ریواس و کنگر؛ هدیه‌های بهار

آذین کریم زاده؛ کارشناس ارشد تغذیه

ریواس

ریواس با طعم ترش و ساقه‌های خوشرنگ به همراه بهار می‌آید، با توجه به خواص فراوان این گیاه بهتراست جایی برای آن در برنامه غذایی‌تان فراهم کنید. ریواس گیاهی است از تیره‏ ‏ترشک‏ها که به طور وحشی در اطراف رودخانه‌ها رشد ‌کرده و این روزها نیز توسط کشاورزان کشت می‌شود.

موارد پرهیز از مصرف ریواس

تا اینجا از خواص ریواس و دلایلی برای مصرف آن صحبت کردیم اما بعضی افراد باید از مصرف ریواس پرهیز کنند به عنوان مثال افرادی که به سنگ‌های کلیوی اگزالاته مبتلا هستند باید ریواس را از برنامه غذایی خود حذف کنند، هم چنین مادران شیرده باید آگاه باشند که ممکن است مصرف ریواس توسط آنان در دوران شیردهی باعث اسهال در نوزادشان شود. اما در عین حال مصرف ریواس در کودکان برای رفع یبوست بسیار کمک‌کننده است.

خواص غذایی ریواس

ریواس حاوی مقدار زیادی کلسیم و پتاسیم است بنابراین می‌تواند به خوبی فشار خون را تعدیل کرده و به تنظیم آن کمک کند. ریواس تاثیر بسیار خوبی بر دستگاه گوارش دارد چرا که ترشحات اسیدی معده را تنظیم کرده و با تحریک ترشح نمک‌های صفرای در هضم و جذب چربی‌ها موثر است بنابراین افرادی که به ناراحتی روده و سوء جذب چربی دچار هستند جهت تامین ویتامین‌های محلول در چربی و بهبود هضم و جذب چربی‌های مفید غذایی می‌توانند از ریواس کمک بگیرند.

هم چنین ریواس در تحریک ترشح انسولین از لوزالمعده موثر است و می‌تواند به تنظیم قند خون در بیماران دیابتی کمک کند به علاوه ریواس فیبر بالایی دارد و می‌تواند در تنظیم قند و چربی خون موثر باشد هم چنین فیبر بالا و انرژی اندک ریواس می‌تواند بدون دریافت کالری اضافی احساس سیری ایجاد کرده و به کاهش وزن کمک کند.

اگر به یبوست مبتلا هستید بهتر است هفته‌ای دو تا سه بار ریواس مصرف کنید. ریواس و آب آن در درمان تب، بی‌اشتهایی و یرقان به کار می‌رود که بهتر است آب ریواس در ترکیب با آب هویج، کرفس، خیار و سیب مصرف شود. ریواس ویتامینC بالایی دارد و به ترمیم زخم‌ها کمک می‌کند بنابراین پس از عمل جراحی و یا سوختگی و هرگونه آسیب وارده به پوست و بافت‌های بدن بهتر است از ریواس کمک بگیرید، هم چنین مصرف ریواس پس از جراحی‌های چشم و یا موارد ابتلا به کاتاراکت یا آب مروارید می‌تواند در تسریع بهبود چشم کمک‌کننده باشد.

ریواس سرشار از انواع ترکیبات آنتی‌ا کسیدان است که می‌تواند در پیشگیری از پیری، بیماری‌های قلبی عروقی، انواع سرطان و مقاومت بدن در برابر آلودگی هوا موثر باشد.

موارد پرهیز از مصرف کنگر

زنان باردار، کودکان و افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی یا کلیوی بهتر است از مصرف کنگر پرهیز کنند. مصرف برگ‌های کنگر باعث انقباض کیسه صفرا می‌شود بنابراین افرادی که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند، نباید کنگر مصرف کنند؛ چرا که افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود. همچنین کسانی که نسبت به کنگر یا ماده سینارین حساسیت دارند، باید از مصرف این گیاه خودداری کنند. 

کنگر

کنگر  نیز از سبزیجات فصل بهار بوده که گیاهی است خودرو، و برگ‌هایی خاردار و ساقه‌هایی ضخیم شبیه به کرفس دارد. بر اساس طب سنتی اروپا، برگ‌های کنگر افزایش دهنده ادرار ( دیورتیک) و محرک کلیه‌ها هستند، هم چنین تحریک ترشح صفرا از کبد و انقباض کیسه صفرا از دیگر خواص این گیاه است. در ایران ماست و کنگر از پیش غذاهای محبوب بهار بوده و خورش کنگر نیز در فصل بهار قابل تهیه است.

خواص غذایی کنگر

در عصاره برگ کنگر ماده‌ای به نام سینارین وجود دارد که باعث کاهش سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید خون می‌شود، بنابراین مصرف کنگر در افراد دچار چربی خون بسیار مفید است. اسید کافیئک از دیگر مواد موجود در کنگر است که در بازسازی کبد نقش بسیار موثری دارد و مصرف آن در افرادی که تحت عمل جراحی برداشت یا پیوند کبد قرار گرفته اند، بسیار کمک کننده است و در افرادی که به هر دلیل دچار آسیب‌های کبدی شده‌اند می‌تواند به عنوان ترمیم‌کننده کبد به کار رود.

کنگر حاوی کربوهیدرات پیچیده غیر قابل هضمی به نان اینولین است که این ماده مسهل می‌باشد. هم چنین اینولین موجود در کنگر، با افزایش باکتری‌های مفید و کاهش باکتری‌های مضر در روده بزرگ باعث بهبود سلامتی و پیشگیری از سرطان روده می‌شود. کنگر حاوی مقدار اندکی سدیم و مقدار زیادی پتاسیم است که می‌تواند در تعدیل فشارخون در افراد مبتلا به پرفشاری خون موثر باشد.

خواص غذایی آرتیشو یا کنگر فرنگی

آرتیشو ترشحات صفراوی را افزایش می‌دهد و با پیشگیری از تجمع چربی در کبد برای بیماران مبتلا به کبد چرب بسیار مفید است. کنگر فرنگی هم مانند کنگر در درمان تب موثر است و مصرف آن به بیماران رماتیسمی و افراد مبتلا به ورم روده جهت از بین بردن نفخ توصیه می‌شود. کنگر فرنگی دارای خاصیت پایین آورنده کلسترول خون است.

کنگر فرنگی نیز مانند کنگر حاوی فیبر بالایی است بنابراین برای کاهش وزن، بهبود یبوست، تنظیم قند خون و تعدیل فشارخون بسیار مناسب است. مشاهده شده است که کنگر فرنگی در بهبود آسم و میگرن موثر است؛ هم چنین در درمان اگزما و بیماری‌های پوستی تاثیر مثبتی داشته است.

آرتیشو  یا کنگر فرنگی

آرتیشو یا کنگر فرنگی نیز از گیاهان بهاری بوده و بومی منطقه مدیترانه است ولی در حال حاضر در بیشتر نقاط معتدل کشت می‌شود. برگ‌های این گیاه ساقه‌ای، پهن و دراز و مشابه برگ‌های کاهوست اما این برگ‌ها ضخیم و گوشتی هستند.