امامزاه سام و هام مربوط به دوره قاجار است و در شهر سامن، گلزار شهدای قدیمی سامن واقع شده و این اثر در تاریخ 18 اسفند 1387 با شمارهٔ ثبت 25114 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قصه سام و حام فرزندان نوح نبی
سام پسرنوح
در شخصیتهای سامی،سام پسر نوح است. پدرش پیامبری بود که مردم را به سوی آئین خویش میخوانده ولی آنها به فرمان او گوش فرا ندادند و خدا تصمیم گرفت که آنها را مجازات کند. این مجازات توفانی بود که نوح برای رهایی از آن کشتی بزرگی را ساخت و گروهی از حیوان و انسان را در آن جای داد. سام و برادرانش حام و یافث نیز با همسرانشان از کشتینشینان بودند که از توفان یاد شده رستهاند. مردمانی که از تیره سامیاند؛ مانند عربها و عبریها خود را از فرزندان او میدانند.
حام
حام بنابر اساطیر سامی، یکی از پسران نوح و برادر سام و یافث بود که نسل او در میانرودان منتشر شدند و تمدن مصر،سودان،بابل،ارک،هند،سن د،زنگبار،کلنه و حبش را بنیان نهادند. نخست زادهٔ وی کوش بود که از نسل او قوم عرب به وجود آمدند.نوادگان یکی دیگر از پسرانش به نام مصرایم، تمدنهای مصر و فلسطین را بنیان نهادند.نسل پسر دیگرش کنعان در سیحون،غزه،سدوم، فنیقیه و عوره پراکنده شدند. فوط پدر کسانی بود که در لیبی،تونس،مراکش و شمال آفریقا سکونت گزیدند. حام در کشتی عورت پدرش نوح را گشود و برادران خود را از آن آگاهانید، در حالی که سام و یافث عورت را پوشانیدند، نوح نیز حام را لعنت و برادرانش را برکت داد. این لعنت بنا به روایات گریبانگیر کنعانیان و فنیقیها شد؛ و در نتیجه مذاهب مصر و آشور با شرک و انحرافات جنسی درآمیخت. در دیگر روایات چنین آمده است که به دلیل لعنت نوح نژاد حام سیاه و محکوم به بردگی نژاد سفید گردیدند.موسی با یک زن کوشی از حبشه به نام هتواه ازدواج کرد اما هارون و مریم یاغی که هتواه را از ذریه حام میدانستند، با این ازدواج مخالفت کردند.0
حام در روایات اسلامی
روایات مربوط با نفرین شدن حام، در کتب حدیث اسلامی نیز آمده است. با این تفاوت که در این روایات نوح مست نبوده، بلکه در کشتی خواب بوده و عورتش بر اثر وزیدن باد آشکار شده بود؛ حام و یافث وقتی عورت او را نگریستند خندیدند، اما سام ایشان را نهی کرد و هر چه باد میگشود،سام میپوشید. وقتی سام، آنچه گذشته بود بر نوح بیان کرد، نوح از خداوند خواست که آب پشت حام و آب پشت یافث را تغییر دهد و آنگاه به ایشان گفت که خداوند فرزندان شما را تا قیامت غلامان فرزندان سام قرار داده است، و شما عاق من شدید و پیغمبری از نسلتان قطع گردیده است و نیز در روایات وارد شده است که نوح پیروان خود را از نزدیکی با زنان نهی کرده بود اما حام مخالفت کرد و با همسر خویش درآمیخت، نوح نیز به این سبب او را نفرین کرد، چنانچه نطفهاش تغییر کرد و از او جز سیاهان پدید نیامدند. با این حال برخی علمای مسلمان حام را مردی پرهیزکار و شایسته دانستهاند که نوح او را برکت داد و سرزمینهایی را نیز به او بخشید. بعضی از مورخین مسلمان نیز داستان نفرین حام را ساختگی و تأثیر نفوذ اسرائیلیات بر تفاسیر قرآن دانستهاند. ابن بلخی کیومرث پادشاه داستانی ایران را از نسل حام دانسته است
زبانهای حامی
زبانهای حامی با زبانهای سامی بیت تناسب نیستند ولی تناسبشان به اندازه تناسب موجوده در بین انواع خود زبانهای سامی نمیباشد یعنی در درجه دوم است. پارهایی از مورخان اسلام مردم فینیقیه را هم از نژاد حام میدانند ولی دانشمندان زبانشناس با اینقول توافق ندارند و اقوام نامبرده را از نژاد سامی میشمارند.
حام در ادبیات فارسی
بیباک و بدخویی که ندانی به گاه خشم نه نوح را ز سام نه مر سام را ز حام
بیرحمی و درشت که از دستبند توست نه نیک سام رست و نه بد حام بیرحام
کوس جلالش به شرق و غرب بجنبید شکر نوالش ز حام و بام برآمد
تو جهان خود چو نوح مشکن از آنک که خیل سام به خیل حام پیروز است.