مسمومیت غذایى

23 روش کنترل کننده
چه پیک‏نیک بزرگ! شما به سختى انتظار مى‏کشید تا بازى به پایان برسد و بتوانید به غذاهاى لذیذى که در زیر آفتاب تابستانى انتظار شما را مى‏کشند، برسید.
اکنون چند ساعت مى‏گذرد. انگار توپ، محکم به شکم‏تان خورده است. دچار سرگیجه و تهوع هستید، استفراغ مى‏کنید و اسهال دارید. مطمئنا بقیه روز را باید استراحت کنید. چه اتفاقى افتاده است؟ از شانس شما غذا به باکترى سمى آلوده بوده است و دچار حالتى معروف به مسمومیت غذایى شده‏اید. باکترى استافیلوکوک، به غذاى‏تان منتقل شده است. روده‏هاى شما در معرض حمله شدیدى قرار گرفته است و براى یک روز یا بیشتر که بدن‏تان در حال مبارزه با میکروب‏ها باشد، احساس بسیار بدى خواهید داشت. بنابراین با کارهاى زیر مقاومت بدن‏تان را بالا ببرید:

مایعات فراوان مصرف کنید.
 

باکترى‏ها موجب آسیب به مسیر روده‏اى و از دست رفتن زیاد مایع مى‏شوند. آب، بهترین مایع جایگزین است. بعد از آن مایعات صاف نظیر آب سیب، سوپ و آبگوشت، بهترین مایعات مى‏باشند. کوکاکولاى غیر گازدار نیز مفید است و باعث آرام شدن معده مى‏شود. دکتر گارآگوسى مى‏گوید که شما مى‏توانید گاز نوشیدنى‏ها را با ریختن متناوب آن از یک لیوان به لیوان دیگر بگیرید.

کم و به آرامى بنوشید.
 

نوشیدن مقدار زیاد مایع در یک وعده مى‏تواند باعث تحریک استفراغ شود.

از این ترکیب غذایى استفاده کنید.
 

استفراغ و اسهال مى‏تواند الکترولیت‏هاى مهم بدن نظیر پتاسیم، سدیم و گلوکز را دفع کند. براى جبران آن مى‏توانید از مکمل‏هاى الکترولیتى استفاده کنید و یا به پیشنهاد دکتر حین مفنسون »رئیس مؤسسه تحقیقات ملى سلامت« مى‏توانید از این نسخه استفاده کنید: آب میوه‏ها )حاوى پتاسیم( را با نصف قاشق چاى خورى عسل یا شیره‏ى ذرت )حاوى گلوکز( و یک سر انگشت نمک )سدیم کلراید( مخلوط کنید.

آنتى اسیدها را براى سوزش معده نگه دارید.
 

آنتى اسیدها، باعث کاهش اسید معده مى‏شوند و دفاع بدن را در برابر باکترى‏ها کاهش مى‏دهند. دکتر موفنسون مى‏گوید: اگر آنتى اسید مصرف کنید باکترى‏ها مى‏توانند در تعداد بیشتر و زمان کوتاه‏ترى تکثیر یابند.

جلوى پیشرفت و بهبودى را نگیرید.
 

دانیل رودریگه »اپیدمیولوژیست مرکز کنترل بیمارى‏ها در جورجیا« توضیح مى‏دهد: بدن شما سعى مى‏کند که ارگانیسم‏هاى سمى را دفع کند. در بعضى از موارد مصرف داروهاى ضد اسهال مى‏تواند در توانایى بدن براى مبارزه با عفونت تداخل ایجاد کند. پس از این داروها پرهیز کنید و بگذارید که بیمارى سیر طبیعى خود را طى کند. اگر احساس مى‏کنید که باید داروى خاصى بخورید، ابتدا با پزشک‏تان مشورت کنید.

حالت استفراغ را در خود تحریک نکنید.
 

اجازه ندهید که واژه مسمومیت شما را بترساند و شما را وادار کند که انگشتتان را داخل گلو ببرید؛ ابدا نیاز به چنین کارى نیست.

غذاهاى ملایم بخورید.
 

معمولا بعد از چند ساعت تا یک روز پس از این که اسهال و استفراغ فروکش کرد، شما آماده خوردن غذاى مناسب هستید. معده شما مورد حمله قرار گرفته و آسیب دیده است. دکتر مفنسون مى‏گوید: با غذاهاى سهل الهضم شروع کنید. غلات، بیسکویت و یا سوپ را امتحان کنید. از غذاهاى پر فیبر، ادویه‏دار، اسیدى، چربى‏دار، حاوى قند و یا فرآورده‏هاى شیرى اجتناب کنید. این پرهیز غذایى را به مدت یک یا دو روز نگه دارید.

هشدار پزشکى
 

بعضى از بیماران، به مراقبت‏هاى ویژه نیاز دارند.
 

علایم معمول مسمومیت غذایى که شامل درد و گرفتگى در شکم، تهوع، استفراغ اسهال، سرگیجه مى‏باشد ظرف یک یا دو روز از بین خواهد رفت. اما براى افراد بسیار جوان و یا مسن و یا بیماران دچار نقص سیستم ایمنى، مسمومیت غذایى مى‏تواند خیلى خطرناک باشد. این افراد با مشاهده اولین علایم مسمومیت باید به پزشک مراجعه کنند. اگر در گروه‏هاى بالا قرار ندارید در صورتى که علایم بالا همراه نشانه‏هاى زیر بود، سریعا باید به پزشک مراجعه کنید:
اختلال در بلعیدن، صحبت کردن و یا نفس کشیدن، تغییرات بینایى و ضعف عضلانى، مخصوصا اگر بعد از خوردن قارچ، غذاهاى کنسرو شده و یا ماهى‏هاى صدف‏دار ایجاد شود.
- تب بالاى 7 / 37 درجه سانتى‏گراد.
- استفراغ شدید، بدین معنى که شما نمى‏توانید هیچ گونه مایعى مصرف کنید.
- اسهال شدید بیش از یک یا دو روز.
- درد شکمى موضعى مداوم.
- تشنگى شدید، دهان خشک، کاهش ادرار و یا هنگامى که شما پشت دست‏تان را نیشگون مى‏گیرید و پوست همان حالت مى‏ماند.
- اسهال خونى

اجازه ندهید که دوباره اتفاق بیفتد.
 

دکتر دانیل رودریگه مى‏گوید: شما همیشه نمى‏توانید رستوران‏هاى داخل شهر را مقصر مشکلات روده‏اى‏تان بدانید؛ بسیارى از موارد بى‏توجهى‏هاى داخل خانه منجر به مسمومیت غذایى مى‏شود. این قانون‏هاى عمومى را رعایت کنید تا به طور قابل ملاحظه‏اى شانس ابتلا به مسمومیت غذایى در شما کاهش یابد:
- دست‏تان را قبل از آماده کردن غذاها بشویید تا از انتقال باکترى‏هایى نظیر استافیلوکوک )که به وفور در پوست و گلو یافت مى‏شود( و یا شیگلا )که از طریق مدفوع منتقل مى‏شود( جلوگیرى کنید. بعد از کار با گوشت خام و تخم‏مرغ دست‏ها را دوباره بشویید.
- پروتئین‏هایى نظیر ماهى، مرغ، گوشت حیوانات اهلى، شیر و تخم‏مرغ را به صورت خام نخورید. از تخم‏مرغ‏هاى ترک خورده استفاده نکنید. گوشت خام، محلى براى تجمع باکترى‏ها است.
- گوشت خام را گرما بدهید یا سرد کنید. باکترى‏ها در دماى بالاى 5 / 65 و زیر 5 / 4 درجه سانتى‏گراد نمى‏توانند تکثیر پیدا کنند.
- گوشت را تا دمایى بپزید که رنگ صورتى آن از بین برود. مرغ را نیز تا از بین رفتن رگه‏هاى قرمز رنگ و ماهى را تا پوسته پوسته شدن حرارت دهید. پختن کامل تنها راهى است که شما مى‏توانید مطمئن شوید که باکترى‏هاى بالقوه مضر، کشته شده‏اند.
- در هنگام کار با مایکروویو از حرارت سنج استفاده کنید. این کار باعث اطمینان از پختن گوشت مرغ یا گاو مى‏شود.
- براى اطمینان از مزه غذا، خوراک ماهى، گوشت خام در حال پخت و حتى مایه‏ى کلوچه را امتحان نکنید. بگذارید این غذاها کاملا پخته شوند.
- اجازه ندهید که عصاره‏ى گوشت خام به داخل غذاهاى دیگر نفوذ کند. چرا که مى‏تواند غذاهاى سالم دیگر را آلوده کند.
- از تخته و ظروف جدا براى بریدن گوشت و دیگر غذاها استفاده کنید و این وسایل را با آب و صابون و یا سفید کننده بشویید. این کار از انتقال آلودگى جلوگیرى مى‏کند.
- میزهاى آشپزخانه و دربازکن‏ها را کاملا بسایید و داخل فرورفتگى‏ها و درزها را کاملا تمیز کنید، این کار مانع جمع شدن باکترها در درزها مى‏شود.
- ابرهاى شستشو را مرتبا عوض کنید و از کاغذ توالت براى تمیزى پیشخوان‏ها استفاده کنید.
- غذا را بیش از دو ساعت در دماى اتاق نگذارید و از خوردن هر گونه غذایى که شک دارید به مدت طولانى خارج از یخچال قرار گرفته، خوددارى کنید. باکترها در غذاهاى گرم پروتئینى نظیر گوشت، تخم‏مرغ، کیک‏هاى کرم‏دار، سس و سالاد سیب‏زمینى رشد مى‏کنند.
- بگذارید یخ گوشت در یخچال آب شود. باکترى‏ها مى‏توانند در حالى که مرکز گوشت هنوز یخ زده است، در سطح آن تکثیر یابند.
- باقى مانده غذاهاى خورده شده را بلافاصله حتى در صورت گرم بودن در یخچال بگذارید.
- هرگز قارچ‏هاى وحشى را نکنید و نخورید. بعضى از این قارچ‏ها حاوى مواد سمى است که به سیستم عصبى حمله مى‏کند و مى‏تواند کشنده باشد. چیدن قارچ‏هاى وحشى را به متخصصین واگذار کنید.
- هرگز غذاهاى کنسرو شده را قبل از بیست دقیقه جوشاندن مزه نکنید. اگر به درستى کنسرو نشده باشد باکترى‏هاى داخل آن مى‏توانند سم خطرناک تولید کنند.
هیچ غذایى را که ظاهر سالم به نظر مى‏رسد و یا بوى مشکوکى دارد، مزه نکنید. از شیشه‏هاى ترک خورده یا باد کرده، قوطى کنسروهاى قر شده، مایعات صافى که رنگ شیرى پیدا کرده‏اند و یا شیشه‏ها و کنسروهایى که در هنگام باز کردن، فوران دارند و یا بوى آن به سرعت پخش مى‏شود، خوددارى کنید. آنها مى‏توانند حاوى باکترى‏هاى خطرناک باشند. مطمئن شوید که این مواد را به دقت و در مکان امنى دور انداخته‏اید تا حیوانات خانگى در تماس با آنها قرار نگیرند.
منبع : دایرة المعارف پزشک خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پی‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387