چِنِشت، یکی از روستاهای دهستان نهارجان بخش مود شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی است.
روستای چنشت به لحاظ پوشش محلی به سرزمین رنگهای ایران معروف است با جاذبه‌های زیبای طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی شناخته می‌شود.
این روستا به دلیل مورفولوژی خاص و موقعیت جغرافیایی آن و همچنین داشتن مردمی با آداب و رسوم ویژه، وجود امامزاده سید حامد علوی و دو غار معروف، کلکسیونی از انواع جاذبه‌های گردشگری را درخود جای داده است که در اغلب ایام سال گردشگران زیادی از استان و خارج از استان را در خود جای می‌دهد.
چنشت در میان رشته کوه باقران قرار گرفته و فاصله آن تا بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی، 60 کیلومتر است.
روستای چنشت در ادوار گذشته تاریخی جزء دهستان نهار جان بوده، در حال حاضر از توابع شهرستان سر بیشه است.
به علت وجود چهار رودخانه فصلی در این روستا، نام آن «چند شط» بوده که به مرور زمان تبدیل به چنشت شده‌است.
چنشت را هم وزن «بهشت» می‌دانند، که پیش از این به علت زیبایی طبیعی و وجود چهار رودخانه فصلی و نیز سرسبزی آن، گروهی از دامداران در سالیان دور، این منطقه را جهت سکونت خود برگزیدند و به مرور زمان، نام کنونی را به خود گرفته است.
روستای چنشت به علت قرار گرفتن در میان 4 رودخانه و نیز کوهستانی بودن آن، دارای باغات و مزارع بسیاری است. آب و هوای آن معتدل کوهستانی بوده که از زمستان‌های سرد و تابستانهای خنک برخوردار است.
ارتفاع آن از سطح دریا برابر 2150 متر است. بافت مسکونی روستا، آرامگاه یا مزار سیدحامد علوی و فرزندانش، غار چنشت و چهل چاه از جمله آثار تاریخی این روستا هستند.
استقرار روستا در منطقه میانکوهی، چشم‌انداز کوهستانی زیبا و جذابی به آن بخشیده است روستا در میان باغات گردو و دیگر میوه‌ها محصور شده است و مناظر زیبایی از تلفیق طبیعت و بافت مسکونی پدید آورده است.
بافت مسکونی روستا، آرامگاه یا مزار سید حامد علوی و فرزندانش، غار چنشت و غار چهل چاه از جمله آثار تاریخی این روستا هستند.
در این روستا و در دامنه کوه دو غار به نام غار “چنشت” و غار “چهل چاه” وجود دارد، غار چنشت در شمال روستا قرار گرفته و در اثر زمین لرزه‌های رخ داده در طول تاریخ، ایجاد شده است و حدود 60 متر طول دارد.
عبور از مناطق مختلف غار چنشت به سختی امکان پذیر است، در این غار بازمانده اجساد، استخوان‌های درهم شکسته انسان، ابزار و پارچه، چرخ نخ ریسی و ظروف مربوط به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد به چشم می‌خورد.
همچنین بازمانده اجساد “سید حامد علوی” و فرزندانش در این غار یافت شده و به بیرون غار انتقال یافته است.
غار چنشت بنا به اسناد تاریخی در سال 614 هجری قمری توسط “سید محمد مشعشع” کشف شد، وی پس از کشف نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و فرزندانش (که از خاندان وی بودند) به بیرون این غار اقدام کرد و آرامگاهی برای آنها در روستای چنشت بنا شد.
سید حامد علوی و فرزندانش از شیعیان دوران خلافت عباسی بودند که به ناگریز در این غار پنهان شده و سرانجام توسط سربازان حکومت عباسی در داخل غار کشته می‌شوند.
در دهه 1340 خورشیدی گروهی از زمین شناسان و باستان شناسان آمریکایی و ایرانی برای مطالعات غارهای چنشت به این منطقه می‌آیند.
در فاصله صد متری غار چنشت، غار دیگری به نام چهل چاه وجود دارد که در آن استخوان اجساد 14 مرد و زن و کودک مشاهده می شود به نظر می رسد، در غار پس از پناه بردن این افراد به داخل آن، با گل اندود شده و راه فرار آنها بسته شده است.
غار چهل چاه در مجاورت غار چنشت واقع شده و بیش از هزار و چهار صد سال قدمت دارد براساس متون تاریخی نخستین بار، حدود 600 سال پیش توسط سید محمد مشعشع کشف شده است در وسط غار، حوضی ساخته شده از آجر و سنگ و آثار زندگی انسان مانند سفال، چوب و پارچه بجا مانده است.
بقعه سید حامد علوی از اماکن تاریخی و مذهبی این روستا است بنابر روایات، وی از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بوده است که توسط عمال خلیفه عباسی در چنشت زخمی و در محل بیتوته خود یعنی غار چنشت فوت کرده است.
پس از کشف غار، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و دو فرزندش به درون بقعه‌ای که به این منظور ساخته شده بود، اقدام می شود این بقعه هم اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم منطقه به شمار می رود از دیگران امکان مورد احترام مردم روستا، بقعه بی بی زینب خاتون است که در هفت کیلومتری روستای چنشت واقع شده است.
لباس مردم این روستا از نوع خاصی است که کمتر در نقاط دیکر استان خراسان جنوبی یافت می‌شود. البته لباس مردان در چند سال اخیر به لباس سایر مردم منطقه شبیه شده‌است. اما بزرگان و پیران از لباس دیگری که شامل یک پالتوی بلند که تمام بدن را می‌پوشد و شال سر و در برخی مواقع از کلاه معمولی استفاده می‌کنند.
روستای تاریخی چنشتلباس زنان آنها از رنگهای شاد و متنوع تشکیل شده و شامل سه قسمت چارقد قرمز یا آبی گلدار، کلاه نقره‌ای و نقره دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگهای سبز و قرمز یا آبی است که امروزه بیشتر در مراسمها از ان استفاده می‌نمایند.
مردم روستای چنشت به ویژه زنان و دختران اغلب از پوشاک محلی و سنتی استفاده می کنند دختران چنشتی از لباس‌های بلندی مانند دامن پاچین دار، قبای بلند، روسری و سربند و شلیته‌های خراسانی استفاده می کنند.
تنوع رنگ در لباس‌های محلی مردم روستا جلوه خاصی به آنها می بخشد به طوری که به روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده اند.
شغل اصلی مردم روستا کشاورزی و دامداری است . زنان این روستا به صنایع دستی علاقه و اشتغال دارند بر خی از مردم به شغل قالی بافی و فرش بافی نیز اشتغال دارندو در ایام بهار و تابستان مردم به جمع آوری داروهای گیاهی در کوهستانهای اطراف مشغول می‌باشند.
روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی، کمتر دچار تحولات و تغییرات فرهنگی شده و فرهنگ روستایی آن محفوظ مانده است.
مهم‌ترین صنایع دستی روستای چنشت، شامل انواع فرش‌های دست‌باف، قالیچه‌های کوچک و گلیم‌های زیبا است ریسندگی، گیوه دوزی، سبدبافی، زیلوبافی و جاجیم بافی از دیگر صنایع دستی قدیمی این روستاست که به مرور زمان به شدت کاهش یافته است.
سوغاتیهای معروف روستای چنشت عبارتند از: زعفران، کشک محلی، زرشک، گردو و بادام خشک، میوه‌های خشک، قالیچه‌های بسیار کوچک و نوعی گبه نیز از دیگر سوغاتیهای این روستا است.
از غذاهای رایج و لذیذ این روستا می‌‌توان به انواع آش‌ها، آبگوشت‌های محلی، اشکنه و کشک محلی اشاره کرد.
