دوره ی زندگی مشترک است.
-تولد نوزاد یا تصمیم به انتخاب کودکی به عنوان فرزند خوانده.
-پذیرش نقش پدر یا مادر خواندگی.
-نازایی زن یا مرد.
-ابتلا به بیماری های حاد و خاص، اعم از جسمی یا روحی-روانی.
-شروع دوران یائسگی.
-خیانت یا ترک زندگی مشترک، توسط یکی از طرفین به هر دلیلی.
-جدایی، اعم از جدایی قانونی (طلاق) یا جدایی عاطفی (طلاق عاطفی).
-مشکلات اقتصادی؛ به ویژه اگر تأثیر شدیدی بر روند عادی زندگی گذاشته باشند.
-مشکلات مختلف اعم از اختلاف در مسائل جنسی، تفاوت های فرهنگی، فردی و اجتماعی و هر نوع ناهماهنگی در زندگی مشترک.
انتخاب مهم است
روانشناسان معتقدند شرط اول و مهم قبول حرف و راهنمایی کسی، اطمینان به اوست. درباره ی مسائل درمانی (اعم از روانپزشکی یا پزشکی) اطمینان مراجع به پزشک یا مشاور، نکته ی حائز اهمیتی است و تأثیر بسزایی در روند درمان بیمار دارد. بنابراین باید مشاورمان را انتخاب کنیم. مشاور باید در ما احساس امنیت، اعتماد و آرامش ایجاد کند؛ در غیر این صورت مطمئن باشیم که از مشاوره نتیجه یی نخواهیم گرفت. در اینکه همه ی مشاوران، روانشناسان و روانپزشکان به کارشان مسلط هستند، شکی نیست، اما مهم برقراری ارتباط دو طرفه بین بیمار و درمانگر است. این انتخاب می تواند با کمک گرفتن از افراد مورد اطمینان مثل دوستان و اقوامی که قبلاً به مشاور مراجعه کرده اند یا با کسب اطلاعات از مراجعان مشاور صورت بگیرد.
چند بار مراجعه کافی است؟
معمولاً برای اغلب زوج ها، هفته یی یک بار وقت مشاوره تعیین می شود. استاندارد دفعات مراجعه نیز بین دوازده تا بیست جلسه و زمان معمول نیز بین یک تا یک و نیم ساعت در هر بار مراجعه است. اما این زمان ها و دفعات قراردادی است و اصل، تشخیص مشاور است. تشخیص نحوه ی مراجعه (تک نفری یا دو نفری) نیز به عهده ی مشاور است. بنابراین پس از انتخاب مشاور و مراجعه، کاملاً با مشاور و تصمیم های او هماهنگ شویم تا بتوانیم به بهترین نتیجه در حداقل زمان ممکن برسیم.
چه می گوییم و چه می شنویم؟
هر چند هر یک از مشاوران روش های خاصی برای خود دارند و گفت و گو با مراجعان را به شیوه ی خاص خود آغاز می کنند، اما یکی از شاخص ترین روش های شروع، پرسش و پاسخ های رد و بدل شده بین مشاور و مراجع است. از شاخص ترین پرسش ها می توان به این موارد اشاره کرد:
-«دلیل انتخاب همسر»: هدف از این پرسش آگاهی از معیارهای زن و شوهر برای انتخاب طرف مقابل است. این آگاهی به مشاور کمک می کند تا با روحیه ی ما بیشتر آشنا شود.
-گفت و گو درباره ی مشکل یا مشکلاتی که زندگی زناشویی ما را دچار التهاب و تلاطم کرده است. دقت کنیم تا به درستی و به دور از هر گونه خجالت، مسائل را با مشاور در میان بگذاریم. در غیر این صورت با ندادن اطلاعات کافی یا دادن اطلاعات نادرست و ناقص، مشاور را گمراه می کنیم.
-پرسش درباره ی ویژگی ها، نقص ها و خصوصیات رفتاری خود و همسرمان.
-نقاط ضعف و قوت زندگی مشترک مان.
-پرسش درباره ی گذشته ی ما و همسرمان در دوران مجردی.
-کسب اطلاعات درباره ی سایر روش های درمانی که پیش از این انجام داده ایم. (اعم از درمان های دارویی یا روان درمانی یا مشاوره یی)
و در نهایت اینکه مراجعه به مشاور، روانپزشک و روانشناس، نیمی از راه درمان و از میان برداشتن مشکلات است. نیم دیگر، ما و رفتارهای ماست که می تواند برنامه و راهکارهای ارائه شده توسط مشاور را به نتیجه برساند. بنابراین زن و شوهر و مشاور سه رأس یک مثلث هستند که باید با همکاری هم، مثلث موفقیت را بسازند.
منبع: نشریه 7 روز زندگی شماره 83