اصلاح ذات البین و رفع اختلاف زوجین

برای پی بردن به اهمیّت این موضوع. همین بس که بدانیم: با اینکه دروغ گفتن کار زشت و عمل ناپسندی است. امّا اهمیّت رفع اختلاف بین زن و شوهر به حدّی است که اگر با گفتن یک دروغ. این اختلاف رفع شده و کدورت به وجود آمده ــ بین آنها ــ به صلح و دوستی بیانجامد. در این صورت شرع مطهّر نه تنها این کار را تجویز نموده بلکه به آن توصیه نیز می نماید.(1)
امام صادق (علیه السلام) فرمود: گوینده ی هر دروغی در روز قیامت مورد مؤاخذه و بازخواست قرار می گیرد. مگر دروغی که باعث ایجاد صلح و دوستی و آشتی بین دو نفر شده باشد.(2)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به این مضمون فرمود: شخصی که برای اصلاح بین دو نفر دروغ بگوید ــ در حقیقت ــ دروغگو نیست. و از دروغگویان محسوب نمی شود.(3)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: بدرستی که خدای عزّ و جلّ دوست دارد دروغی را که باعث اصلاح می شود. و دشمن دارد راستی را که موجب فساد می شود.(4)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: اصلاح ذات البین بهتر است از سالها روزه گرفتن و نماز خواندن.(5)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: اصلاح بین دو نفر شعبه و نمود و نشانه ای از نبوّت است.(6)
امام باقر (علیه السلام) در احوالات امام سجّاد (علیه السلام) فرمود: هر وقت آن حضرت توفیق می یافتند تا بین دو نفر را اصلاح نمایند. پس از آن. سجده ی شکر بجا می آوردند.(7)
اجر و ثواب رفع کدورت و اختلاف فیما بین زوجین و برقراری صلح و دوستی و آشتی بین آنها
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: شخصی که در راه اصلاح بین زن و شوهری می کوشد و به آن اقدام می ورزد خدای متعال به او ثواب هزار شهیدی که در راه خدا به شهادت رسیده اند کرامت می فرماید.
و خدای متعال ــ برای هر قدمی که در این راه برمی دارد و برای هر کلمه ای که برای این کار در سخنانش بکار می برد ــ ثواب یک سال عبادت به او عطا می فرماید. سالی که شبهای آن را به شب زنده داری و روزهایش را به روزه داری مشغول بوده است.(8)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: شخصی که برای ایجاد صلح و دوستی بین دو نفر قدم برمی دارد خداوند و ملائکه او ــ تا هنگام مراجعتش از این کار ــ بر او صلوات و درود می فرستند. و ثواب شب قدر به او داده می شود.(9)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: شخصی که بین دو نفر ایجاد صلح و آشتی می کند او صدّیق خدا روی زمین است. و خدای متعال صدّیق خود را عذاب نمی کند.(10)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: شخصی که برای اصلاح ما بین دو نفر از نزدیکان و خویشان خود ــ که با هم اختلاف دارد ــ سعی و تلاش نموده و در این راه گام بردارد. خدای متعال ثواب صد شهید را به او عنایت می کند. و اگر در این راه مالی را خرج و نموده و از خود مایه بگذارد. خدای متعال برای هر قدمی که برمی دارد چهل هزار هزار حسنه می نویسد. و مرتبه و منزلت او را چهل هزار هزار درجه بالا می برد. و مانند آن است که صد سال خدای متعال را عبادت نموده باشد.(11)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به مردم فرمود: آیا می خواهید شما را خبر دهم به صدقه ای که خدا آن را دوست دارد؟
گفتند: آری.
حضرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: اصلاح بین دو شخصی که از هم جدا شده اند.(12)
امام صادق (علیه السلام) به این مضمون فرمود: ملعون و نفرین شده است شخصی که به سوی او دست صلح و دوستی دراز می شود اما او از این کار امتناع می ورزد.(13)س

پی‌نوشت‌ها:

1- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): ثلاث یحسنّ فیهنّ الکذب: المکیدة فی الحرب. و عدتک زوجتک. و الإصلاح بین الناس (من لا یحضره الفقیه ج 4 ص 295).
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): لا یصلح الکذب إلاّ فی ثلاثة مواطن: کذب الرجل لإمرأته.
وکذب الرجل. یمشی بین الرجلین. لیصلح بینهما.
و کذب الامام عدوّه. فإنّ الحرب خدعة (الجعفریّات ص 283).
2- قال الإمام الصادق (علیه السلام): کلّ کذب مسؤول عنه صاحبه ــ یوماً ــ إلاّ کذباً فی ثلاثة...
و رجل أصلح بین اثنین. یلقی هذا بغیر ما یلقی به هذا. یرید * ــ بذلک ــ الإصلاح ما بینهما...
(الکافی ج 2 ص 342 و مشکاة الأنوار ج 2 ص 401). * فی المشکاة هکذا: یرید الصلح ما بینهما.
3- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): لیس بکاذب من اصلح بین اثنین (جامع الاخبار ص 268).
قال الإمام الصادق (علیه السلام): المصلح لیس بکذّاب (الکافی ج 2 ص 342).
(قال رسول الله صلی الله علیه و آله): لا کذب علی مصلح (الکافی ج 2 ص 343).
4- (قال رسول الله صلی الله علیه و آله): إنّ الله عزّ و جلّ أحبّ الکذب فی الصلاح.
و أبغض الصدق فی الفساد (من لا یحضره الفقیه ج 4 ص 225 و جامع الأخبار ص 507).
5- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): إصلاح ذات البین أفضل من عامّة الصلاة و الصیام (ثواب الأعمال ص 178 و عوالی اللئالی ج 1 ص 266).
6- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): إصلاح ذات البین شعبة من شعب النبوّة (عوالی ج 1 ص 266).
7- قال الإمام الباقر (علیه السلام): إنّ أبی علیّ بن الحسین (علیهم السلام) ما ذکر نعمة الله علیه إلاّ سجد...
... و لا وفّق لإصلاح بین إثنین إلاّ سجد... (علل الشرائع ج 1 ص 312 الباب: 166 و المناقب ج 4 ص 181).
از این حدیث شریف فهمیده می شود که رفع اختلاف بوجود آمده بین دو نفر ــ بویژه بین زن و شوهر ــ و ایجاد صلح و دوستی بین آنها توفیقی الهی محسوب شده. و از جمله ی نعمتهایی است که باید خداوند متعال را بر آن شکر نمود.
پس خوشا بحال کسانی که این توفیق الهی نصیب آنها شده و از این نعمت ربوبی برخوردار گردیده اند.
و این افراد باید قدر این نعمت را دانسته و شکر آن را بجای بیاورند.
و با دعا و تضرّع به درگاه اقدس ربوبی تداوم این توفیق و نعمت را از خداوند متعال بخواهند.
8- (قال رسول الله (صلی الله علیه و آله)): من مشی فی إصلاح بین أمرأة و زوجها أعطاه الله تعالی أجر ألف شهید قتلوا فی سبیل الله حقّاً. و کان له بکلّ خطوة یخطوها ــ و کلمة فی ذلک ــ عبادة سنة.
قیام لیلها و صیام نهارها (ثواب الأعمال ص 341).
9- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): من مشی فی صلح بین اثنین صلّی الله علیه و ملائکته حتّی یرجع.
و اعطی أجر لیلة القدر (اعلام الدین ص 419).
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): من مشی فی صلح بین اثنین صلّی علیه ملائکه الله حتّی یرجع.
و اعطی أجر لیلة القدر (ثواب الأعمال ص 341).
10- قال رسول الله (علیه السلام) من أصلح بین اثنین فهو صدّیق الله فی الأرض.
و إنّ الله لا یعذّب من هو صدّیقه (جامع الأخبار ص 519 فصل 141).
11- (قال رسول الله (صلی الله علیه و آله)): ... من مشی إلی ذی قرابة و ذیی رحم یسأله به. أعطاه الله أجر مأة شهید. و إن سأل به و وصله بماله و نفسه ــ جمیعاً ــ کان له ــ بکلّ خطوة ــ أربعون ألف ألف حسنة. و رفع له أربعون ألف ألف درجة. و کأنّما عبدالله عزّ و جلّ مأة سنة... (ثواب الأعمال ص 340).
12- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله): هل اُنبّئکم بصدقة یسیرة بحبّها الله؟
فقالوا: ما هی؟
قال (صلی الله علیه و آله): إصلاح ذات البین إذا تقاطعوا (عوالی اللئالی ج 1 ص 266).
یعنی همانطور که صدقه اجر و ثواب دارد و موجب رضایتمندی خدای متعال می گردد. اصلاح بین دو نفری که با هم اختلاف داشته ــ و از یکدیگر دور شده اند ــ نیز دارای اجر و ثواب بوده و مورد رضایت خدای متعال می باشد.
13 قال الإمام الصادق (علیه السلام): ملعون ملعون رجل یبدؤه أخوه بالصلح. فلم یصالحه (کنز الفوائد ج 1 ص 150).

منبع: ناجی جزایری، سید هاشم، همسران رحمت شده و همسران نفرین شده، قم: ناجی جزایری، (1388) .