روز جهانی زمین پاک / زمین در آستانه زمینگیر شدن

تاریخ خبر : 1393/2/2 – امروز روزجهانی زمین است؛ روزی که در آن باید توجه ویژه ای به مشکلات این مادر مهربان داشت

روزنامه جام جم : حال زمین خوب نیست؛ تالاب ها خشک شده اند، گازهای گلخانه ای مهار نشده تر از قبل لایه ازن را نشانه رفته اند، ریزگردها چشم زمین را کور کرده اند ،سطح آب های زیرزمینی به پایین ترین حد خود در چند سال اخیر رسیده و چهره زمین در برخی نقاط از شدت تشنگی ترک برداشته یا در برخی نقاط زمین نشست کرده و دست به خودسوزی زده است.

افزون بر این روز به روز از پوشش گیاهی زمین کاسته و به مساحت بیابان ها اضافه می شود. این حکایت این روزهای سیاره زمین است؛ سیاره ای که خانه اول و آخر حدود هفت میلیارد نفر لقب گرفته، اما نکته اینجاست که تعداد کمی از این افراد به حال و روز زمین توجه می کنند، زیرا اگر بجز این بود توازن تولید و مصرف در زمین به هم نمی خورد و کار به جایی نمی رسید که بیش از توان زمین از منابع آن بهره برداری شود.

کار به جایی رسیده که طرفداران محیط زیست سعی می کنند در طول سال برای یک روز هم که شده، مردم را نسبت به خطراتی که زمین را تهدید می کند، آگاه کنند. به همین دلیل بیست و دوم آوریل هرسال روزجهانی زمین نامیده می شود. در کشور ما نیز مراسم هفته زمین پاک از امروز تا نهم اردیبهشت اجرا می شود و مسئولان و سازمان های مردم نهاد برای آگاه سازی شهروندان، برنامه های مختلفی اجرا خواهند کرد. شعار روز زمین پاک درکشورمان اراده ملی برای زمین پاک است، شعار جهانی امروز نیز شهرسبز با سرمایه گذاری هوشمند در تکنولوژی پایدار برای پیشبرد تفکر است.

روزی برای زمین

ماجرای نامگذاری روز زمین به حدود 44 سال پیش برمی گردد. عده ای معتقدند سال 1969 برای اولین بار مراسمی برای توجه به زمین و نقش آن در زندگی انسان ها برگزار شد که جان مک کانل فرزند یک مبلغ دینی در آن نقش داشته است. برخی نیز عنوان می کنند در سال 1970 نلسون گایلورد سناتور آمریکایی درباره آلودگی هایی که به کارگیری سلاح های نامتعارف از سوی آمریکا در جنگ ویتنام ایجاد کرده بود، هشدار هایی داد و به این ترتیب بیست و دوم آوریل از سوی سازمان ملل به عنوان روز زمین شناخته شد. هرساله در تمام کشورهای دنیا در این روز مراسم مختلفی برگزار می شود تا مردم هرچه بیشتر با زمین و عواملی که آن را تهدید می کند، آشنا شوند.

محمد درویش، مدیرکل آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره به جام جم می گوید: تلاش های سناتور آمریکایی سبب شد در سال 1970 بزرگ ترین همایش زیست محیطی با حضور 20 میلیون آمریکایی برگزار شود. از آن روز به بعد سازمان ملل متحد، بیست و دوم آوریل را به عنوان روز زمین به رسمیت شناخت.

انسان هایی که با زمین قهرند

پژوهش های زیادی در سطح بین المللی برگزار شده که حکایت دارد انسان ها هر روز به زمینی که روی آن زندگی می کنند، آسیب وارد می کنند. برای نمونه جهان اکنون با بحرانی به نام میزان آستانه تولید روبه رو است. در واقع توازن میزان تولید و مصرف در جهان به هم خورده است. به زبان ساده تر زمین با بدهکاری اکولوژیک روبه رو شده و چنانچه این روند ادامه پیدا کند، روزی را شاهد خواهیم بود که برخلاف تکنولوژی پیشرفته جمعیت روی زمین برای تامین مایحتاج زندگی خود با مشکل روبه رو خواهند شد. بنابراین ساکنان کره زمین باید در مصرف و نوع تعامل خود با زمین تغییر ایجاد کنند.

درویش اظهار می کند: در روز زمین هشدارهایی درباره زمین در بسته های نوشتاری و فیلم و سخنرانی در اختیار مردم و رهبران جهان قرار می گیرد. در ایران هم هفته ای به نام زمین پاک نامگذاری شده که از امروز تا نهم اردیبهشت برگزار خواهد شد تا شهروندان ایرانی متوجه شکنندگی طبیعت کره زمین شوند، زیرا کشور ما در کمربند خشک جهانی قرار گرفته. به همین دلیل آسیب پذیری محیط زیست در ایران بیشتر از کشورهای دیگر است.

حسن پسندیده، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این باره به جام جم می گوید: شعار روز زمین پاک در کشورمان اراده ملی برای زمین پاک است و شعار جهانی روز زمین، شهرسبز با سرمایه گذاری هوشمند در تکنولوژی پایدار برای پیش بردن این تفکر است. وی ادامه می دهد: در بحث شهر سبز روی ساختمان ها، اقتصاد، انرژی و حمل و نقل تمرکز شده، زیرا باید بهره وری بهبود پیدا کند.

فقط پسماند تولید می کنیم

در کشور ما روزانه 49 هزار تن پسماند تولید می شود. این در حالی است که فقط 25 درصد پسماندها اصولی مدیریت می شود و بقیه آن مدیریت مطلوبی ندارد. نکته مهم این که از این مقدار، 13 هزار تن سهم استان های ساحلی است.

پسندیده ادامه می دهد: امسال نیز در روز جهانی هوای پاک، نشست هم اندیشی مدیریت پسماند استان های ساحلی کشور برگزار می شود.
در استان های شمالی مشکلات جدی مانند تفکیک نشدن زباله از مبدا، نبود سیستم های بازیافت و دفع اصولی و کمبود منابع مالی مناسب برای مدیریت وجود دارد.

این درحالی است که منابع محیط زیست در این مناطق از حساسیت بالایی برخوردار است، چون سطح آب های زیرزمینی بالاست و رها کردن زباله در حریم رودخانه و طبیعت بشدت به محیط زیست آسیب می رساند.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست عنوان می کند: در زمینه مدیریت پسماند ها تا مدتی قبل قانون و ضابطه خاصی نداشتیم، اما مشکلات به وجود آمده سبب شد در سال 83 قانون مدیریت پسماند ها در مجلس تصویب شود. با تدوین آیین نامه اجرایی این قانون وظیفه دستگاه های خصوصی و دولتی در رابطه با دفع پسماندها مشخص شد. به گفته وی اکنون متولی تمام حوزه ها مشخص شده و سازمان حفاظت محیط زیست، نقش ناظر عالی را در این بین دارد و فعالیت های بخش دولتی و غیردولتی را بررسی می کند.

جنگل ها بیابان می شوند

در این میان می توان گفت وضع جنگل های هر کشور، شاخص وضع محیط زیست آن کشور است. از آنجا که در کشورمان وضع محیط زیست مناسب نیست، جنگل ها نیز اوضاع نامناسبی دارند. برای نمونه جنگل های هیرکانی در شمال کشور و جنگل های بلوط در غرب کشور به آفت های زیادی مبتلاشده اند. افزون بر این، 30 سال پیش وسعت جنگل های هیرکانی چهار میلیون هکتار بود، اما اکنون به یک میلیون و 800 هزار هکتار رسیده است. در غرب کشور نیز بیش از یک میلیون هکتار از جنگل های زاگرس به بیماری زغالی بلوط مبتلاشده است.

فرهنگ قصریانی، مدیرکل دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با جام جم به نقش جنگل ها در سلامت زمین اشاره می کند و می افزاید: جنگل ها در ذخیره آب و جلوگیری از ریزگردها نقش بسزایی دارند. یکی از چالش های ما جنگل های هیرکانی است که قدمت زیادی دارند تا آنجا که می توان آنها را فسیل های زنده نامید. افزون بر آفت و بیماری، جنگل های شمال با حجم زیاد پسماندها نیز دست و پنجه نرم می کنند زیرا علاوه بر بومیان منطقه گردشگران زیادی نیز به مناطق شمالی کشور می روند.

قصریانی عنوان می کند: برای ساماندهی این مشکل استاندارها در استان های شمالی باید کارگروهی تشکیل دهند تا مانع پراکندگی زباله ها و آلوده شدن جنگل ها شوند. نکته دیگری که دراین بین می توان به آن اشاره کرد، افزایش مناطق حفاظت شده در کشور است، زیرا کشورمان متعهد شده تا سال 2020 وسعت این مناطق را در کشور تا 17 درصد افزایش دهد. مدیرکل دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در این باره می گوید: تا ده سال پیش کمتر از 7 درصد اراضی کشور جزو مناطق حفاظت شده بود، اما اکنون این میزان به 10.4 درصد رسیده است یعنی وسعتی برابر 17 میلیون هکتار را در بر می گیرد.

این در حالی است که بر اساس اصل 50 قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست، وظیفه عمومی و همگانی است. به همین دلیل مسئولان باید برای هرچه بیشتر همراه شدن شهروندان با محیط زیست تلاش کنند. نقش مشارکت جامعه در حفظ محیط زیست باید دیده شود. برای نمونه شهروندان باید در مصرف کاغذ صرفه جویی کنند زیرا برای تولید یک تن کاغذ باید 15 درخت تنومند را قطع کرد. افزون براین باید به یاد داشت که بسیاری از منابعی که اکنون در دسترس ما هستند تجدیدناپذیرند. برای نمونه برای تولید یک سانت خاک 700 تا هزار سال زمان لازم است.
خداوند کسى است که زمین را براى شما جایگاه امن و آرامش قرار داد و آسمان را همچون سقفى؛ و شما را صورتگرى کرد، و صورتتان را نیکو آفرید؛ …(غافر آیه 64)

روز جهانی زمین پاک هر ساله در 22 آوریل مصادف با 2 اردیبهشت در تمام دنیا برگزار می‌شود و به همه مردم یادآوری می‌کند که نباید سیاره خود “زمین” را فراموش کنند.

تاریخچه این مناسبت به سال 1969 و زمانی باز می‌گردد که جان مک مونل فرزند یک مبلغ دینی مستقل و علاقمند به عرصه دین، علم و صلح، ایده برگزاری یک روز جهانی به نام روز زمین پاک را در همایش یونسکو درباره محیط زیست مطرح و در همان سال پرچم زمین پاک را طراحی کرد.

یوتانت دبیر کل سازمان ملل (1962- 1971) از ایده مک کونل استقبال کرد و این روز به یک روز جهانی در تقویم‌های سراسر دنیا تبدیل شد.

در ایران نیز هم زمان با دیگر کشورهای جهان هفته زمین پاک از روز دوم اردیبهشت به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا می‌شود و نخستین روز این هفته (دوم اردیبهشت ماه) به نام روز زمین پاک نامگذاری شده‌است.
7نکته برای داشتن زمین پاک

نشنال‌جئوگرافیکNational Geographic برای آنکه هر کس سهمی در بهتر شدن هوای اطرافش داشته باشد نکاتی را پیشنهاد کرده است:

1- در استفاده از کاغذ صرفه جویی کنید و سعی کنید کارهایتان را بدون استفاده از کاغذ انجام دهید. به طور مثال تا حد امکان قبض‌هایتان را از طریق اینترنت پرداخت کنید.

صرفه جویی در کاغذ در واقع به معنای کمتر بریده شدن درختان اطراف شماست که هر ساله هزاران هزار از آنها برای تولید انواع کاغذهایی که در طول روز در اختیار شما قرار می‌گیرد تلف می‌شوند و در عین حال با این کار زباله کمتری تولید شده و دی اکسید کربن کمتری تولید می‌گردد.
درخت ضامن سلامت زمین

2- در ساخت و انبوه شدن جنگل‌ها شما هم کمک کنید. کاشت هر نهال می‌تواند سال‌های سال هم خاطره خوشی برای شما و هم کمکی به محیط زیستتان باشد.

3- به انجمن‌های حمایت از محیط زیست کمک کنید. آنها با تلاش بی وقفه خود سعی در نجات زمین دارند.

4- در محل کارتان هم به سبز بودن زمین فکر کنید. از مدیر بخش خود بخواهید که برنامه‌ای ترتیب دهد که کاغذ کمتری مصرف شده و اسراف نشود. برای نوشتن از هر دو روی کاغذ استفاده کنید.

5- اگر به سفر رفتن فکر می‌کنید حتما سفر با قطار را در اولویت قرار دهید. تحقیقات نشان می‌دهد که دی اکسید کربنی که قطارها برای زمین تولید می‌کنند 4 تا 15 درصد کمتر از هواپیماهاست. پس قطار را فراموش نکنید.

6- در مصرف آب صرفه‌جویی کنید. اسراف در آب می‌تواند به ضرر زمین تمام شود. هنگام دوش گرفتن زمان مشخصی را در نظر بگیرید و دقایق طولانی بی‌دلیل زیر دوش نمانید و آب را بی علت باز نگذارید.

7- در محله خود جستجو کنید. می‌توانید از همین هفته به محله خود بروید و کمی کنکاش کرده و ببینید که سوپرمارکت‌ها و دیگر مغازه‌ها چطور زباله تولید می‌کنند و چقدر می‌توان به آنها نکات مفیدی را گوشزد کرد.

اگر رودخانه‌ای نزدیک محل سکونت شماست آن را زیر نظر بگیرید و راه‌هایی برای تمیز نگه‌داشتن آن به همسایه‌ها پیشنهاد کنید.

در نهایت بهترین راه کمک به زمین می‌تواند لذت بردن از آن باشد. از خانه بیرون بروید و انگیزه خود را برای نجات این محیط زیبا بیشتر کنید.