تاریخ خبر : 1393/6/29 – گروه گردشگری- پرستو فخاریان: پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی گردشگری در راستای توسعه کشور یکی از محورهای مورد اشاره در سخنان دولتی‌ها بود و ارائه تسهیلات لازم جهت سرمایه‌گذاری در این عرصه برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بارها مورد تاکید دولت قرار گرفت، اما پس از آنکه بسته خروج از رکود اعلام شد، توجه اندک به توریسم در بخش صادرات غیرنفتی این سوال را ایجاد کرد که آیا دولت واقعا توریسم را پلی برای توسعه اقتصادی تلقی می‌کند یا خیر؛ آن هم در شرایطی که پس از سال‌ها کشورمان بار دیگر مورد توجه گردشگران دنیا به‌خصوص اروپایی‌ها قرار گرفته و آمار ورود گردشگران خارجی حکایت از ایجاد فرصتی دارد که باید مغتنم شمرده شود.
در این میان برخی بر این باورند که گردشگری از آنجا که نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است نمی‌تواند در بسته خروج از رکود (که برای خروج از رکود در مدت زمان اندک است) جایگاه قابل توجهی داشته باشد، اما در عین حال برخی دیگر نیز معتقدند که گردشگری هیچ‌گاه در بخش صادرات غیرنفتی جدی گرفته نشده است. همه اینها در حالی است که اخیرا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در شورای صادرات غیرنفتی دارای کرسی و حق رأی شده است.
اراده قوی وجود ندارد!
مدرس دانشگاه ایالتی کلایتون، در این رابطه معتقد است که همچنان یک اراده قوی برای بهره‌گیری از پتانسیل گردشگری در بدنه دولت شکل نگرفته است. دکتر علی دادپی در تحلیل جایگاه گردشگری در بسته خروج از رکود، با توجه به تمایل دولت به توسعه گردشگری در کشور، به «دنیای اقتصاد» گفت: بدیهی است که ما یک راه‌حل سریع برای توسعه اقتصادی می‌خواهیم و نمی‌خواهیم اجرای آن به تنش منجر شود. بنابراین در برنامه‌ریزی برای خروج از رکود لازم است ابعادی از اقتصاد را بیشتر بازی دهیم که تنش‌زا نیستند. به گفته وی، این در حالی است که گردشگری می‌تواند از منظری، با خود تنش به همراه داشته باشد.
وی تصریح کرد: همه ما می‌دانیم که ورزش کردن موجب سلامتی و نشاط آدم است، اما اغلب این کار را انجام نمی‌دهیم. این موضوع در خصوص گردشگری نیز صادق است؛ همه می‌دانند که عواید اقتصادی ناشی از گردشگری می‌تواند به کشور کمک‌های شایانی کند، اما هنوز سال‌ها است که در این رابطه درگیر هستیم. این اقتصاددان اظهار کرد: در کشور ما دو برخورد عمده با گردشگری صورت گرفته است؛ نخست یک برخورد سنتی بوده که گردشگری و ایجاد تاسیسات برای این صنعت را دستاویزی برای رانت‌خواری و دریافت بودجه از دولت کرده است که در این صورت
نه تنها موجب شکل‌گیری بوروکراسی می‌شود بلکه اثری بر توسعه توریسم هم نخواهد داشت. دادپی خاطرنشان کرد: یک برخورد دیگر نیز که وجود دارد، برخورد روانی با عرصه گردشگری است؛ به گونه‌ای که ما سال‌ها است داریم به خود القا می‌کنیم که اگر گردشگری را توسعه بدهیم، به لحاظ اقتصادی پیشرفت خواهیم کرد، اما این اتفاق را هیچ‌گاه به صورت عملی پیگیری نمی‌کنیم.
توریسم سلامت، وجه بدون ریسک گردشگری
دادپی با اشاره به توجه بسته خروج از رکود به توریسم سلامت گفت: به نظر می‌رسد دولت تصمیم دارد در آن بخش‌هایی از گردشگری تمرکز داشته باشد و سرمایه‌گذاری کند که حساسیت‌های اجتماعی کمتری برانگیزد و بخش‌های بیشتری را درگیر کند. وی افزود: مثلا اگر در بسته خروج از رکود از گردشگری سلامت نام برده می‌شود، به این خاطر است که حساسیت کمتری را برمی‌انگیزد و در عین حال عواید اقتصادی بیشتری را بین اقشار مختلف جامعه از پزشکان گرفته تا مردم جامعه محلی توزیع می‌کند.
این اقتصاددان با تاکید بر سرمایه انسانی ایران در عرصه پزشکی و خدمات درمانی گفت: توریسم پزشکی یکی از معدود انواع گردشگری است که افراد متخصص از حوزه‌های دیگری نظیر پزشکی را نیز درگیر می‌کند و به این ترتیب می‌تواند ضریب اشتغال این قشر از جامعه را فزونی بخشد. این موضوع هزینه احتمالی از عدم اشتغال پزشکان را نیز برطرف می‌کند و از این رو است که دولت تمرکز خود را بر توسعه این نوع از توریسم قرار می‌دهد.
وی با اشاره به عدم توجه لازم به ابعاد کارآفرینانه گردشگری اظهار کرد: اگر ما به توریسم به عنوان یک صنعت کارآفرین توجه می‌کردیم، می‌توانستیم از تمام تریبون‌های جامعه و رهبران آن به آموزش مردم در زمینه گردشگری بپردازیم. وی خاطرنشان کرد: چنانچه می‌دانیم گردشگری باید یک تجربه خوب برای توریست بیافریند و جامعه‌ای که می‌خواهد به گردشگری به عنوان صادرات نگاه کند باید از وقوع حادثه‌های ناخوشایند برای گردشگرانش ممانعت به عمل آورد.
دادپی در ادامه به دو اقدام جدی که باید در راستای توسعه گردشگری صورت گیرد، اشاره کرد؛ برگزاری دوره‌های فشرده برای برخورد با توریست و رفع موانع سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری دو اقدام عملی است که وی از آنها به عنوان راهکار توسعه یاد کرد. این اقتصاددان تصریح کرد: ما یکی از پرخطرترین راه‌ها و جاده‌ها را داریم؛ بنابراین چنانچه مصمم باشیم که روی توسعه گردشگری کشور کار کنیم، باید نخست زیرساخت‌های خود را با استانداردهای بین‌المللی همخوان کرده باشیم. وی با مقایسه توسعه توریسم در ایران و ترکیه، پیشرفت گردشگری ترکیه را ناشی از انجام اقداماتی نظیر آنچه گفته شد، دانست.
این استاد دانشگاه با غرورآمیز خواندن شهرت ایران به «امنیت» و «مهمان‌نوازی» در گردشگری کشور، بر بهره‌گیری از این موقعیت‌ها تاکید کرد. دادپی افزود: وقتی که ما به صنعتی چون گردشگری به عنوان یک امر زودبازده می‌نگریم، بدیهی است که باید گردشگری سلامت را در مرکز توجه قرار دهیم. وی همچنین با اشاره به نرخ بیکاری 24درصد در میان افراد 15تا25 سال، خواستار توجه و نگریستن به گردشگری در ابعاد کلان شد و اضافه کرد: باید اجازه دهیم که کارآفرینان بخش خصوصی در عرصه گردشگری بیش از پیش حضور پیدا کنند و از پتانسیل‌های اقتصادی این صنعت بهره بگیرند.
به نظر می‌رسد گرچه شاید گردشگری در بسته خروج از رکود نتوانسته به دلایلی نظیر آنچه عدم اطمینان به غیرتنش‌زا بودن عنوان می‌شود، جایگاهی روشن داشته باشد، اما برنامه ششم توسعه می‌تواند محکی جدی برای اراده دولت در زمینه استفاده ظرفیت اقتصادی گردشگری برای توسعه کشور به حساب بیاید. به هرروی یا برنامه ششم توجه ویژه‌ای به گردشگری خواهد داشت و طلسم انزوای این صنعت را خواهد شکست یا این برنامه توسعه نیز نظیر برنامه چهارم و پنجم در حوزه گردشگری سکوت خواهد کرد و پتانسیل اقتصادی توریسم بار دیگر نادیده گرفته خواهد شد. باید منتظر ماند و دید گردونه اقتصاد کشور به نفع گردشگری خواهد چرخید یا خیر؟
