گذشت و بخشش در خانواده

عوامل تحکیم خانواده(11)

* آثار گذشت و بخشش
* زیباترین گذشت

گذشت و بخشش

شما که به راحتی از دوستان خود عذرخواهی می کنید آیا حاضرید به همین راحتی از همسر خود عذر خواهی کنید؟ و اشتباهات او را ببخشید و گذشت کنید، آیا حاضرید در مقابل اشتباهی که کرده ای بگویید مرا ببخش؟ با خود منصف و صادق باشید.
باید این حقیقت را بپذیریم که همه ی انسان ها خطا می کنند و هیچ کس بی عیب نیست. بنابراین زن و شوهر جوان باید با اغماض و گذشت با یکدیگر رو به رو شوند و سعی کنند خطای خود را بپذیرند و از ایراد گرفتن و حساسیت نشان دادن به برخی از رفتارها خودداری نمایند. دانشمندی توصیه کرده است که پیش از ازدواج چشم ها را خوب باز کنید و بعد از ازدواج کمی چشم ها را روی هم بگذارید. همگان خوب می دانند که میان انسان ها تفاوت های فردی حاکم است. و هیچ گاه اندیشه ها، احساسات و سلیقه های دو نفر شبیه هم نیستند، لذا ضرورت زندگی مسالمت آمیز ایجاب می کند هر یک از زوجین از بخشی از نظرات و سلیقه های خود، صرف نظر کند و انعطاف پذیر باشد؛ همچنین ضرورت دارد شوهر یا زن به خواسته ها و نیازهای طرف مقابل احترام بگذارد و آنها را رعایت کند و هنگام بروز مسایلی که موجب درگیری می شود طریق گذشت و چشم پوشی را پیشه کند ». (1)
گذشت و اغماض در زندگی عامل بسیار مؤثری در ایجاد جو آرام خانواده بوده و عدم رعایت این مساله زمینه ی اضطراب و بدبینی، قهر، عصبانیت و عیب جویی را فراهم می کند. خداوند از گناهان و لغزش های بندگان خود می گذرد و می فرماید:
( وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَ الْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ‌ ). (2)
آنان خشم خود را فرو می خورند و از خطای مردم در می گذرند. خدا نیکوکاران را دوست دارد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند:
« می خواهید شما را به بهترین اخلاق دنیا و آخرت خبر دهم، آن اخلاق این است: از کسی که به تو ستم کرده در گذری، با خویشاوندی که از تو بریده پیوند برقرار کنی، به کسی که نسبت به تو بدی کرده نیکی کنی و به کسی که تو را محروم کرده بخشش کنی ». (3)
علی علیه السلام می فرمایند:
« العفو تاج المکارم؛(4) عفو تاج مکرمت های اخلاقی است ».
کسی که در محیط خانه از خوی نیکوی گذشت بهره ای ندارد و با وقوع کوچک ترین خطا و لغزشی از طرف همسر، در صدد انتقام بر می آید، خوشبختی خود را تباه کرده، و زندگی اش را تیره و تار می سازد.
علی علیه السلام می فرمایند:
« کمی عفو و گذشت، زشت ترین عیبها و شتاب در انتقام، از بزرگ ترین گناهان است ». (5)
همچنین آن حضرت می فرمایند:
« بدترین مردم کسانی هستند که از لغزش دیگران نمی گذارند.
و عیب های آنان را نمی پوشانند ». (6)

آثار گذشت و بخشش

1. ایجاد آرامش روحی

زندگی توأم با گذشت و اغماض، مایه ی ایجاد آرامش و آسایش روحی زن و مرد است. کسی که در زندگی گذشت ندارد، همواره منتظر فرصتی است تا انتقام گیرد. از این رو، پیوسته دغدغه ی روح ی او در انتقام گیری از دیگران آرامش روحی او را به هم می زند.

2. زدودن کینه

اشتباهات در خانواده عامل مهمی در ایجاد کدورت ها و کینه هاست. اگر این اشتباهات بخشیده شود، زمینه ی اختلافات کمتر شده، تفاهم و همدلی در خانواده بیشتر می گردد؛ ولی اگر زن و مرد اشتباه یکدیگر را بزرگ کرده و به رخ یکدیگر بکشند. زمینه ی کینه فراهم می شود.
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
« نسبت به یکدیگر گذشت کنید تا کینه هاتان برطرف شود ». (7)

3. فزونی عزت

انسان با گذشت، کرامت و عزت نفس دارد. و از نفوذکلام بیشتری برخوردار است. با افزایش عزت نفس و برزرگی، خانواده تحکیم پیدا می کند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
« عفو و گذشت موجب عزت بنده است؛ بنابراین گذشت کنید تا خدا به شما عزت دهد ». (8)

4. طول عمر

آرامش روحی و روانی که از ناحیه ی عفو و گذشت نصیب انسان می گردد در سلامت جسمی او مؤثر و عامل طولانی شدن عمر است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند:
« کسی که بسیار گذشت می کند به عمرش افزوده می شود ». (9)

زیباترین گذشت

افراد در برخورد با شخص خطا کار معمولاً دو کار می کنند.
1. به خاطر خطای او تقاضای مجازات او را دارند و سعی می کنند به این خواسته ی خود جامعه ی عمل می پوشانند و خطا کار را مجازات نمایند.
2. علاوه بر مجازات خطا کار، کینه او را به دل گرفته و تا آخر عمر از او بریده و قهر می نمایند.
زیباترین کار این است که انسان هم ببخشد و هم کینه کسی را به دل نگیرد.
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
« گذشت زیبا این است که کسی را به خاطر گناهش مجازات نکنی ». (10)
بهترین راه همسرداری این است که مرد، میانه روی را از دست ندهد و با عقل و تدبیر رفتار کند. خطاهای کوچک همسرش را که از روی اشتباه یا غفلت و فراموشی صادر شده به کلی نادیده بگیرد و برای آن ها دعوا و داد و فریاد راه نیندازد. بلکه بهتر است اصلاً به رویش نیاورد، زیرا قصد خلاف نداشته تا استحقاق خشونت و مؤاخذه داشته باشد.
« اگر توانستی با زبان خوش و ایجاب حسن تفاهم همسرت را مطابق دل خواه تربیت کنی و جلو خطاها و لغزش هایش را بگیری از او قدردانی و تشکر نما، ولی اگر دیدی کاملاً به حرفت گوش نمی دهی و گاه گاه مرتکب خطا می شود، باز هم بهتر است خطاهای کوچک او را ندیده بگیری و در مقابلش سرسختی و مقاومت نشان ندهی و درصدد تنبیه و انتقام جویی بر نیایی و حتی اصرار نکنی که مجرمیت او را به اثبات رسانی تا عذرخواهی کند مرد عاقل کسی است که با عفو و بخشش زمینه های تحکیم پیوند خانواده را مستحکم کند ». (11)
از امام سجاد علیه السلام می فرمایند:
« حق زن بر تو این است که نسبت به او مهربان کنی؛ زیرا زیر دست تو می باشد و طعام و لباسش بدهی و نادانی هایش را ببخشی ». (12)
از امام صادق علیه السلام سؤال شد:
« زن چه حقی بر شوهر دارد که نیکو شمرده شده است؟ »
فرمودند:
« غذا و لباسش را بدهد و کارهایی که از باب نادانی انجام می دهد ببخشد ». (13)
امام رضا علیه السلام فرمودند:
« شایسته است که مرد بر خانواده ی خویش توسعه دهد تا آرزوی مرگ او را نکنند ». (14)

پی نوشت ها :

1. احمد به پژوه، کتاب دوم، خانواده و فرزندان، ص 271.
2. سوره آل عمران، آیه ی 134.
3. بحارالانوار، ج66، ص 397.
4. شرح غررالحکم ، ج1، ص 140.
5. همان، ج 4، ص 505.
6. همان، ج 1، ص 175.
7. کنزالعمال، ج 3، ص 373.
8. کنزالعمال، ج 3، ص 111.
9. شرح غرراحکم، ج 1، ص 398.
10. بحارالانوار ج 78، ص 253.
11. ابراهیم امینی، همسرداری، ص 115.
12. بحارالانوار، ج 74، ص 5.
13. شافی، ج 2، ص 139.
14. وسایل الشیعه، ج 5، ص 249.

منبع مقاله :
رفیعی محمدی، علی محمد؛ (1389)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله علیه و آله و سلم )، چاپ هفتم