حسن آباد از شهرهاى استان اصفهان در 52 درجه و 37 دقیقه و 28 ثانیه طول جغرافیایى و 32 درجه و 22 دقیقه و 2 ثانیه عرض جغرافیایى و در ارتفاع 964 مترى از سطح دریا به فاصله 120 کیلومتر از شهر اصفهان بر روى دشتى واقع گردیده است.
این شهر در سال 1374 به شهر تبدیل شده است.
وجه تسمیه
حسن آباد در گذشته هاى دور قریه اى به نام “دست جردوک” و وابسته به روستاى بزرگ ترى به نام دستگرد بوده است.(در دوره ساسانیان معمولاً به اماکن و قلعه هاى نظامى دستگرد مى گفته اند).
قلعه دست جردوک دروازه اى داشته که محل عبور و مرور مردم داخل قلعه به بیرون بوده است. ضمنا در اطراف این قلعه، خندقى نیز حفر شده بود.
به تدریج و با افزایش جمعیت داخل قلعه، عده اى از مردم در خارج از قلعه به کار ساخت و ساز پرداختند و آن را توسعه دادند. این امر به حدود 750 سال پیش بر مى گردد و احتمال داده مى شود که در دوره قره قوینلوها و زمان جهان شاه قره یوسف بوده است. مؤید قدمت حسن آباد سنگ نبشته هایى ست که در حسینیه حسن آباد قرار دارد. حتى در گورستان قدیمى این شهر سنگ قبرهایى با قدمت 400 ساله وجود دارد که بر روى برخى از آنها نام فامیلى حسن آبادى به چشم مى خورد.
ساخت و ساز اماکن مسکونى بیشتر در کنار نهر آبى که از قنات خارا سرچشمه مى گرفته و از وسط حسن آباد رد مى شده صورت گرفته است.
به هر صورت، اولین محله اى که در خارج از قلعه بنیاد نهاده شده به محله یخچال معروف است. در ایام فعلى نیز هنگام حفر چاه هاى آب، سفال هایى به دست آمده که حکایت از وجود تمدن دیرینه اى در این منطقه مى نماید.باور عمومى بر آن است که حسن آباد فعلى در دوره اوزون حسن آق قوینلو بنیاد نهاده شده است.
تحولات تاریخى
به احتمال خیلى زیاد در گذشته، مردم این روستا به آئین زرتشت عقیده داشتند و براى این که مشخص شود چه زمانى پیروى از این آئین به کلى از این منطقه از بین رفته باید تحقیق گسترده ترى به عمل آید. آنچه این امر را اثبات مى کند، وجود بناها و آتشکده هایى است که آثارى از آن همچنان بر جاى مانده است و مورد تأیید باستان شناسان نیز قرار گرفته است. مورد دوم وجود قبرستان هایى از آن دوره است که چنانچه به جهت قرار گرفتن مرده در قبر دقت کنیم، مشاهده مى شود که با نحوه تدفین به صورت اسلامى تضاد دارد و این خود اثبات مى کند که مردم قدیمى این منطقه به آئین دیگرى غیر از اسلام بوده اند. در بالاى سر مرده ها و زیر خاک ها هنوز هم اگر حفارى شود سکه ها و یا دانه هاى تسبیحى که مربوط به دوران گذشته است یافت مى شود. به هر صورت آنچه که مسلم است این است که این منطقه از دوران بسیار پیش تر از اسلام وجود داشته و منطقه مسکونى به شمار مى رفته است. اما از آنجا که تا سال 1374 به صورت بافتى روستایى به حیات خود ادامه مى داده ؛ لذا داراى پیشینه و تاریخى مستقل و مکتوب نیست و تاریخ گذشته آن را نمى توان به صورت مجزا از تاریخ شهرستان هاى جرقویه و اژیه و سایر شهرهاى اطراف آن مشخص نمود.
مردم شناسی
زبان و گویش : زبان مردم حسن آباد فارسى و شبیه به گویش نائینى بوده و بنا به رحى در کتاب گویش کلیمیان اصفهان آمده، گویش آنها از لحاظ استعمال برخى از واژه ها و لغات شباهت زیادى به گویش یهودیان اصفهان دارد. خود اهالى معتقد هستند که گویش آنها نزدیکى فراوانى با گویش فارسى درى دارد که خود اهالى به آن گویش ولایتى مى گویند.
دین: دین مردم حسن آباد اسلام و مذهب آنها شیعه اثنى عشرى است. مردم این شهر بسیار به دین اسلام مؤمن و معتقد بوده و به مناسبات مذهبى از قبیل اعیاد و عزادارى هاى مذهبى سخت پایبند بوده و خصوصا ایام عزادارى سالار شهیدان امام حسین علیه السلام را با شکوه فوق العاده اى برپا مى دارند.
جمعیت : بر اساس سرشماری سال 1390برابر 4267 نفر و 1377 خانوار می باشد.
اقتصاد و مشاغل
مجموع اراضى زیر کشت آبى در حسن آباد برابر 538 هکتار است، که براى محصولات گندم برابر 395 هکتار، جو معادل 75 هکتار، پنبه حدود 20 هکتار و نباتات علوفه اى حدود 47 هکتار در نظر گرفته شده است که توسط ده قنات و 50 چاه نیمه عمیق و یک چاه عمیق آبیارى مى گردد.
فعالیت در بخش دامدارى نیز مکمل بخش کشاورزى به شمار مى آید. در مجموع بخش کشاورزى در این شهر نسبت به سایر بخش هاى اقتصادى اهمیت کمترى دارد و علت اصلى آن عدم وجود آب کافى در منطقه است.
محصولات عمده این شهر عبارت اند از: گندم، جو، چغندر قند و علوفه شامل: یونجه، ذرت، پنبه، ارزن و صیفى جات.
عمده ترین فعالیت اقتصادى شهر حسن آباد فعالیت در زمینه صنایع دستى و کارگاهى کوچکى است که در شهر احداث شده است. در حسن آباد فعالیت صنایع دستى در زمینه قالى بافى، زیلو بافى، گلیم بافى، خورجین بافى و نساجى است. به طورى که در اکثر منازل به بافت قالى مى پردازند.
مشاغل دیگرى از قبیل سفره بافى به صورت قلمکار و پارچه بافى و سفره قندى و بافت خورجین رنگى و ساده و گلیم بافى نیز اشاره نمود. قالى هاى بافته شده در حسن آباد عمدتا به صورت شش لا و نُه لا بافته مى شوند.
مساجد، امامزاده و آثار تاریخى
مساجد: در شهر حسن آباد تعداد پنج مسجد وجود دارد که مهم ترین و قدیمى ترین آنها مسجد جامع شهر است. در این شهر حسینیه بزرگى نیز وجود دارد که برخى از مراسم مربوط به عزادارى هاى مذهبى مردم در این حسینیه برگزار مى شود.
امامزاده: امامزاده اى سید محمد علیه السلام
دژکوه: با توجه به عدم وجود یک مجموعه تفریحى، و فرهنگى و ورزشى در شهر حسن آباد، و با عنایت به اینکه در ضلع غربى شهر حسن آباد و در بالاى تپه اى در این منطقه برجى قدیمى و به جاى مانده از دوران ایران باستان به نام دژکوه با قدمت حدود 1500 سال واقع شده، که نیاز به مرمت و بازسازى دارد.
برج هاى کبوتر و خانه هاى تاریخى از جمله آثار به جا مانده و دیدنى این شهر است.
منبع : پرتال اصفهان
