کشف داروی جدید برای بیماری سل جلدی

مدت بیش از 50 سال ، بیماری خودایمن سل جلدی، تولیدکنندگان دارو را درمانده کرده بود. اما سرانجام اخیرا یک داروی جدید علیه این بیماری کشف شد. اداره غذا و داروی ایالات متحده، دارویی به نام بنلیستا (Benlysta) یا بلیمومب (belimumab) را برای درمان التهابات پوستی سل جلدی تایید کرد.
این حرکت که نه تنها برای تهیه کنندگان داروی بلیمومب، بلکه برای بسیاری دیگر از درمانگرهای آزمایشگاهی سل جلدی گامی رو به جلو محسوب می شود. "ریچارد فوری" ، متخصص بیماری های روماتیسمی ، که آزمایش های بالینی داروی بلیمومب را انجام داده است، می گوید: " این پیشرفت هیجان انگیزی در درمان بیماری سل جلدی به شمار می آید. اما هنوز فعالیت زیادی را در پیش داریم."
سل جلدی یک بیماری مزبور است که در آن سیستم ایمنی بدن انسان به بافت های سالم حمله می کند. تقریبا تمامی بیماران مبتلا به سل جلدی درجه ای از درد مفاصل را تجربه می کنند و برخی نیز با عوارض مرگباری از جمله نارسایی کلیه، مشکلات قلبی و مشکلات تنفسی روبه رو می شوند.
داروی بلیمومب یک آنتی بادی است که با اتصال به یک پروتئین به نام "محرک لنفوسیت (B" (BlyS (1) و مسدود کردن آن از حمله سیستم ایمنی ممانعت می کند. به نظر می رسد که با انسداد این لنفوسیت ها، سلول های B تولیدکننده آنتی بادی سیستم ایمنی، خود را نابود می کنند و در نتیجه توانایی بدن برای حمله به بافت های خود کاهش می یابد.
فوری خاطر نشان می سازد، چندین شرکت داروهای مشابهی در خط تولید دارند و احتمالا با موفقیت بلیمومب به ادامه کار ترغیب می شوند. قبل از سال 2009، هنگامی که داده های به دست آمده از دو آزمایش بالینی بزرگ و موفق بلیمومب منتشر شد، هیچ کدام از داروهای تهیه شده برای درمان سل جلدی هرگز آزمایش بالینی مرحله 3 را پشت سر نگذاشته بودند. فوری می گوید: " هنگامی که تمامی مطالعات در حال شکست بود، برای این برنامه ریزان تهیه پول کمی دشوار بود، زیرا مردم می گفتند: "مطالعات شما هرگز مثبت نخواهد بود".
نایب رئیس شرکت عام ژنوم انسانی ، "دیوید استامپ"، گفت: " ما با کشف بنلیستا نشان داده ایم که می توان بر موانعی که در تمامی این سال ها بر سر راه تهیه داروی سل جلدی وجود داشته است، فائق آمد. "

درمان موردنظر
 

همان طور که دانشمندان در شرکت علوم ژنوم انسانی در جست وجوی توالی ژن های نشان داده شده در برخی از گلبول های سفید خون بودند، BlyS در اواسط انقلاب ژنومی و در اواخر دهه 1990 کشف شد. به گفته "دیوید هیلبرت"، ریاست سابق بخش پژوهش و کشف شرکت علوم ژنوم انسانی که در حال حاضر ریاست یک شرکت زیست فناوری را بر عهده دارد، این یک زمان هیجان انگیز بود. وی می گوید: "شما می نشینید و ژن های جدیدی را نظاره می کنید که هر روز به وجود می آیند و شما نمی دانید چه هستند و چه کاری انجام می دهند."
برخی پژوهشگران، از جمله شیمی دان "جاناتان هال" از موسسه فناوری در زوریخ، موفقیت داروی بلیمومب را شاهدی می دانند. بر جبران سرمایه گذاری های بسیاری از شرکت های دارویی در زمینه علم ژنوم که اغلب مورد انتقاد بودند. به گفته هال، که یک دهه در گروه ژنوم در شرکت داروسازی نوارتیس سوئیس کار کرده است:" در علم ژنوم به جای برداشت فرد از مقالات مطبوعاتی، ارزش بسیار زیادی به شرکت های دارویی داده می شود."
به گفته هیلبرت، اما هنگامی که پژوهشگران در شرکت علوم ژنوم انسانی دریافتند که BlyS در طول التهاب افزایش می یابد و میزان آن مخصوصا در بیماران مبتلا به سل جلدی بالاست، متوجه شدند که یک مسیر دشوار را در پیش رو دارند. تولیدکنندگان دارو به مدت طولانی برای انجام آزمایش های بالینی در بیماران مبتلا به سل جلدی تلاش کرده بودند. این بیماری به طور آشکار تغییر می کند، به طوری که برخی بیماران صرفا ناراحتی خفیف و سایرین عوارض مرگباری را تجربه می کنند و بیماران مبتلا به سل جلدی اغلب برای کنترل بیماری خود دو یا چند دارو را دریافت می کنند. سایر تجویزها ممکن است ثاثیرات یک داروی آزمایشی را در یک آزمایش بالینی پنهان سازند.
در سال 2008، آزمایش دارویی به نام آتاسیسپت (atacicept) که BlyS و پروتئین مربوطه را به هم متصل می سازد، در بیماران مبتلا به سل جلدی حاد که نفریت سل جلدی نامیده می شود، در نتیجه عفونت های غیرعادی زیاد در افراد دریافت کننده دارو متوقف شد. به همین ترتیب، یک آزمایش بالینی بر روی مصرف آنتی بادی اوسرلیزومب (ocrelizumab) در بیماران مبتلا به سل جلدی و بیماران مبتلا به نفریت سل جلدی که سلول های B را از طریق یک سازوکار متفاوت مورد هدف قرار می دهد، به دلیل ایجاد عفونت های کشنده زیاد در افراد تحت درمان متوقف شد. برخی می گویند که این تاثیرات ممکن است ناشی از ترکیب داروهای آزمایشی با داروهایی باشد که از قبل برای ممانعت از فعالیت سیستم ایمنی توسط این بیماران مصرف می شده است.

داروهای بیشتر در دست تولید
 

این شکست ها موجب عدم پیشرفت در زمینه تولید سایر داروهای هدف گیر BlyS در مراحل اولیه توسعه بالینی از جمله بازدارنده های ساخت آنترا - یک شرکت زیست فناوری واقع در هیوارد ایالت کالیفرنیا، والی لیلی، یک شرکت دارویی واقع در ایندیاناپلیس ایالت ایندیانا - نشده اند. برخی از شرکت ها درمان هایی را ارائه می دهند که سایر پروتئین های سیستم ایمنی را مورد هدف قرار می دهند. شرکت امجن، در ایالت کالیفرنیا، دو آنتی بادی برای بیماران مبتلا به سل جلدی در دست تهیه دارد که تحت آزمایش های بالینی مرحله 1 قرار دارند. یک آنتی بادی از انسداد یک پروتئین به نام پروتئین B7 سلول های، نوع دیگری از گلبول سفید خون، را مورد هدف قرار می دهد و دیگر یک واسطه مهم التهاب به نام اینترفرون y را مسدود می سازد.
حتی به دنبال تایید داروی بلیمومب، احتمالا برای این داروها جایی در بازار سل جلدی وجود دارد. " کیث الکون"، یک متخصص بیماری های روماتیسمی در دانشگاه واشنگتن، خاطر نشان می سازد که داروی بلیمومب تاثیر نسبتا کمی بر علائم بیماران داشت. به گفته وی، پس از اولین دوره مصرف دارو توسط بیماران دو ماه طول کشید تا آنها از علائم بیماری خود رهایی یابند. این دارو به بیمارانی که در اواسط دوره وخیم این بیماری به پزشک خود مراجعه می کنند، کمک کمی خواهد کرد.
به گفته الکون، با این حال، داروی بلیمومب یک گام مهم رو به جلو برای بیماران مبتلا به سل جلدی محسوب می شود وی اظهار می دارد، "من هیجان زده هستم. درمان این بیماری یک مبارزه بود و کشف این دارو یک پیروزی بزرگ به شمار می آید."

پی نوشت ها :
 

1- Lymphocyte Stimulator
 

منبع: نیچر
منبع: ماهنامه دانشمند شماره 575