تاریخ خبر : 1393/02/11 – گروه گردشگری- فاطمه باباخانی*: در چند سال اخیر با افزایش تقاضاهای فعالیت در دریاچه‌ها و رودخانه‌های کشور خصوصا در بخش گردشگری و رویکرد سرمایه‌گذاران در این زمینه‌ها، در کنار ایجاد فرصت‌های طلایی برای توسعه صنعت کشور و ایجاد اشتغال و کسب و کار، محیط زیست و ایمنی این مناطق با تهدیداتی مواجه شده است. نگاهی به توسعه این صنعت (بدون توجه به بحث توسعه پایدار) در بخش دریاچه‌های مصنوعی و طبیعی، نشان‌دهنده شیوع آلودگی‌های متاثر از فعالیت‌های فوق است که چالش‌های جدیدی را در حفظ طبیعت و آب دریاچه‌ها به همراه دارد. برای کاهش این آسیب‌ها، بسیاری از کشورهای صاحب منابع مشابه، راهکارهای مختلفی را خصوصا برای حفاظت از عرصه‌های آبی در رأس فعالیت‌های خود قرار داده‌اند.
استفاده از انرژی‌های پاک خصوصا انرژی خورشیدی در فعالیت‌های آبی دریاچه‌ها از عمده سیاست‌های جلوگیری از آلودگی‌های آب‌های آنها به آلاینده‌های فسیلی همچون بنزین و گازوئیل است. روزنامه «دنیای اقتصاد» پیش از این، در گزارشی به رویکرد شهرداری تهران برای استفاده از اولین شناور مسافری خورشیدی کشور و خاورمیانه که به دست صنعتگران داخلی طراحی و ساخته شده است، در سطح دریاچه مصنوعی چیتگر پرداخت که نوید‌دهنده نگاهی تازه به این فناوری دوستدار طبیعت در پایتخت به عنوان سرلوحه سایر فعالیت‌های مشابه در کشور بود؛ اما متاسفانه با خبر شدیم به دلایل نامشخص به‌رغم تمام نتایج مثبت فعالیت شناور فوق که تمامی استانداردهای مورد نیاز شناور را دارا بوده، بعد از 2 ماه بلاتکلیفی و عدم ارائه مجوز بهره‌برداری، شناور مزبور مجبور به خروج و ترک دریاچه شده است.
شهرداری، ناهمسو با محیط‌زیست؟!
آنچه مسلم است نگاه به رویکرد استفاده از این نوع شناورها در دریاچه‌های کشور اجتناب‌ناپذیر بوده و این حرکت در جایگاهی که فعالیت‌های کنونی شناورهای غیراستاندارد و دارای سوخت فسیلی و بنزینی در دریاچه شهدای خلیج‌فارس به‌طور مستمر در حال انجام است، جای سوال و ابهام را در ذهن دوستداران طبیعت و محیط‌زیست به وجود می‌آورد که آیا عملکرد مسوولان شهرداری، همگام با سیاست‌های تعیین شده در بحث حفظ محیط‌زیست است؟
حسن ضیایی سازنده شناور فوق در رابطه با صحت و سقم خبر فوق به «دنیای اقتصاد» گفت: طراحی و ساخت این شناور بعد از 2 سال تحقیقات و با سرمایه‌گذاری خصوصی برای اولین بار در سطح خاورمیانه صورت گرفت و ایران جزو معدود کشورهای دارای این فناوری است.
وی افزود: این شناور که کلیه استانداردها و گواهینامه‌های مورد نیاز را دارا است با بیش از 150 سفر آزمایشی تنها با استفاده از انرژی خورشیدی دوره بهره‌برداری آزمایشی را بسیار عالی پشت سر گذاشته است، در نیمه اول اسفند ماه با هماهنگی شهردار وقت منطقه 22 با تعریف 7 روز بهره‌برداری آزمایشی و در صورت موفقیت، بهره‌برداری در سطح دریاچه با هدف حفظ محیط‌زیست دریاچه و اشاعه فرهنگ استفاده از انرژی‌های پاک در دریاچه شهدای خلیج‌فارس چیتگر آب‌اندازی شد، ولی متاسفانه با توجه به فعل و انفعالات مدیریت منطقه و برخی نامهربانی‌های صورت گرفته، شناور به‌رغم دستیابی به اهداف عملیاتی مشخص شده طی مدت 2 ماه حضور بلاتکلیف، در انتها در چارچوب بهانه «عدم توجیه اقتصادی شناور فوق برای شرکت بهره‌بردار دریاچه!» مجبور به ترک دریاچه شد. ضیایی ضمن انتقاد از دوگانگی سیاست‌های موجود در مدیریت دریاچه منطقه متذکر شد: باعث تاسف است در جایگاهی که تمامی‌مسوولان حکومتی بر حفظ محیط زیست با تکیه بر صنعت داخلی و رویکرد حمایتی از صنایع داخلی تاکید دارند؛ «عدم توجیه اقتصادی درآمدزایی شناور فوق برای شرکت بهره‌بردار» می‌تواند دلیل موجه عدم استفاده از این فناوری جدید مطابق با محیط زیست باشد.
وی اضافه کرد: آیا توجیه اقتصادی دلیل موجهی برای رویکرد مسوولان به استفاده از شناورهای بنزینی در سطح دریاچه، با توجه به کلیه ممنوعیت‌های زیست محیطی استفاده از آنها صرفا جهت سود آوری قلمداد می‌شود و آیا این فناوری که با توجه به تلاش متخصصان داخلی و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در امر تحقیق و توسعه میسر شده با همه تاکیدهای حمایتی از صنعت داخلی باید براساس سلیقه‌های غیرکارشناسی برخی مسوولان مورد تحقیر واقع شود؟ ضیایی درباره اقدام‌های صورت گرفته برای مقابله با رویه نادرست مدیریتی در دریاچه چیتگر گفت: ما نامه اعتراض‌آمیز خود را به شهردار منطقه 22 ارائه کردیم و امیدواریم، به نحو مناسبی از برخوردهای نادرست و غیرکارشناسی در رابطه با بحث‌های زیست محیطی در سطح فعالیت‌های آبی دریاچه و عدم حمایت از صنعت داخلی جلوگیری به عمل آید. ما بر این باوریم فعالیت صورت گرفته در چارچوب سیاست‌های شهرداری تهران نیست و لازم است اقدام عاجلی برای نجات دریاچه به عمل آید.
به گزارش «دنیای اقتصاد» دریاچه مصنوعی و 130 هکتاری چیتگر یا شهدای خلیج‌فارس در شمال غرب تهران و در منطقه 22 شهرداری تهران واقع شده‌است که حدود 80 درصد از آب این دریاچه از محل آب رودخانه کن و بقیه از روان‌آب‌های حوزه میانی و سطحی منطقه تامین می‌شود. به اعتقاد کارشناسان این دریاچه به خاطر قرار داشتن در مسیر بادهای غربی- شرقی تهران می‌توانند علاوه‌بر تلطیف هوا و بالا بردن رطوبت در سطح شهر تهران، با استقرار کاربری‌های تفریحی – گردشگری مناسب سهم بسزایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته باشد. همچنین گفته می‌شود این دریاچه سبب کاهش خطرات ناشی از سیلاب‌های فصلی و همچنین تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی خواهد شد. سابقه طرح ساخت این دریاچه به تدوین نخستین طرح جامع شهر تهران در سال 1347 بازمی‌گردد. اما فاز اول بهره‌برداری از آن یکسال پیش و در روزهای میانی اردیبهشت ماه افتتاح شد.
