دکتر محمد مهدی کاشفی الاصل؛ دکترای داروسازی
کندر عبارتست از اولئوگم رزینی که از انواع گونه های گیاه بوسولیا از قبیل بوسولیا کارترئی و بوسولیا سراتا از خانواده بورسراسه به دست می آید.
گیاه بوسولیا کارترئی در کشور سومالی، سواحل خلیج عدن و نواحی مختلف عربستان به حالت وحشی می روید. نوع مرغوب کندر، کندر هندی که سرخ رنگ است می باشد و انواع دیگر کندرها سفید رنگند.
خصوصیات کندر
از تنه درختان بر اثر ایجاد شکاف، گم رزینی به صورت شیره سفید رنگ خارج می شود که به سهولت به صورت قطرات کوچک می بندد و یا در پای درخت ریخته می شود. این گم رزین، کندر یا اولیبان نام دارد. کندر به صورت قطراتی به رنگ قرمز یا زرد تیره تا زرد مایل به سفید و شکننده در بازار موجود است.طعم اولیبان، معطر و کمی تلخ است. پس از سوختن بوی مطبوع از آن در فضا پخش می شود.
اولیبان در اتر، کلروفورم و اسانس تربانتین حل می گردد. اگر در آب ساییده شود امولسیونی به رنگ تقریبا سفید می دهد. وزن مخصوص آن کمی بیشتر از آب است. در گرمای 100 درجه نرم می شود بدون آنکه ذوب شود. هیچ یک از گیاهان مولد کندر در ایران نمی روید و گم رزین آن ها تحت نام کندر از خارج وارد ایران می شود.
ترکیبات شیمیایی
اولیبان حاوی یک اسانس فرار (8-3 درصد)، صمغ (36-30 درصد) و رزین اسیدی (60-56 درصد) و یک رزن به نام اولیبانورزن است.رزین اسیدی شامل اسیدهای بتابوسولیک، استیل بتابوسولیک اسید و کتوبتا اسیدها می شود که مسئول اثرات درمانی اولیبان می باشند.
موارد مصرف
کاتولیک ها در مراسم مذهبی خود اولیبان را با مواد معطر دیگر مخلوط کرده جهت معطر کردن فضای محیط نیایش می سوزانند.کندر به عنوان یک ضدعفونی کننده بسیار قوی و معطرکننده همراه با اسفند مصرف سنتی فراوان دارد.
گم رزین اولیبان در طب سنتی در درمان انواع متعددی از حالا ت مرضی مانند درد، تورم، آسیب استخوانی، بیماری های روماتیسمی و عصبی، اختلا لا ت مجاری ادرار، بیماری های پوستی، آمنوره، دیسمنوره، بیماری های انگلی کرمی، یرقان، اسهال، اسهال خونی، سوء هاضمه، هموروئید و زخم نوک پستان استفاده می شود.
خواص درمانی
1– تحقیقات نشان داده است که اسیدهای بوسولیک مواد موثره اصلی گم رزین بوده و نیز مسئول اثرات درمانی آن هستند. اسیدهای بوسولیک ازمهارکنندگان اختصاصی و غیررقابتی آنزیم 5 لیپواکسیژناز می باشند که آنزیم کلیدی در بیوسنتز لکوترین ها به شمار می آید.
لذا این اسیدها اثرات ضدالتهاب، ضدآرتریت و ضد درد دارند و این اثرات بوضوح در حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده است و احتمالا در انسان نیز صادق است.
2– اولیبان اثر آرام بخش دارد.
3– اولیبان سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون را به طرز معنی داری کاهش می دهد.
4– اسیدهای بوسولیک و مشتقات آن خاصیت ضدسرطان و ضدتومور دارند.
5– دوزهای پایین عصاره بوسولیا اثرات محافظ کبدی از خود نشان داده است.
6– عصاره بوسولیا علا ئم آسم را کاهش می دهد و نیز مطالعات نتایج خوبی را در درمان آسم نشان داده است.
7– رزین بوسولیا در درمان بیماری کولیت اولسراتیو موثر است.
8– کندر، قلب، معده و قوای هاضمه را تقویت کرده، بلغم را دفع و از اسهال و استفراغ نیز جلوگیری می نماید. همچنین سستی اعضای بدن را رفع نموده، قوه درک و حافظه را تقویت می کند. مداومت در جویدن کندر علا وه بر تقویت حافظه به رفع سردرد نیز کمک می نماید.
10 گرم کندر را خوب بکوبید و با مقداری عسل مخلوط کرده صبح ها میل کنید. این معجون برای تقویت حافظه بسیار مفید می باشد.
نوع عرضه محصول
عصاره خشک استاندارد شده (حاوی 70-60 درصد اسیدهای بوسولیک). عصاره های بوسولیا نیز در فرم های دارویی قرص، کپسول و تنطور در بازار دنیا عرضه می شوند.
دوز مصرفی
به صورت عصاره خشک به میزان 750-250 میلی گرم در روز به همراه غذا و در فرم های دارویی به میزان 400-200 میلی گرم 3-1 بار در روز با غذا.
موارد منع مصرف
جهت مصرف در حین بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.
سمیت: تا به حال هیچ نوع سمیتی گزارش نشده است.
تداخلا ت: هیچ موردی از تداخلا ت دارویی گزارش نشده است.
اثرات جانبی: به ندرت عوارض جانبی از قبیل اسهال، خارش پوستی و تهوع رخ می دهد که مشکل خاصی را ایجاد نمی کند و گذرا و موقتی است.
مصرف همزمان با سایر مواد
1– در بیماری آرتریت می تواند همزمان با گلوکوزآمین، روغن دانه کتان، آنتی اکسیدان ها، کوئرسیتین، ویتامین 5ا، عصاره دانه انگور و املا ح کم نیاز مصرف شود.
2– در بیماران با کلسترول خون بالا می تواند همزمان با کروم، عصاره دانه انگور، روغن دانه کتان، آنتی اکسیدان ها و کمپلکس فیبر استفاده شود.
3– در کولیت و بیماری کرون می تواند همزمان با اسید و فیلوس، شیرین بیان، مولتی ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها، روی و آنزیم های هضمی مصرف شود.
