اسهال مسافرتى

8 نکته براى رویارویى با اسهال
اگر مدتى را در مسافرت سپرى کرده‏اید ممکن است دچار اسهال‏هاى دوره‏اى بشوید.
از نظر تئورى این حالت کاملا قابل پیشگیرى است. اما در عمل، شما نمى‏توانید جلوى اسهال خود را بگیرید. در حقیقت احتمال اینکه دچار اسهال مسافرتى بشوید 50 درصد است، حتى اگر همه‏ى توصیه‏هاى پیشگیرانه را رعایت کرده باشید. مهم‏ترین عامل ایجاد این بیمارى، باکترى اشرشیاکلى )یا اى - کولاى، E.COLI )مى‏باشد. این باکترى به طور معمول در داخل روده‏هاى شما وجود دارد و کار آن کمک به هضم غذا است. اما انواع خارجى E.COLI با تولید سمى که جلوى جذب آب، مایعات و غذاها را از روده‏ها مى‏گیرد، باعث ایجاد اسهال مى‏شود.
بنابراین، چون از جذب آب جلوگیرى مى‏شود روده‏هاى شما دچار آب زیادى خواهند شد و این آب اضافى باید دفع شود. سم این باکترى جذب نمى‏شود و معمولا احساس ناخوش ندارید ولى دچار باد شکم مى‏شوید. باکترى شیگلا و سالمونلا نیز مى‏توانند اسهال را ایجاد کنند و روتراویروس‏ها و انگل‏هاى ژیاردیا )GIARDIA( هم در موارد نادرى مى‏توانند این بیمارى را ایجاد کنند. تغییرات رژیم غذایى، بى‏حالى، جت‏زدگى و بیمارى ارتفاع هم مى‏تواند عامل ایجاد کننده‏ى این بیمارى باشد. اما 50 درصد اسهال‏هاى مسافرتى بدون علت واضحى ایجاد مى‏شوند. البته خوشبختانه، اسهال بیمارى خود محدود شونده‏اى است. بدن انسان طورى طراحى شده که در برابر اکثر بیمارى‏ها بتواند از خود مراقبت کند. راه مراقبت از E.COLI، تصفیه و پالایش روده‏هاست.
ممکن است از یک تا پنج روز، دچار اسهال‏هاى متعدد شوید. تهوع، گرفتگى عضلات شکم و حتى تب خفیف مى‏تواند از علایم این بیمارى باشد ولى اغلب موارد، علامت اصلى بیمارى فقط همان اسهال است. راه‏هایى وجود دارد که شما به بدن‏تان در مبارزه با این بیمارى کمک و آن را متوقف کنید و یا شانس ابتلا به آن را در خود کاهش دهید، در ذیل چگونگى آن آمده است:

هر جا که هستید، آب بخورید.
 

هنگامى که دچار اسهال مسافرتى شدید، مدفوع عمدتا حاوى آب مى‏باشد، بنابراین چرا مهم‏ترین درمان نوشیدن مایعات مناسب مى‏باشد؟ زیرا دهیدراتاسیون یا از دست رفتن آب و املاح معدنى مى‏تواند کشنده باشد. اسهال، هر ساله هزاران کودک را مى‏کشد؛ فقط به این خاطر که والدین آن‏ها به اشتباه فکر مى‏کنند که خوردن مایعات، اسهال آنها را بدتر مى‏کند.
شما به نقطه ثبات نزدیک مى‏شوید. اگر آب از دست رفته بدن را جبران نکنید در عرض یک روز دچار دهیدراتاسیون )کم آبى بدن( خواهید شد.
بهترین راه تأمین مایعات بدن خوردن آب است؛ ماده‏اى که همه جا وجود دارد؛ اگر نمى‏توانید آب تصفیه شده بخورید هر آبى را که در دسترس دارید، استفاده کنید. اگر آن قدر دهیدراته )کم آب( شدید که در هنگام ایستادن دچار سرگیجه مى‏شوید بهتر است به جاى نگران بودن درباره‏ى تمیزى آب به فکر جایگزین کردن مایعات بدن باشید.

از محلول ORS استفاده کنید.
 

راه بهتر تأمین آب بدن، استفاده از محلول سرم خوراکى یا ORS مى‏باشد. ORS نوشیدنى حاوى شکر و نمک است و الکترولیت‏هاى از دست رفته در طول اسهال را جایگزین و به جذب آب توسط روده کمک مى‏کند. در حقیقت ORS آن قدر مهم است که جان هزاران نفر را در جهان سوم نجات مى‏دهد.
در یک لیوان 240 سى‏سى آب میوه را با نصف قاشق چاى خورى عسل، ذرت یا شکر و یک سر انگشت نمک مخلوط کنید. در لیوان دیگر 240 سى‏سى آب خالص را با یک سوم قاشق چاى خورى جوش شیرین ترکیب کنید. به طور متناوب چند جرعه از هر کدام از این لیوان‏ها مصرف کنید.

به رنگ ادرار توجه کنید.
 

هر چقدر ادرار شما زرد رنگ‏تر باشد، به مایعات بیشترى نیاز دارید، پس ادرار شما باید شفاف باشد؛ حداقل باید دوبار در روز ادرار کنید و ترجیحا دفعات آن از دو بار باید بیشتر باشد.

از خوردن فرآورده‏هاى شیرى و غذاهاى جامد خوددارى کنید.
 

حداقل در ابتدا از مصرف این غذاها اجتناب کنید. هنگامى که اسهال قطع شد، غذاهاى جامد سهل الهضم نظیر سیب، هویج، موز، بیسکویت کراکر یا برنج بخورید.
PEPTO - BISMOL یک داروى بدون نسخه براى معده، مى‏تواند دوست هر مسافر باشد. این دارو مى‏تواند جلوى دفع آب را تا 60 درصد بگیرد و مدفوع را حجیم‏تر و سفت‏تر کند و باکترى‏ها را بکشد.
احتیاط: آنتى‏بیوتیک‏ها داروهاى قدرتمندى هستند که اثرات جانبى زیادى دارند از جمله حساسیت به خورشید و احتمال حمله اسهالى دوباره توسط باکترى‏ها؛ باز هم تکرار مى‏کنیم با پزشک خود مشورت کنید.
گاهى وقت‏ها هیچ اهمیتى ندارد که چه کارى انجام مى‏دهید، سرانجام دچار اسهال مسافرتى مى‏شوید ولى هنوز هم راه‏هایى براى کاهش احتمال ابتلا به این بیمارى وجود دارد:
از خوردن سبزیجات خام، مخصوصا سالادها، میوه‏هایى که پوست‏شان کنده نمى‏شود، گ‏وشت نیمه پخته، صدف خام، یخ و نوشیدنى‏هاى درست شده از آب ناخالص خوددارى کنید.
بشقاب، قاشق و چنگال‏هاى نقره‏اى را در آب تصفیه شده بشویید.

هشدار پزشکى
 

مراقب عفونت باشید.
 

اگر چه اکثر اسهال‏هاى مسافرتى، خود محدود شونده هستند اما بعضى از علایم این بیمارى نیاز به توجه پزشکى دارد:
- مدفوع قرمز یا سیاه مى‏تواند نشانه‏ى خونریزى یا عفونت انگلى باشد. ولى مدفوع بى‏رنگ و سفید علامت ناراحتى‏هاى کبدى است.
- تب مى‏تواند نشانه یک عفونت جدى باشد.
- نفخ و باد کردگى شکم، استفراغ و درد مى‏تواند نشانه التهاب و انسداد روده‏ها و آپاندیس باشد.
- استفراغ نشانه آن است که شما تحمل نگهدارى سرم خوراکى را ندارید. اگر هر یک از این علایم را داشتید هیچ کارى براى توقف اسهال انجام ندهید.
منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پی‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387