شهر لار

لار نام شهریست در جنوب استان فارس. شهر لار در فاصلهٔ 57 فرسنگی جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد. ودر حد فاصل شهرستانهای داراب، جهرم، خنج، فیروزآباد و استان بوشهر و استان هرمزگان واقع شده‌است. این شهر در استان فارس قرار دارد و ارتفاعش از سطح دریا 915 متر است. در میان 75 بلوک فارس «بلوک لار» تحت عنوان (گله دار) وسیعترین از همه و45x57 فرسخ یعنی در حدود 126000 کیلومتر مربع مساحت دارد.

تاریخچه

در دوران قدیم به منطقه وسیعی از جنوب ایران لارستان اطلاق می‌شده‌است که مشتمل بوده از: لامرد، پارسیان، بستک، لار، مهر، و گراش، زرین دشت، فورگ و داراب. تمام این مناطق جزء «لارستان» به مرکزیت لار بوده‌است.
زلزله
نوشتار اصلی: زمین‌لرزه لار (24 آوریل 1960)

زلزله‌های فراوان لار را ویران کرده‌است که از700 سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریباً هر 45سال یا 90 سال یک بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در 4 اردیبهشت سال 1339 با 6٫7 ریشتر رخداده‌است و 450 تن در شهر لار، کشته شدند. لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلیخان حاکم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری به لار و آغاز نهضت مشروطیت گردید.
لارستان پیش از اسلام

نام باستانی لار لاد (این مطلب نشان می‌دهد ساکنان اولیهٔ منطقهٔ لارستان از آریایی‌های اصیل بوده‌اند. اصولاً امروزه استان فارس (پارس) را به درستی می‌توان در منطقهٔ لارستان دید زیرا تنها منطقهٔ فارس که هنوز به زبان کهن پارسی (پهلوی باستان (البته شکل تغییر یافته ان) سخن می‌گویند این منطقه‌است. در حالی که در سایر نقاط استان فارس زبان بصورت کامل بصورت فارسی دری با لهجه‌های گوناگون تکلم می‌شود. لازم به ذکر است که زبان مردم لارستان در ریشه خویشاوندی عمیقی با زبانهای کردی و لری دارد.

کهن ترین بنای تاریخی

کهن ترین بنای تاریخی در لارستان، مربوط به دوران اشکانیان بیش از دو هزار سال قبل آتشکدهُ کاریان است، که یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند. بنای این آتشکده اکنون به صورت تلی از خاک به نام (تمب تشی) در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد. آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با نام او به (لاد) شهرت یافت. چنانچه مطابقت تاریخی گرگین میلاد با مهرداد اشکانی پذیرفته شود، می‌توان اظهار کرد که شهر لار قریب دو هزار سال پیش بنا شده‌است. طبق روایات موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال 1015 ق، پادشاهی شان بر جای بوده‌است.

راه‌های باستانی

وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه‌است. نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شکل‌های مختلف آمده‌است که از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد (سپاهان به گودرز کشواد داد * به گرگین میلاد هم لاد داد)، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذکر شده و مشخص می‌شود که نام کنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام می‌باشد که در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شکل یافته‌است. آنچه از جمع‌بندی تاریخ این دوره می‌توان ذکر کرد، این است که منطقهُ لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشکدهُ کاریان و نیز عبور جاده‌های کاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده‌است و همین امر باعث شده تا در اوایل دورهُ اشکانیان مراکز شهری مختلفی به وجود آید که از آن جمله می‌توان شهرهای لار، اسیر، اشکنان، خنج، کاریان و فرشته جان را نام برد.
چشم انداز شهرقدیم لاراز فراز قلعه اژدها پیکر
بین دوشهر بهار 1389
میدان مرکزی لار بهار 1389

بناهای تاریخی

از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشکدهُ کاریان، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعهُ سفید خنج، قلعهُ فرشته جان، قلعه ایلود، کاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج،، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ خنج به فال و فال به سیراف، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه کیقباد در جویم، و آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان را می‌توان ذکر کرد.

مسلمان شدنِ مردم لارستان بسیار پس از سایر نقاط این سرزمین به درازا انجامید، نخستین حملهُ گستردهُ اعراب به شمال لارستان کنونی در منطقهُ کاریان و به وسیلهُ هرم بن حیان صورت گرفته‌است. مسلمانان در حمله‌های اعراب بارها با شکست مواجه می‌شوند، امّا قلعه و آتشکدهُ کاریان به تدریج در اوایل قرن سوم قمری به تصرف مسلمانان در می‌آید.