تغذیه یک علم جوان است و با تحقیقات گسترده در مورد مواد غذایی و تأثیرات آن بر بدن انسان، رابطه ای مستقیم دارد و هر روز شاهد افزایش اطلاعات دانشمندان در زمینه مواد خوراکی و آشامیدنی هستیم که مسلماً این موضوع بر اثر پیشرفت علوم و فنون آزمایشگاهی و افزایش مستمر آگاهی ها در عالم مواد غذایی توسط متخصصان است.
رژیم های گیاه خواری می توانند سودمند باشند، اما به شرط این که درست و دقیق برنامه ریزی شده باشند. گیاه خواران با یک برنامه غذایی مناسب می توانند خطر بیماری هایی چون چاقی، فشار خون بالا، یبوست و سرطان کولون( بخشی از روده بزرگ) را کاهش دهند و در صورتی که گیاه خواران برنامه ضعیفی داشته باشند، خطر بیماری هایی چون پوکی استخوان، نرمی استخوان، کم خونی مربوط به آهن و ویتامین B12 و کندی رشد کودکان را می توان انتظار داشت.
گیاه خواران به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند:
گیاه خوار محض (Vegans):
گیاه خوارانی که گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و لبنیات نمی خورند.
لاکتووگان (vegetarians Locto):
گیاه خوارانی که لبنیات هم می خورند.
اووگان ( Ovovegetarians):
گیاه خوارانی که تخم مرغ هم می خورند.
لاکتواوو گاگیاه خوارانی که تخم مرغ هم می خورند.
لاکتواوو گان( Lacto-ovevegetarians):
گیاه خوارانی که تخم مرغ و لبنیات هم می خورند.
نیمه گیاه خوار( Semi-vegetarians):
گیاه خوارانی که ماهی و مرغ هم مصرف می کنند، ولی گوشت قرمز را مصرف نمی کنند.ی را نخورید، باید بدانید که حتماً نیاز به تکمیل این نوع رژیم دارید و این کار فقط به شرطی مورد تأیید است که برای حفظ سلامتی، مواد مغذی لازمی را که در محصولات با منشأ حیوانی وجود دارد به نوعی تأمین کنید. از این رو ملزم به دریافت موادی از جمله انرژی کافی، پروتئین، کلسیم، ویتامین D، آهن و ویتامین B12 هستید.
در زنان به خصوص زنان باردار، شیرده و همچنین کودکان، نیاز به برنامه ریزی دقیق تری وجود دارد و ویتامین ها و املاح بیشتری به صورت مکمل های غذایی برای شان پیشنهاد می شود. البته این برنامه ریزی باید به وسیله یک کارشناس و متخصص علوم تغذیه محاسبه و انجام شود. بدین وسیله می توان با محاسبه میزان مصرف قابل قبول انرژی، ضمن تأمین مواد مغذی ضروری بدن، به یک رژیم صحیح و الگوی مناسب مصرف دست یافت.
گیاه خواران ضمن استفاده از سبزیجات و میوه جات، به دلیل مصرف نکردن گوشت، باید از جانشین های گوشت بهره مند شوند که عبارتند از: حبوبات( مانند عدس و لوبیا)، مغزها( مانند گردو و فندق) و تخم مرغ.
نکته خیلی مهم برای این دسته از مردم و طراحان برنامه غذایی شان، اعتدال در مصرف و آشنایی با نوع و ارزش غذایی مواد مصرفی است.
اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم و بر اساس آخرین تحقیقات و بدون جانبداری از گروهی خاص اعلام نظر کنیم، باید بگوییم بدن انسان با پیچیدگی های فراوان خود، نیازمند تأمین انرژی و حفظ سلامتی خود برای تداوم حیات است و در واقع برای دستیابی به این مهم نیازمند تأمین تمامی املاح، آب، الکترولیت ها، ویتامین ها، کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها می باشد. لذا بهتر است از تمام گروه های غذایی( به شرط رعایت اعتدال در مصرف) استفاده کند. لازم به توضیح است که استفاده از بعضی مواد غذایی خاص، به تنهایی پاسخگوی تمامی نیازهای بدن نیست. همان گونه که عامه مردم فکر می کنند با رژیم های لاغری غیرعلمی و قلابی به سرعت لاغر می شوند( که گاهی این چنین نیز هست)، اما از این موضوع غافل هستند که به دلیل عدم محاسبات دقیق برای تأمین انرژی مورد نیاز بدن، ضمن مواجه کردن بدن با گرسنگی شدید، دچار عوارض گوناگون و انواع بیماری ها و سوء تغذیه می شوند یا با ایجاد اختلال در سیستم های مختلف بدن به ویژه سیستم دفاعی بدن، زمینه ابتلا به بیماری ها را هموار می سازند.
در صورتی که کسی بخواهد بر اساس سلیقه خود، نوع خاصی از تغذیه مانند گیاه خواری را پیش بگیرد، باید بداند که ترجیحاً چنین رژیم هایی برای کودکان، زنان باردار و زنان شیرده پیشنهاد نمی شود، مگر به شرط تأمین انرژی لازم برای رشد و نمو و تأمین مواد مغذی یاد شده. البته چنین رژیم هایی برای کسانی که بخواهند به صورت مقطعی وزن خود را کاهش دهند و به وزن ایده آل برسند، مناسب می باشد. البته لازم است پس از پایان این مرحله مقطعی، تحت نظر یک کارشناس مجرب تغذیه، وزن ایده آل خود را با یک رژیم متعادل حفظ کنند.
به هر حال هیچ رژیم جادویی ای وجود ندارد و برنامه غذایی باید بر اساس محاسبات صحیح و علمی و رعایت اعتدال در مصرف انواع مواد غذایی باشد( ضمن داشتن یک برنامه فعالیت بدنی و ورزشی مناسب).
منبع:کوچه ما، شماره 11