وب‌سایت روزیاتو - حسین علی پناهی: بمب هیدروژنی و بمب اتمی هر دو از انواع سلاح های هسته ای هستند اما این دو سلاح ویرانگر تفاوت های بسیاری با هم دارند. به طور خلاصه بمب اتمی یک سلاح هسته ای است که با روش شکافت هسته ای اتم کار می کند در حالی که بمب هیدروژنی از شکافت هسته ای برای ایجاد یک واکنش همجوشی یا گداختی سود می برد.
شاید این تعاریف و تفاوت بین این دو برای شما کمی نامفهوم باشد. به همین دلیل در ادامه ی این مطلب شما را مفصل تر با این دو نوع سلاح هسته ای مرگبار و تفاوت بین آن ها آشنا خواهیم کرد.
تعریف بمب اتمی
بمب اتمی یک سلاح هسته ای است که به دلیل انرژی فراوانی که در نتیجه ی شکافت هسته ای در داخل آن تولید شده منفجر خواهد شد که به همین خاطر به آن «بمب شکافتی» (fission bomb) نیز گفته می شود. در واقع از لحاظ تکنیکی واژه ی «اتمی» (atomic) برای این نوع بمب زیاد مناسب به نظر نمی رسد زیرا بیشتر هسته ی اتم (پروتون ها و نوترون ها) است که در فرآیند شکافت دخالت دارد و نه تمامی اتم و الکترون های آن. به هر ماده ای که قابلیت شکافت پذیری هسته ای داشته باشد جرم بسیار زیادی داده می شود تا این که شکافت صورت می گیرد.
این کار را می توان با فشرده کردن ماده زیربحرانی با استفاده از مواد منفجره و یا پرتاب کردن قسمتی از توده ی زیربحرانی به یک توده ی زیربحرانی دیگر انجام داد. ماده ی شکافت پذیر غنی از اورانیوم یا پلوتونیوم خواهد بود. انرژی تولید شده در نتیجه ی واکنش هسته ای می تواند به اندازه ی انفجار یک تن تی ان تی با 500 کیلوتن تن ان تی باشد. همچنین این بمب بعد از انفجار تشعشعات رادیواکتیو آزاد می کند که از خرد شدن هسته اتم سنگین به هسته های کوچک تر حاصل می شود.
تعریف بمب هیدروژنی (HYDROGEN BOMB)
بمب هیدروژنی سلاحی هسته ای است که در اثر انرژی شدیدی که در اثر همجوشی هسته ای (گداخت هسته ای) ایجاد می شود منفجر خواهد شد. بمب های هیدروژنی ممکن است بمب های حرارتی (thermonuclear) نیز نامیده شوند. انرژی موجود در این بمب ها از طریق همجوشی ایزوتوپ های هیدروژن یعنی دوتریوم (deuterium) و تریتیوم (tritium) تولید شود. بمب هیدروژنی به انرژی آزاد شده از واکنش شکافتی به گرما وابسته بوده که فشرده شده هیدروژن و انجام همجوشی را در پی داشته و می تواند واکنش های شکافتی بیشتری را در پی داشته باشد. در یک بمب حرارتی بزرگ در حدود نیمی از انرژی تولیدی بمب از طریق شکافت اورانیوم ضعیف شده بدست می آید.
در حقیقت واکنش همجوشی هیچ دخالتی در بارش رادیو اکتیو ندارد اما از آن جایی که این واکنش در نتیجه ی شکافت هسته ای رخ داده و باعث شکافت های دیگر می شود، بمب های هیدروژنی نیز به اندازه ی بمب های اتمی بارش رادیو اکتیو تولید می کنند. بمب های هیدروژنی می توانند قدرت انفجار بسیار بیشتری نسبت به بمب های اتمی تولید کنند که با قدرت انفجار چندین مگا تن تی ان تی برابر خواهد بود. بمب هیدروژنی موسوم به «Tsar Bomba» با قدرت انفجار 50 مگا تن بزرگ ترین بمب هیدروژنی است که تاکنون آزمایش شده و اتحاد جماهیر شوروی در سال 1961 آن را با موفقیت آزمایش نمود.
بمب اتمی در برابر بمب هیدروژنی
هر دو نوع بمب های هسته ای مقادیر زیادی انرژی از مقدار کوچکی ماده تولید کرده و بیشتر انرژی آن ها از طریق شکافت هسته ای تولید شده و باران رادیو اکتیو به دنبال دارند. بمب هیدروژنی انرژی انفجاری بسیار بیشتری در درون خود ذخیره می کند و ساخت آن نیز بسیار سخت تر و پیچیده تر است.
انواع دیگر سلاح های هسته ای
علاوه بر بمب های اتمی و هیدروژنی، سلاح های هسته ای دیگری نیز وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از:
بمب نوترونی (neutron bomb)
بمب نوترونی مانند بمب هیدروژنی یک سلاح حرارتی هسته ای است. انفجار حاصل از یک بمب نوترونی معمولاً بسیار کم بوده اما مقادیر زیادی نوترون آزاد خواهند شد. اگر چه موجودات زنده در اثر انفجار این سلاح هسته ای از بین می روند اما باران رادیواکتیو کمتری تولید شده و سازه های فیزیکی معمولاً دست نخورده و بدون اسیب باقی می مانند.
بمب شور یا نمکی (salted bomb)
بمب شور یک سلاح هسته ای است که توسط کبالت، طلا و دیگر مواد احاطه شده و انفجار آن مقادیر زیادی بارش رادیو اکتیو با قدرت ماندگاری فراوان تولید می کند. این نوع سلاح هسته ای می تواند به سلاحی آخرالزمانی تبدیل شود زیرا بارش رادیواکتیو آن می تواند به تمامی جهان سرایت کند.
بمب همجوشی خالص (pure fusion bomb)
بمب های همجوشی خالص سلاح های هسته ای هستند که یک واکنش همجوشی را بدون نیاز به شکافت هسته ای ایجاد می کنند. این نوع از بمب باران رادیو اکتیویته قابل توجهی از خود منتشر نمی کند.
بمب الکترومغناطیسی (electromagnetic pulse weapon)
این نوع بمب برای تولید پالس های الکترومغناطیسی هسته ای به کار می رود که می تواند عملکرد دستگاه های الکترونیکی را به طور کلی مختل نماید. این بمب هسته ای در جو منفجر شده و در سراسر جهان پالس های الکترومغناطیسی پخش خواهد کرد.
بمب ضد ماده (antimatter bomb)
بمب ضد ماده انرژی حاصله از واکنش تخریبی که خود از واکنش ماده و ضد ماده به وجود می آید را آزاد خواهد کرد. این بمب تاکنون به دلیل مشکل در تولید مقدار کافی ضد ماده ساخته نشده است.
