تاریخ خبر: 1393/05/02 – گروه گردشگری، عاطفه نبوی: تصور فضای قبرستان عموما با حس غم و اندوه همراه است، اندوهی که ناشی از انباشت نیستی و فقدان در این فضاست. اما به غیر از آن به نوعی می‌توان گفت قبرستان، مکانی برای انباشت تاریخ هم هست، چرا که همه کسانی که در حال ساختن تاریخ هستند در نهایت گذرشان به آنجا می‌افتد.
مردمان در طول زمان به جز یادآوری رفتگانشان به دلایل دیگری هم به قبرستان‌ها رفته‌اند چرا که این مکان به جز کارکرد اصلی‌اش، گاه قرار است ثروت و قدرت و میل به جاودانگی صاحبانش را به رخ بکشد، یا مکانی علیه فراموشی اتفاقات بزرگ تاریخ باشد و زمانی هم به واسطه شهرت کسی که در آنجا به خاک سپرده شده، زیارتگاه و تماشاگه مردم می‌شود. شاخص‌ترین این مکا‌ن‌ها شاید اهرام مصر، گورهای دسته جمعی سربازان جنگ جهانی یا گورستان پرلاشز و…باشند که هر کدام سالانه میلیون‌ها توریست را به خود می‌بینند و محل سودهای فراوانی برای کشورهای خود می‌شوند.
حال برای انسان عصر مدرن که همه چیز را به سوژه تماشا بدل می‌کند و با کنجکاوی در پی واکاوی گذشته است گورستان اگر نه بهترین مکان، که یکی از بهترین‌ها برای گردشگری می‌تواند باشد. در ایران هم علاوه بر زیارتگاه‌هایی که به شکل سنتی مقصد گردشگری زیارتی و بیشتر هدف گردشگران داخلی است ظرفیت‌های فراوانی برای بهره بردن از گورستان‌های تاریخی برای گردشگری گورستان وجود دارد؛ آرامستان ظهیرالدوله، مقبره‌الشعرای تبریز، ابن بابویه در شهرری، گورستان خالد نبی و… از آن دسته‌اند که با تاریخ کهن در پشت سر خود، سوژه‌های بکری برای ترمیم، سرمایه‌گذاری و در نهایت بهره‌برداری فرهنگی و اقتصادی هستند.
ساماندهی ظهیرالدوله، احیای تاریخ و ادبیات
در هفته‌ای که گذشت، در خبرها آمده بود که آرامگاه ظهیرالدوله که محل به خاک سپردن تعدادی از هنرمندان، شاعران و چهره‌های سرشناس از جمله ملک‌الشعرای بهار، فروغ فرخزاد، رشید یاسمی، روح‌الله خالقی، برادران محجوبی، رهی معیری، ایرج میرزا و… است، به‌زودی با پیگیری کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران تبدیل به مکان گردشگری خواهد شد. این مطمئنا خبر بسیار خوبی برای علاقه‌مندان و گردشگرانی است که سال‌ها به دلایل مختلف پشت درهای بسته ظهیرالدوله نگاه داشته شده بودند، چرا که از این رهگذر هم آنها از لذت حضور در مکانی که برای آنها الهام‌بخش است بهره‌مند می‌شوند و هم این مکان از زوال و نابودی‌ای که به‌دلیل عدم تردد و توجه به جانش افتاده بود، نجات پیدا می‌کند.
رجبعلی خسروآبادی رئیس اداره کل میراث فرهنگی استان تهران درباره ساماندهی قبرستان‌های تاریخی و تبدیل آنها به جاذبه گردشگری به «دنیای اقتصاد» گفت: در طرح ساماندهی این گورستان‌ها ما محدودیت‌های زیادی از جمله محدودیت دسترسی به آنها را داریم. وی در خصوص آرامگاه ظهیرالدوله خاطرنشان کرد: این گورستان پیش از این ثبت شده و بنابراین نمی‌توان در کلیت این مکان تاریخی دست برد و تغییر خاصی ایجاد کرد. با نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی می‌توان به ساماندهی این مکان پرداخت، از سوی دیگر محدودیت‌های فراوانی را که در حال حاضر برای دسترسی به این آرامگاه وجود دارد برداشت تا علاقه‌مندان راحت‌تر به آن دسترسی پیدا کنند. ظهیرالدوله آرامگاه مهمی است و مردمانی در آن به خاک سپرده شده‌اند که برای مردم ما مهم هستند و باید طرحی جامع و درخور در این مکان پیاده شود. رئیس اداره کل میراث تهران درباره قبرستان‌های تاریخی موجود در این استان و امکان‌سنجی برای بهره‌برداری از آنها گفت: یکی از طرح‌های دیگری که ما در دست اجرا داریم، آرامستان مسیحیان در منطقه 14 است که آرامگاه لهستانی‌هایی است که در زمان جنگ جهانی دوم وارد ایران شدند و در حال حاضر به روی عموم بسته است. این مکان در صورت ساماندهی می‌تواند مقصد خوبی برای گردشگران ورودی مسیحی ما هم باشد.
خسروآبادی در ادامه تاکید کرد: اینکه ما بتوانیم از فضاهای موجود بهره ببریم و گردشگری گورستان را به شکلی که در همه دنیا وجود دارد، در ایران رونق دهیم مستلزم کار کارشناسی و امکان‌سنجی دقیق است. مطمئنا به لحاظ تاریخی و قدمت گورستان‌های موجود امکان‌های بالفعل زیادی برای ما وجود دارد که بالقوه کردن آن با توجه به حساسیت موضوع مستلزم کار کارشناسی دقیق و حساب‌شده و زمانبر است.
اقداماتی شبیه به طرحی که برای ظهیرالدوله ارائه شد، نشان از عزمی دارد که هرچند دیر اما بالاخره برای خروج قبرستان‌ها از انزوا و تبدیل آنها به جایی برای ادامه حیات تاریخ و هویت این سرزمین شکل گرفته است. شاید مقایسه آنچه در حال حاضر در حوزه توریسم گورستان در ایران داریم با آنچه که به عنوان مثال در پرلاشز فرانسه وجود دارد قیاسی مع‌الفارق باشد. اما با دورخیزی که برای رونق توریسم در ایران به صورت کلی شکل گرفته، شاید بتوانیم روی رونق گردشگری گورستان‌ها هم حساب کنیم.
