شهر هفتکل

هفتکل شهری است در استان خوزستان که در 13 اردیبهشت 1306 خورشیدی با به نفت رسیدن چاه شمارهٔ یک در دشت طوف سفید، دومین شهر نفتی ایران لقب گرفت و نامش را هفتکل گذاشتند. برخی به اشتباه نام این شهر را هفتگل می‌خوانند که درست نیست این شهر در سال 1385، تعداد 23٫633 نفر جمعیت داشته که از این تعداد 11٫390 نفر باسواد بوده‌اند. ساکنان این شهر، اغلب بختیاری و قشقایی وازقبایل عربی مثل بنی نعامه،زبید،شرفاء،رواشد یا راشدی،آل بوغلی،آل بوفتیله،کرمی بندانی،بنی سعید،عوفی،ضبه،محمدیه ولطفیه هستند.

وجه تسمیه

دشت طوف سفید صدها سال محل قشلاق بختیاری‌ها بود و در زمان حکومت صمصام‌السلطنه بختیاری، طایفهٔ لرکی از ایل قشقایی در دشت طوف سفید ساکن شده و به کار دامپروری پرداختند اما همواره از دست اشرار آسایش نداشتند؛ در یکی از این دستبردها، اشرار تعدادی از احشام گله داران را به سرقت برده و باعث ترس زنان و کودکان شدند. سواران قشقایی به تعقیب سارقین پرداخته و هفت نفر از آنها را کشته و برای ایجاد ترس دیگر اشرار، بر بلندای تپه‌ای، هفت سنگ نشانده (کل) به بلندای قد انسان برافراشتند و از آن به بعد آن تپه و نواحی اطراف آنرا هفتاکل نام نهادند و به مرور زمان نام هفتاکل و هفت کل به جای طوف سفید به کار برده شد.

موقعیت جغرافیایی

از لحاظ جغرافیایی تقریباً در مرکز استان خوزستان قرار دارد. این شهر تا اهواز مرکز استان خوزستان 90 کیلومتر، تا رامهرمز 35 کیلومتر تا باغملک 39 کیلومتر تا مسجد سلیمان 80 کیلومتر، تا ایذه 85 کیلومتر و تا شوشتر نیز 100 کیلومتر فاصله دارد. محور اهواز، هفتکل، باغملک، ایذه به شهر کرد، اصلی ترین محور ارتباطی استان خوزستان به استان‌های چهارمحال و بختیاری و اصفهان محسوب می‌شود.

بافت شهر

کنسرسیوم نفتی دارسی در حدود سال 1306 خورشیدی در این شهر ساختمان‌های بسیاری را برای کارشناسان انگلیسی و کارگران بومی خود بنا نهاد. در بافت این منازل مسکونی ساختمان‌های آموزشی، سینما، باشگاه، استخر، درمانگاه و بیمارستان و آتش نشانی پیش‌بینی شد. هفتکل در آن دوران عروس شهرهای خوزستان خوانده می‌شد.اما شهرداری هفتکل تا سال 1346 تشکیل نشد. بخشداری هفتکل در سال 1310 تشکیل شد. طبق آمار سال 1355، جمعیت هفتکل در حدود 12000 نفر بوده‌است. این شهر دارای 550 دستگاه خانهٔ کارگری، 120 دستگاه کارمندی، سه باشگاه، سه استخر شنای مدرن، دو دبیرستان، و سیزده دبستان بوده و تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل آن 3700 نفر بوده‌است و ادارات دولتی آن شامل: بخشداری، اداره پست، دارایی، آمار، آموزش و پرورش و کلانتری بوده‌است و تعداد کارکنان دولت در آن سال، 156 نفر بوده‌است. همچنین، شهر دارای یک فرودگاه نیز بوده‌است. هم اکنون این شهر دارای 24 دبستان، 22 مدرسه راهنمایی، 16 هنرستان و 2 دبیرستان می‌باشد که تعداد 6700 نفر دانش آموز در آن مشغول تحصیل اند.

هفتکل در جنگ جهانی دوم

در روز سوم شهریور 1320 (25 اوت 1941)نیروهای انگلیس و شوروی (متفقین) علی رغم اعلام بی طرفی کامل ایران در جنگ جهانی دوم، ورود به ایران را آغاز کردند و انگلیس با تنها پنج هزار سرباز توانست خاک ایران را به اشغال درآورد اهمیت منطقهٔ نفت خیز هفتکل و اتکای اقتصادی – نظامی دولت انگلیس به استخراج نفت آن، پای نیروهای انگلیسی را به شهر کشاند. انگلیسی‌ها، چاه شماره 20 هفتکل را Golden Well می‌نامیدند، چون 20 هزار بشکه نفت از آن، موتور محرکهٔ خودروهای نظامی شان را تامین می‌کرد.

در برابر تهاجم متفقین بسیاری از فرماندهان لشکرها، راه فرار را در پیش گرفتند و کوچک ترین مقاومتی نشان ندادند. فقط در جنوب و غرب لشکرهای، خوزستان و کرمانشاه تا حدودی مقاومت کردند.

اما در شهر هفتکل، استوار عنایت الله گنجی که فرماندهٔ ژاندارمری فُلــوتین Float-In هفتـــکل بود، وقتی خبردار شد هواپیماهای متفقین قصد فرود در فرودگاه هفتــکل را دارند، خود را به آنجا رساند و اجـازهٔ نشستن به هواپیماها را نداد. اطرافیان به او می‌گفتند شاه تسلیم شده و کشور را به متفقین سپرده، تو هم تسلیم شو و خودت را به خطر نینداز، اما گنجی گفت: «من سربازم! مملکت مال شاه نیست؛ و من سرباز شاه نیستم، من سرباز وطنم!»

استوار سوار بر اسب، خود را به فرودگاه رساند و تفنگش را به آسمان که در تسخیر جنگنده‌های متفقین بود نشانه رفت و توانست بعد از چند شلیک، هواپیمای انگلیسی را که در حال فرود آمدن بود ساقط کند. هواپیمای دوم، وقتی اوضــــاع را چنین دید، فرودگاه و اطراف آن را به گلوله بست که در این بین استوار گنجی کشته و پیرمردی بنام «قِلیچ»که از عشایر قشقایی بود و برای کمک به استوار آمده بود نیز زخمی شد.
طبیعت و آب و هوا

پوشش گیاهی منطقه معمولا استپهای کم پشت و دارای بوته‌های کَنگر، کتیرا، پونه، سیر کوهی، خارشتر و درختان انار، برهان، کنار و نخلهای پراکنده‌است.

جانوران و پرندگانی همچون؛ پلنگ، مار، خرس، روباه، شغال، سوسمار، قوچ، گرگ، کفتار، گراز، بز کوهی، کبک، تیهو، لک لک و شاهین در منطقه یافت می‌شوند. ولی در گذشته جانورانی چون یوزپلنگ، و آهو نیز یافت می‌شد.
آب و هوا

آب و هوای هفتکل گرم و نیمه مرطوب است که بیشینه دمای هوا در تابستان به 48 درجه بالای صفر و کمینه دمای هوا در زمستان به 2 درجه زیر صفر می‌رسد. میزان متوسط بارندگی سالانه حدود 380 میلی متر است.
رودها و منابع آبی

رود تنباکوکا در 5 کیلومتری خاور هفتکل
رود شور باریک در 5 کیلومتری شمال شهر هفتکل
رود آب شکر در 6 کیلومتری جنوب خاوری مرکز هفتکل
آبشار زیبای ملارانی در نزدیکی روستای باستانی بن آسیاب و ته مانده‌های آسیاب‌های آبی قدیم و چشمه آب شیرین
تالاب برم شور در 20 کیلومتری جاده هفتکل به باغملک

اقتصاد

این شهر هم اکنون دومین شهر نفتی خاورمیانه محسوب می‌شود. و از 24 چاه نفت این منطقه سالیانه بالغ بر ده میلیون تن نفت استخراج می‌شود.بنا به گزارش نشریهٔ هفتگی هفت روز در هفتکل و نفت سفید، هفتکل و نفت سفید روزانه یکصد و شصت و هشت هزار بشکه نفت خام تولید و صادر می‌کردند. هفتکل به جز نفت و گاز، معادن سنگ، گچ و آهک نیز دارد. ورود صنعت نفت به شهر هفتکل باعث ایجاد مدرسه، فرودگاه، جاده، سیستم آب و فاضلاب، بهداشت و درمان، بیمارستان، خدمات رفاهی و اجتماعی در منطقه شد. هنگام ورود صنعت نفت به این شهر جامعه آن عشایری بود و نفت برای این که به بقای خود ادامه دهد بافت این جوامع را از عشایری به شهری تغییر داد و نیروهای تحصیل کرده از داخل و خارج کشور را جذب کرد.

شرکت سیمان خوزستان در کیلومتر جاده 22 هفتکل قرار دارد که روزانه 8٫800 تن سیمان تولید می‌کند.
دو معدن مهر آباد و نمره یک دو منبع بزرگ تولید سنگ گچ در استان هستند، همچنین 27 کوره آهکپزی در هفتکل فعال است.
صنعت قالی‌بافی در هفتکل رونق دارد. هفتکل یکی از مراکز عمدهٔ تولید گلیم در استان خوزستان است و محصولات آن به کشورهای خارجی صادر می‌گردد.

نفت و گاز

نخستین چاه نفت هفتکل در سال 1306 حفر شد و میدان نفتی هفتکل، سال‌ها بزرگ ترین تولیدکنندهٔ نفت ایران بود.که از 15 حلقه چاه نفت حفاری شده تا سال 1964 میلادی، سالانه 9٫5 میلیون بشکه نفت، صادر می‌شد. این رقم در سال 1969 از 11 حلقه چاه به 11٫3 میلیون بشکه و در سال 1970 از 9 حلقه چاه به 13٫8 میلیون بشکه نفت افزایش یافت. هم اکنون نیز روزانه حدود 23 هزار بشکه نفت از میدان نفتی هفتکل تولید می‌شود.تازه ترین مطالعات از بررسی عملکرد میدان نفت سفید نشان می‌دهد که از سال1324 (زمان آغاز بهره برداری از این میدان) تا پایان سال 87، 435 میلیون بشکه نفت و یک هزار و 100 میلیارد فوت مکعب گاز گنبدی از این مخزن تولیدشده‌است. هم اکنون نیز با 16 حلقه چاه تولیدی، روزانه به طور متوسط 18 هزار بشکه نفت تولید می‌شود.

در سال 1313 خورشیدی نخستین حفاری به منبع عظیمی از گاز رسید که از نوع گاز مرغوب بود و روزانه 160٫000 متر مکعب گاز به مسجدسلیمان که در 72 کیلومتری نفت سفید قرار دارد، توسط لوله‌های 6٫8 اینچی فرستاده می‌شد تا به سوخت توربین‌های آن برسد.