تاریخ خبر : 1393/2/1 – گروه گردشگری روزنامه دنیای اقتصاد – پرستو فخاریان*: یکی از دغدغه‌های عمده بدنه دولتی و خصوصی گردشگری ایران، پایین بودن ضریب اشغال هتل‌ها و مراکز اقامتی در شهرهای مختلف کشور است. این درحالی است که در برخی زمان‌های سال ما حتی شاهد کمبود اتاق در هتل‌ها هستیم؛ روزهای ابتدایی نوروز و روزهای پایانی تابستان، از جمله ایام پیک سفر محسوب می‌شوند.
علاوه‌بر این در شرایطی که مراکز اقامتی شهرهایی نظیر شیراز، اصفهان و مشهد به‌دلیل آنکه از مقاصد سنتی سفر گردشگران داخلی و خارجی به شمار می‌رود، خیالشان از بابت پر بودن اتاق‌هایشان راحت است، اما در برخی شهرها که گردشگری در آنها آن‌گونه که باید و شاید رونق نگرفته، اوضاع جور دیگری است. در این شهرها اغلب انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد و چنانچه سرمایه‌گذاری صورت گیرد، به‌دلیل عدم حمایت لازم با شکست مواجه می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین و شاید تعیین‌کننده‌ترین علل این مشکل، عدم توزیع مناسب زمانی و مکانی سفر برشمرده می‌شود. کارشناسان معتقدند، چنانچه مقاصد جدید سفر معرفی و تعطیلات نیز به جای تراکم در یک برهه خاص از سال (مانند ایام نوروز)، در همه فصول سال توزیع شود، این شانس وجود دارد که رونق گردشگری و عواید حاصل از آن نیز در تمام کشور توزیع شود. در همین راستا معاون رئیس جمهور و رئیس‌سازمان میراث فرهنگی، پس از تعطیلات نوروز گذشته گفته بود: در اکثر نقاط کشور مشکلات امکانات اقامتی وجود دارد ما باید زمان مسافرت‌ها را به گونه‌ای تنظیم کنیم که همه فشارها در یک زمان برای انجام سفر نباشد. سلطانی‌فر همچنین تعطیلات زمستانی 7 یا 8 روزه در نیمه بهمن ماه را راه دیگری برای توزیع سفر عنوان کرده و از پیشنهاد این موضوع به دولت خبر داده بود. به اعتقاد وی، به این ترتیب صنعت گردشگری در زمستان هم رونق می‌گیرد.
در ماه‌های انتهایی سال گذشته نیز معاون گردشگری کشور ساماندهی تعطیلات را برای توزیع سفر در طول سال پراهمیت دانسته بود، اما این موضوع را خارج از وظایف‌سازمان میراث فرهنگی و در حوزه کار دولت و مجلس عنوان کرده بود.
مقاصد تکراری ایران، علت سفرهای خارجی ارزان
در همین رابطه رئیس اتحادیه هتل‌ها و مراکز اقامتی استان تهران، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ضمن تاکید بر این موضوع که توزیع سفر قطعا باید صورت بگیرد، این مساله را دارای چالش‌های عمده دانست. محمدعلی فرخمهر طرح تعطیلات زمستانی را که از سوی رئیس‌سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور مطرح شده، طرحی خوب ارزیابی و در عین حال خاطرنشان کرد: این موضوع مستلزم فراهم کردن امکانات در مناطق مختلف کشور است.
وی درباره یکی از پیامدهای عدم توزیع مناسب سفر توضیح داد: همه می‌دانیم که سفرها به صورت بی‌رویه‌ای به استان‌هایی نظیر مازندران و گیلان و خراسان رضوی صورت می‌گیرد. هر کسی وقتی چند بار به این مناطق سفر کرده باشد، دیگر ترجیح می‌دهد جای جدیدی را تجربه کند و چون مقصد جدیدی در کشور پیدا نمی‌کند که دارای امکانات مناسب باشد، به خارج از کشور می‌رود. وی تصریح کرد: در شرایطی که ما در نوروز در ایام پیک سفر خود هستیم، اغلب قیمت‌ها را در این برهه افزایش می‌دهیم و این درحالی است که مثلا ترکیه در همین ایام، در روزهای غیرپیک خود به سر می‌برد و قیمت‌های خود را کاهش می‌دهد و این باعث می‌شود گردشگران ایرانی ترجیح دهند به جای سفر به شهرهای ایران، ترکیه و امثال آن را برای سفر انتخاب کنند. وی با طرح این پرسش که سفر چگونه باید توزیع شود درحالی که امکانات ما در همه نقاط کشور به درستی فراهم نشده است، خاطرنشان کرد: ما شهرها و مناطق پرجاذبه‌ای در کشور داریم، ولی آیا این مناطق برای گردشگر امکانات مناسبی را ارائه می‌دهند یا خیر؟
فرخمهر امکانات مورد نیاز گردشگری را در سه حوزه کلی جاده، حمل‌ونقل و اقامت تقسیم کرد و افزود: در بحث جاده و حمل‌ونقل، دولت باید مشکلات را بررسی و حل کند، اما در حوزه اقامت به نظر من بخش خصوصی باید فعال عمل کند. رئیس اتحادیه هتل‌ها و مراکز اقامتی استان تهران خاطرنشان کرد: در ساخت اقامتگاه‌ها نیز دولت باید برای سرمایه‌گذاران انگیزه ایجاد کند؛ برای مثال برخی تسهیلات را به کسانی که می‌خواهند در مناطق کمتر توسعه یافته کشور و شهرهای کمتر مورد توجه قرار گرفته در عرصه گردشگری به ساخت هتل اقدام کنند، اختصاص دهد، به آنها وام‌های بلندمدت بدهد، آنها را 15سال از مالیات معاف کند و نظیر این امتیازها. در عوض مالیات بیشتری برای ساختن هتل در شهرهای بزرگ اختصاص دهد تا سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در دیگر شهرها نیز وادار شوند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر اما این‌گونه نیست؛ ما نمی‌توانیم از توزیع سفر حرف بزنیم و در عین حال شاهد آن باشیم که مسافرانی که نوروز امسال به کیش و قشم و برخی شهرهای جنوبی سفر کردند با مشکلات عدیده‌ای در خصوص امکانات مواجه بودند. او در پایان تاکید کرد: برای ساختن هتل و تاسیسات زیربنایی در این خصوص، لزومی ندارد به هتل‌های مجلل و پر خرج توجه کنیم؛ چراکه هتل‌های متوسط نیز می‌توانند جذب کننده مسافران خارجی باشند و تنها باید استانداردهای لازم را داشته باشند.
به نظر می‌رسد صرف طرح شعار توزیع سفر (هم توزیع زمانی و هم توزیع مکانی) نمی‌تواند گرهی از گره‌های توریسم این کشور باز کند و باید گام‌هایی شاید کوتاه اما مستمر در این خصوص برداشته شود.
